A Midsummer Night's Dream - William Shakespeare (1600)

Shakespeare en ik hebben het nooit zo goed met elkaar kunnen vinden. Zijn gezwollen taalgebruik, kromme en totaal onnatuurlijke dialogen en monologen en eeuwige flat characters hebben mij nooit kunnen bekoren. Toch heb ik me onlangs eens een Complete works van deze Engelse kapoen aangeschaft, om misschien eindelijk te ontdekken wat zoveel andere mensen zo geniaal vinden aan zijn toneelstukken. En waarmee kon ik beter beginnen dan met A Midsummer Night's Dream, het favoriete toneelstuk van mijn leerkracht Nederlands in het middelbaar, die geen kans onbenut liet om op te merken dat zelfs als er intelligent buitenaards leven zou bestaan, er geen grotere schrijver te vinden zou zijn dan Shakey?

Deze komedie bevestigde mijn vooroordelen over het werk van de Bard: oppervlakkige personages dollen wat rond en spreken zich uit in granieten replieken en vergezochte metaforen vol 'Oh! My love!' en 'Anon!' en 'Heavenly muse!' De verhaallijn met het sap van een magische bloem dat mensen verliefd maakt en natuurlijk de verkeerde personen aan elkaar koppelt, deed me iets teveel denken aan poppenkastvoorstellingen uit mijn kleuterjaren (Jan Klaassen en Katrijn, waar zitten jullie?) en was ongeveer even voorspelbaar als een aflevering van F.C De Kampioenen.
Gelukkig zorgen de schelm Puck en het gezelschap van toneelamateurs dat een opvoering wil brengen van Pyramus en Thisbe (een prachtverhaal uit de Metamorfosen van Ovidius en dé inspiratiebron voor Shakey's Romeo and Juliet) voor wat humor in het geheel. Leuk dat ze ook Muur en Maanlicht door een persoon laten spelen. Die scènes zijn oprecht grappig en redden het stuk nog een beetje.
Uiteindelijk klikt het verhaal ook mooi in elkaar, helemaal volgens de toendertijd geldende regels van de komedie, en ook al vormt dat een huizenhoog cliché, toch kan ik daar in dit geval best mee leven. Wanneer de toneelamateurs in de laatste scène hun opvoering brengen, die zo mogelijk nog desastreuzer is dan de stukken die de toneelvrienden uit mijn geboortedorp jaarlijks opvoerden, is dat het slot van een stuk dat me grotendeels op mijn honger achterlaat, maar wel een aantal mooie vondsten te bieden heeft.

Het zogenaamd geniale van Shakespeare heb ik nog niet kunnen ontdekken in dit stuk. Misschien dat hij in zijn tijd een enorme waardering genoot, maar nu, na Ibsen, Shaw, Tsjechov en Ionesco, ervaar ik dit soort theater als hopeloos voorbijgestreefd. Toch wil ik nog een aantal stukken van de Bard lezen, misschien komt er nog iets aan de oppervlakte. Op naar Hamlet, Macbeth, Romeo and Juliet en Richard III dus!

Voor diepgang (althans, het soort wat jij vermoedelijk zoekt) moet je ook niet bij zijn komedies zijn. Probeer inderdaad de titels die je noemt, met name Hamlet en Macbeth. Maar lees vooral ook wat er óver die stukken is geschreven. Dat heb je bij een schrijver als Shakespeare (alleen al vanwege de tijds- en cultuurkloof met de hedendaagse lezer) wel nodig om tot een goed begrip, en dus waardering, van zijn werk te komen.

Ik ben nu al een tijd wat meer geïnteresseerd aan het geraken in Shakespeare. Als jonge tiener had ik Romeo & Juliet gelezen, maar dat was een jeugdboekeneditie en ik was op zich te jong om het verhaal echt te kunnen vatten. Vorige zomer was ik al bezig met het (her)ontdekken van Shakespeare, maar wegens tijdgebrek was ik daar weer mee opgehouden. Ik heb echter recentelijk een aantal boeken van de Bard goedkoop kunnen aanschaffen en A Midsummer's Night Dream's mocht de kop afbijten.

Al was dat gewoon omdat dit het eerste verhaal is in mijn editie van The Great Comedies & Tragedies. Een leuke opener leek het me, vooral omdat ik het verhaal ook helemaal niet kende, maar ik vind dit uiteindelijk toch één van de zwakkere verhalen van Shakespeare. A Midsummer Night's Dream is onder te verdelen in drie verhaallijnen: het aankomende huwelijk van Theseus en Hippolyta, de huwelijksproblemen van Oberon en Titania en de romantische lotgevallen van Hermia, Helena, Lysander en Demetrius met daartussen nog een groep figuren die een toneelstuk willen opvoeren. Ik vind het echter allemaal niet goed bij elkaar passen en de schwung die je bijvoorbeeld bij een Taming of the Shrew hebt ontbreekt. Je voelt dat dit oorspronkelijk is bedoeld als een niemendalletje ten begeleiding van een huwelijk en niet als een volwaardig stuk zoals Shakespeare ze later zou schrijven.

Daar komt dan ook nog eens bij dat het hele idee van feeën me niet echt aanspreekt, wat voor dit verhaal behoorlijk nefast is. Het leest gelukkig allemaal erg vlot (het is volgens mij ook één van Shakespeare's kortste werken) en ik blijf wel fan van de vrolijke en luchtige stukken die hij heeft gemaakt. Over het algemeen toch één van zijn mindere werken.

3*

Volgens de introductie van mijn Penguin-editie is het onwaarschijnlijk dat dit stuk geschreven is ter begeleiding van een huwelijk. Hoe het ook zij, ik vind A Midsummer Night's Dream een geestig toneelstuk, dat tegelijkertijd behoorlijk doordacht in elkaar zit. Shakespeare verkent het thema van de verwarde hartstocht aan de hand van (misschien) vlakke karakters, sprookjesachtige feeën en maffe plottwists (waar allerlei magische kruiden aan te pas komen), maar die staan goed in dienst van dat thema. Een ander soort diepgang dan bij Hamlet, dat zeker, maar wel degelijk een diepgang
Om de maffe toneelkunsten van Bottom en consorten heb ik hardop moeten lachen.

Mijn versie (wel geen Penguin editie, moet is checken welke dan wel) zegt dan weer dat dit waarschijnlijk is geschreven voor het huwelijk van Queen Elizabeth I. Ach, het zal niet de enige informatie rond Shakespeare en zijn verhalen die tegenstrijdig is.