Toen ik dit boek de eerste keer begon te lezen, vond ik het ook lastig om door te komen. Al is het alleen maar omdat ik de "Open Utopia"-versie las (
http://theopenutopia.org), die gebaseerd is op een vertaling uit 1684 (iets minder makkelijk verteerbaar Engels dus). Boek I leest nog een beetje als een verhaal, maar het ging More om Boek II (dat hij dan ook als eerste schreef). Op het eerste gezicht is Boek II inderdaad een droge opsomming van gewoontes en wetten op het eiland Utopia. Om hier beter doorheen te komen, kan het wel helpen om wat over de achtergrond van dit boek te lezen. In "Open Utopia" zit bijvoorbeeld een inleiding waarin uitgelegd wordt hoe slim More dit aangepakt heeft: Raphael Hythloday probeert in Boek I aan te geven wat er allemaal mis is met het huidige politieke systeem, maar zijn ideeën zijn zo radicaal anders dat ze geen ingang vinden bij zijn toehoorders. In Boek II volgt hij een andere aanpak: hij schetst een beeld van een samenleving waarin deze ideeën gemeengoed zijn en met succes toegepast worden. Als lezer verplaatst je je hierin, waardoor het ineens veel eenvoudiger wordt om die ideeën te accepteren.
Als je op zoek bent naar een verhaal, dan is dit boek misschien niets voor je. Maar als je kunt genieten van diepgaande discussies (zoals in Boek I) of interessante ideeën (zoals in Boek II) dan kan dit boek je nog meer bieden dan alleen maar "historische waarde".
Een aantal citaten die ik opmerkelijk vond:
If you do not find a remedy to these evils it is a vain thing to boast of your severity in punishing theft, which, though it may have the appearance of justice, yet in itself is neither just nor convenient
(Stop met het steeds strenger maken van straffen, en zoek in plaats daarvan naar de oorzaak en pak die aan.)
One is never to offer propositions or advice that we are certain will not be entertained. [...] You spoil and corrupt the play that is in hand when you mix with it things of an opposite nature, even though they are much better.
(Als het "toneelstuk" één bepaalde kant op gaat, heeft het geen zin om er ineens met iets anders tussendoor te komen, want dan vindt dat idee geen ingang, zelfs als het een heel goed idee is.)
While they are on the road they carry no provisions with them, yet they want for nothing, but are everywhere treated as if they were at home.
(Aantrekkelijk idee: lekker op reis zonder bagage, want je kan toch overal gratis eten en slapen.)
Nature, as an indulgent parent, has freely given us all the best things in great abundance, such as water and earth, but has laid up and hid from us the things that are vain and useless
(Een interessante omkering van ons idee van waarde: wij vinden zeldzame, moeilijk te vinden dingen waardevol, terwijl de Utopiërs juist de meeste waarde hechten aan dingen die we echt nodig hebben, zoals water. Ook elders wordt dit leuk uitgewerkt: een edelsteen onder de grond is aan het oog onttrokken, maar zodra we er een opgegraven hebben verstoppen we het thuis weer omdat we bang zijn dat we hem kwijtraken; wat heeft dat voor zin?)
This lively health, when entirely free from all mixture of pain, of itself gives an inward pleasure, independent of all external objects of delight.
(Een scherpe constatering over geluk: er bestaat een vorm van voldoening die zo inherent is dat hij onafhankelijk is van het tijdelijke plezier dat je hebt van eten of muziek of dergelijke dingen.)
It often falls out that they who are related, and were hired in the same country, and so have lived long and familiarly together, forgetting both their relations and former friendship, kill one another upon no other consideration than that of being hired to it for a little money by princes of different interests
(De absurditeit van het verschijnsel van huursoldaten.)
They lament no man's death
(Als het in die "andere wereld" zoveel beter is, waarom zou je dan treuren om iemands dood? Niet dat ik het hiermee eens ben, maar zoiets prikkelt de gedachten wel.)
Een oud boek dat nog steeds relevant is. Verplicht materiaal voor doorzetters dus.