Oracle Night - Paul Auster (2003)

Dit is een bijzonder boek. Mijn eerste kennismaking met de heer Auster, maar ik meen toch reeds een lichtjes geniale schrijver met een overdaad aan inspiratie te (h)erkennen.

Iemand die het schrijven werkelijkt ademt, en via dit boek een leuk (en voor mij verfrissend) beeld geeft van het schrijversbestaan. Eens niet de typische cliché's van writer's block en lijden voor de kunst, want eerder teveel aan inspiratie is hier het probleem (woorden zijn gevaarlijk en kunnen de toekomst vormgeven).

Auster heeft ook duidelijk zelf ideeën genoeg, wat zich vertaald in verschillende verhalen binnen het verhaal (een raamvertelling is de juiste term denk ik?). Zo zijn er ondermeer:
-het verhaal van Nick Bowen
-het verhaal van de roman Orakelnacht
-tijdmachineverhaal
-de geniale schrijver die stopt met schrijven nadat hij de dood van zijn kind heeft 'voorspeld'

Dit gegeven maakt het soms iets moeilijker te volgen, maar echt ingewikkeld is het allemaal zeker niet. Persoonlijk ben ik zeer te vinden voor dit soort 'metaverhalen'.

Wat ik ook erg positief vond is het open laten van bepaalde verhaallijnen (Bowen, Trause). Leuk dat alles eens niet van A tot Z moet uitgespeld worden, maar dat bepaalde dingen gewoon in het midden worden gehouden.

Inhoudelijk dus zeer de moeite en de schrijfstijl is ook prachtig vloeiend. Leest enorm vlot, dus zo uit dit boek. Zeer hongerig naar meer van deze schrijver.

Ik heb net dit bijzondere boek uit en het heeft over het algemeen een hele positieve indruk op me achtergelaten. Het uitgangspunt van het verhaal is origineel: na het kopen van een blauw notitieboekje van Portugese makelij stuit de hoofdpersoon, schrijver van beroep, op een aantal opmerkelijke gebeurtenissen. De kracht van het verhaal ligt mijns inziens in de subtiliteit ervan: de gebeurtenissen blijven overal vreemd, maar worden nooit gek of surrealistisch. Dat vind ik erg knap gedaan. Verder hanteert Auster een prettig lezende stijl.

Puntje van kritiek vind ik wel dat de schrijver de irritante gewoonte heeft om voetnoten in zijn verhaal te gebruiken. In deze voetnoten gaat hij verder met het vertellen van bijvoorbeeld belangrijke gebeurtenissen uit het verleden. Vaak beslaan de voetnoten enkele pagina's! Ik vond dat wel bezwaarlijk omdat ik daardoor steeds 'uit het verhaal' werd gehaald. Gelukkig neemt het aantal voetnoten en de lengte ervan naarmate het verhaal vordert steeds meer af.

Ik ben door dit boek in ieder geval erg benieuwd geworden naar ander werk van Paul Auster!

Een eerste opvallende zaak zijn al die dooreenlopende verhalen, waarvan een aantal verzonnen door de ikpersoon, die in zekere zin niets met elkaar te maken hebben, maar dan ook weer wel... Zo zit het leven echt ineen, het mijne toch... Daarnaast is er die stijl, die op sommige ogenblikken, bv. in het concept van zijn nieuwe roman, bijzonder dor is, zonder dat het stoort, integendeel. Een zeer vreemd boek!

Ik had verwacht dat het blauwe notitieboek een grotere rol zou spelen en meer "spookverhaal" verwacht. (Op de achterflap heeft men het over een betoverend ouderwets spookverhaal).

Een spookverhaal vond ik het zeker niet. Een bijzonder (en mooi) boek wel.
Zeker de laatste 20 a 30 pagina's waarin alles op zijn plek valt heb ik in razend tempo gelezen.

Net als in het eerste boek wat ik van Paul Auster las genoot ik ook nu weer van de ietwat vervreemdende sfeer die er in het boek hangt.

Andere overeenkomst is dat het verhaal in het verhaal net als het verhaal in het verhaal in Man in het Duister erg plotseling stopt. Is dat een kenmerk van zijn werk of is het min of meer toeval dat ik precies die twee boeken las waarin dat gebeurde?
Het stoorde me overigens niet, het enige wat ik er jammer aan vond was dat die mooie verhalen niet langer duurden dan ze doen.

Na het lezen van ‘The New York Trilogy’ wist ik niet zo goed wat ik met Paul Auster aan moest. De metalagen bevielen me, maar de narratief vond ik ietwat geforceerd. Enkel bij de ‘Gesloten Kamer’ vond ik de thematiek interessant. Niet de beste eerste indruk dus, waardoor ik twijfelde of ik deze schrijver een tweede kans moest geven. ‘Oracle Night’ was een toevallige vondst bij een kringloopwinkel en beviel mij gelukkig een stuk beter.

Dit verhaal gaat over schrijver Sidney Orr, die herstelt van een bijna fatale ziekte. Hij probeert samen met zijn vrouw Grace het leven weer op te bouwen. Een blauw schriftje blijkt vervolgens wonderen te doen voor zijn inspiratie. Zeker als Sidney terugdenkt aan een discussie met een bevriende schrijver- John Trause- over een parabel in ‘The Maltese Falcon’. In deze parabel verlaat een man plotsklaps zijn oude leven, verhuist naar een andere stad, om aldaar weer precies dezelfde keuzes te maken. Een interessant uitgangspunt! Thematisch weet Auster voorts interessante elementen aan te stippen: de eindjes aan elkaar moeten knopen als schrijver, de last van geheimen, twijfel over de goede natuur van de mens en cynisme over het niveau van de filmwereld. Het geeft het verhaal een fijne, ietwat dolende sfeer. Auster lijkt ook wat autobiografische elementen te hebben verweven in het verhaal. Voor wat betreft de relatie tussen John Trause en zijn zoon, hoefde Paul bijvoorbeeld niet ver te zoeken (1).

Structureel maakt het boek vervolgens slim gebruik van een drietal raamvertellingen. Na verloop van tijd merk je zelfs dat het gehele boek een verhaal binnen een verhaal is, aangezien de verteller pas twintig jaar later de verhandelingen beschrijft. Vanuit dat oogpunt heb ik ook niet zo veel moeite met de noten. Gedachten kennen immers evenzeer uitweidingen en terzijdes. Het welhaast supernatuurlijke element van dit boek kun je zo overigens ook prima verklaren. Is de droom van Grace bijvoorbeeld echt zo opmerkelijk, of is het een toevallige overeenkomst die wordt uitvergroot tot monsterlijke proporties? Zowel het verhaal van Bowen als de gebeurtenissen rond Chang lijken verder pogingen om maar weg te blijven van de conclusie. Uitweidingen en fantasieën die tot doel hebben om maar niet aan die monsterlijke tragedie te denken. Het mag gezegd worden die climax hakt er in.

Concluderend, ben ik blij dat ik Auster niet direct heb afgeschreven. Dit is een van die boeken die op een welhaast Mozartiaanse wijze perfect in elkaar steekt. Geen uitweiding voelt overbodig aan en het verhaal gaat dikwijls een interessante, onvoorspelbaar richting op. Een bijzonder fijne leeservaring!