Utas és Holdvilág - Antal Szerb (1937)
Alternatieve titel: Reis bij Maanlicht
Hongaars
Psychologisch
256 pagina's
Eerste druk: Révai,
Boedapest (Hongarije)
Mihály en Erzsi zijn op huwelijksreis in Italië. Wanneer de trein op een klein stationnetje stopt, stapt Mihály er uit om even iets te drinken maar komt door een vergissing te laat terug. Spoedig blijkt echter dat hij zich met opzet niet bij zijn vrouw heeft gevoegd: een innerlijke behoefte dwingt hem zijn intuïtie te volgen en zelf op reis te gaan. Mihály begint een ogenschijnlijk doelloze tocht door Italië. Elke stap leidt hem echter terug naar zijn jeugd en roept herinneringen op aan de hechte, ziekelijke vriendschap met Támas en Éva Ulpius, de broer en zus die het middelpunt vormden van een geheimzinnige vriendenkring. Mihály's tocht is een reis langs de schimmen van het verleden die uiteindelijk leidt naar Rome, waar hij op het spoor komt van zijn heimelijke grote liefde.
Waarom? Hij doet toch al jaren zo zijn best om heel gewoon te zijn, burgerlijk braaf werkend in de zaak van zijn vader. En nu burgerlijk braaf getrouwd met een o zo keurig nette vrouw ...
Hij heeft daar zo hard aan gewerkt, nadat hij zo'n bijzondere jeugd heeft gehad... een fantastische, sprookjesachtige, theatrale jeugd in dat bijzondere huis met die onconventionele familie, die excentrieke tweeling, later aangevuld met nog twee aparte types. Tamás, Éva, János, Ervin en hij, Mihály....
Wat volgt is een komisch serieuze zoektocht door Italië vol gemiste treinen, spontane invallen, toevalligheden (of niet...), ontmoetingen met allerlei bijzondere, prachtig beschreven personen en met een aantal oude bekenden.
Erzsi, zijn vrouw, reist ondertussen door naar Parijs en beleeft haar eigen avonturen aangemoedigd door een vriendin, met een Pers genaamd Lutphali (Tiger, tiger, burning bright, in the forest in het night), János en ex-man Zoltán.
Het boek is een hongaarse vertelling met vleugjes van The secret history van Donna Tartt (jeugd van Mihály), De slinger van Foucault van Umberto Eco (reis van Mihály en Erzsi) en De toverberg van Thomas Mann, ware het niet dat de twee eerstgenoemden hun boek nog moesten schrijven.... Szerb vertelt het verhaal op een droogkomische en zeer inlevende wijze. Heerlijk boek.
.Ik heb er eveneens ontzettend van genoten. Heb me erg verwonderd over de diepgang in de beschrijvingen van Mihaly's geestelijke omzwervingen en zoektocht naar zichzelf. Dat daarnaast ook de andere personages zo'n diepgang krijgen (behalve dan Millicent bijvoorbeeld), zorgt denk ik met name voor het sterke verhaal. Het las als een trein door het Toscaanse landschap... Bij vlagen was het zelfs humoristisch, en de schrijfstijl is echt geweldig. Iedere zin is raak en draagt bij aan begrip voor de verwikkelingen en gedachtegangen.
Overigens in aanvulling op Prowisorio's vergelijkingen, deed de beschrijving van Mihaly's jeugd mij vooral denken aan Bertolucci's The Dreamers (de film), waarin ook een broer en zus een erg vreemde relatie hebben, en nummer drie zich door mee te doen in hun bizarre spellen moet bewijzen.
Het einde vond ik uiteindelijk nog wel enigszins opmerkelijk overigens, het kwam op mij nog aardig moralistisch over (niet per se in een negatieve zin). Hoe vonden jullie dat, was zijn keuze logisch volgens jullie?
Ik ben erg blij met deze kwartaalkeuze in ieder geval, ga ik zeker nog eens weer lezen.