La Rebelión de las Masas - José Ortega y Gasset (1929)

Alternatieve titels: De Opstand der Horden | De opstand van de Massamens

Spaans
Ideeënliteratuur

204 pagina's
Eerste druk: Revista de Occidente, Madrid (Spanje)

Vier jaar voordat Hitler in Duitsland aan de macht komt voorspelt Ortega y Gasset wat Europa te wachten staat als de ontwortelde massa’s het roer zouden overnemen. Ortega waarschuwt in zijn boek tegen het verval van de Europese cultuur. Als belangrijkste oorzaak daarvan ziet hij het falend cultureel leiderschap van de elite tegenover de voortschrijdende democratisering. Die democratisering heeft een gevoel van richtingloosheid teweeggebracht bij de massa's, waartegenover de elite geen nieuwe idealen weet te plaatsen. Met het begrip ‘massa’s’ of ‘horden’ doelt hij op de gemiddelde mens, die in de greep is geraakt van een algeheel proces van egalisering en smakeloosheid die de techniek heeft voortgebracht. Ortega waardeert de enorme materiële vooruitgang die de techniek heeft voortgebracht, maar wijst ook op de grote gevaren die deze sprong in de toekomst voor de mens zelf opleveren. De massamens heeft geen focus meer, geen vaste koers. Er is geen doel meer, geen opdracht die het leven nog zin en betekenis kan geven. Voor de massamens dient het leven altijd gemakkelijk en overvloedig te zijn. Alles is geoorloofd, want beperkingen zijn er niet. Geestelijke inspanningen zijn niet nodig. De massamens is voldaan met zichzelf en gedraagt zich als een verwend kind. De afstand tussen de technische mogelijkheden en het geestelijke niveau van de massa wordt steeds groter. Er dreigt een terugval in de barbarij waarmee Ortega onder andere doelt op het opkomend fascisme en communisme, die beide streven naar de vernietiging van de liberale en humanistische Europese cultuur. Alleen de eenwording van Europa zal nog kunnen leiden tot herstel.