Siddhartha - Hermann Hesse (1922)

Ben ik werkelijk alweer de enige die ‘Siddhartha’ niet het meest vlotte boek vind om lezen? De taal mag dan wel een stevige poëtische inslag hebben, doorgaans leest het boek als een sterk verouderd feitenrelaas, dat soms verzandt in complexe zinsstructuren en zo het tempo onderuit haalt.
Anderzijds heb je ‘Siddhartha’ in enkele dagen uit, en naar het einde toe raakt de lezer gewend aan het archaïsche taalgebruik van Hesse. Zijn voor de hand liggende woordkeuze komt bovendien volledig tot wasdom in het ontwapenende slot, waar het Boeddhisme als eenvoudige godsdienst wordt "uitgelegd" (zonder belerend over te komen). Desondanks ben ik meer verknocht aan barokke taal, die de inleving nog een groot stuk had kunnen bevorderen.

Hesse maakt zijn keuzes echter niet voor niets: via de sobere taal komt de focus des te meer bij het verhaal te liggen; een biografie die oorspronkelijk te evident/eenzijdig lijkt om een roman mee te vullen. Naar het einde toe komt evenwel af en toe een bespiegeling om de hoek gluren, en het slot is een gegronde uiteenzetting van de Boeddhistische leer die ‘Siddhartha’ als geheel toch de moeite waard maakt.

In zijn totaliteit houd ik dus een dubbelzinnig gevoel over aan deze roman. Aan de ene kant tekent Hesse slechts enkele vage krijtlijnen uit omtrent het leven van Siddhartha, maar anderzijds vat hij in zijn korte roman en zijn simpele taal wel de ontroerende essentie van het Boeddhisme.
Ondanks alles toch een bovengemiddeld boek.
2,75*

Een erg mooi boekje. Ik vond het absoluut niet taai lezen. Wel was het zo dat door de rijkdom van ideeën het niet een boek is om in een keer uit te lezen. 4,5*

Nadat ik mij eerder deze maand al aan 'de Verwisselde Hoofden' van Hesse's landgenoot Thomas Mann waagde, is 'Siddhartha' het tweede boek dat zich afspeelt in Oosterse sferen. Waar Mann opzoek ging naar de relatie tussen lichaam en geest, beperkt Hesse zich hier tot de geest. Beide boeken bespiegelen het leven vanuit een Boeddhistische leer en dat levert overeenkomstige zienswijzen op. Siddhartha is daarbij het betere boek van de twee.

Waar in 'de Verwisselde Hoofden' een magische inslag wordt gekozen, blijft Hesse in Siddhartha veel realistischer, op een enkele 'toevalligheid' na dan. Hij schetst de persoonlijke lijdensweg van Siddhartha die op zoek is naar geluk en strijdt met religie, materialisme en rolmodellen. Hesse vertelt hiermee een verhaal dat van alle tijden lijkt te zijn en vandaag de dag nog even herkenbaar is.

Doordat het boek bovendien rijk is aan ideëen, biedt het werk niet alleen herkenning maar bovendien houvast om over het leven en de 'problemen van alle tijden' na te denken en tot je eigen oplossing te komen.

Dit maakt Siddhartha tot een buitengewoon interessant boek dat niet taai is, maar toch met mate tot zich genomen dient te worden om ieder idee de overpeinzingen te geven die het verdient.

Ik heb dit boek in twee rukken uitgelezen...dus in tegenstelling tot JJ_D vind ik het wel degelijk vrij vlot geschreven. De door Wat_Jij_Wil geciteerde Nederlandse vertaling komt echter wat archaisch op me over; ik las de Engelse vertaling hetgeen blijkbaar een verschil maakt. Jammer dat mijn Duits niet toereikend is.

Naar aanleiding van het lezen van Narziss und Goldmund besloot ik tot aanschaf van Siddharta. In dit tijdsloze verhaal slaagt Hesse in het scheppen van sfeer en komt hji met enkele interessante spirituele 'inzichten'.

Over het algemeen gaat het verhaal me helaas iets te veel van de hak op de tak. Sprongen in de tijd van enkele jaren gaan onopgemerkt voorbij (al moet ik dit wellicht zien in het licht van 'meditatie' en het verlies van tijdsbesef ). Aan zijn persoonlijke relaties (met Govinda, Kamala,... ) worden erg weinig woorden besteed, terwijl wordt gesuggereerd dat ze erg diepgaand/intens zijn.

Al met al aardig...maar na N&G een kleine teleurstelling.

Er zijn verschillende redenen om boeken te lezen. Voor veel mensen is het een tijdverdrijf, om even te ontsnappen aan de werkelijkheid. Voor anderen zijn boeken een middel om hun nieuwsgierigheid te bevredigen.

Dit is voor mij allebei herkenbaar. Maar bij Siddharta van Herman Hesse komt weer een andere motivatie om de hoek kijken: geestverruiming. Bij geestverruimende middelen denk je in eerste instantie aan drugs, maar ook woorden en verhalen die met de woorden zijn opgebouwd kunnen je geest verruimen. Ik zie mijzelf niet als 'zoekend' persoon, dat is toch een eindeloze bezigheid. Maar af en toe iets filosofisch of spiritueels lezen, dat je prikkelt en dat in flarden blijft hangen in je hoofd..ja dat is wel iets voor mij.

Siddharta is geschreven in 1922 en is geen dik boek. De epub die ik las was met 120 pagina's een vrij korte leeservaring. Hij stond op mijn lijst omdat ik om de zoveel tijd een klassieker wil lezen, en het werk van Herman Hesse mij wel aanspreekt. Meestal gaat het in zijn boeken over tegenstellingen, bijvoorbeeld tussen verstand en gevoel.

De hoofdpersoon in Siddharta is, niet geheel verrassend, Siddharta. De zoon van een Brahman, een geestelijk leider. Siddharta is voorbestemd om in de voetsporen van zijn vader te treden, maar dit ziet hij niet zitten. Wat hij zoekt is niet wat de religieuze teksten en oefeningen hem kunnen leren.

Met zijn vriend Govinda sluit hij zich aan bij de Samana, een clubje pelgrims die alles wat met de wereld te maken heeft afwijzen en door meditatie, vasten en andere oncomfortabele bezigheden het Nirvana trachten te bereiken.

Tijdens hun omzwervingen ontmoeten de twee Gotama, de enige echte Buddha. Siddharta respecteert de wijze Gotama, maar vindt dat zijn kennis en lessen niet de manier zijn om tot het Nirwana te komen. Govinda wordt een volgeling van Buddha, maar Siddharta geeft er de brui aan.

Het spirituele komt hem ondertussen de neus uit, dus hij besluit om zich over te geven aan het echte leven. De courtisane Kamala (dit zou in onze tijd een escort zijn denk ik) leert hem alles over de kunst van de fysieke liefde. Als lezer kreeg ik steeds meer sympathie voor Siddharta, misschien wel omdat ik van religieuze fanatici weinig moet hebben. Goed zo gozer, dacht ik toen Siddharta zich onderdompelde in sex, gokken en andere wereldse genoegens. Yolo

Maar uiteindelijk maakt dit alles Siddharta niet gelukkig, laat staan dat hij een stap dichter bij het Nirwana komt. Het was dus weer tijd om te verkassen.

Wanneer hij weer in zijn eentje rondzwerft en bij een rivier komt, is het de veerman Vasudeva die uiteindelijk Siddharta het licht doet zien, de kern van het universum. Dit doet hij niet door middel van kennis, maar door wijsheid die niet in woorden is te vatten.

Wat ik grappig vind, is dat Siddharta kennis afwijst, en woorden niet geschikt vindt om wijsheid over te dragen. Maar dat is toch precies wat Hesse met dit boek probeert te doen, zou je denken.

De conlusie van Siddharta is, door mijn beperkte hersencellen samengevat, dat ieder zijn eigen pad moet kiezen en je het 'goddelijke' kan vinden in jezelf en het eeuwig stromende leven om je heen. Nirwana is geen doel in de verte, maar verlichting kan je vinden in het hier en nu.

Ik probeer parallellen te zien met de tijd waarin wij nu leven. Veel mensen leven op de manier zoals Siddharta met Kamala leefde, en vinden dat wel prima. Een kleinere groep zoekt het in het spirituele en het religieuze. Maar zoals Siddharta weinig moest hebben van spirituele teksten en wijsheden, zo zijn mensen tegenwoordig steeds minder religieus. Maar wel proberen zij op andere manieren zichzelf te verwezenlijken. Mindfulness, yoga, festivalbezoek inclusief gebruik van stimulerende middelen.. Siddharta zou het allemaal wel kunnen waarderen denk ik.

Of de staat van verlichting die door Siddharta wordt nagestreefd bestaat en kan worden bereikt..dat weet ik niet. Ik ben ook iets te nuchter om mij daarover het hoofd te breken. Interessant om over na te denken is het wel. Je kan er een flinke analyse op loslaten. Leesclubs zijn aan mij niet zo besteed omdat de boeken die worden besproken meestal niet mijn cup of tea zijn. Een boek als Siddharta zou ik daarentegen wel geinig vinden om te bespreken.

Bij de boeken van Hesse heb je steeds het gevoel dat hij eigenlijk schrijft over zichzelf. Kleurrijke schrijver, van wie ik begrijp dat zijn werk om de zoveel tijd weer een opleving heeft. Hij doet me een beetje denken aan Paulo Coelho. Als je hun boeken leest denk je soms: wat mooi gezegd, terwijl een stemmetje in je achterhoofd zich tegelijkertijd afvraagt of het niet allemaal spiritueel gezever is. Ach ja, het verruimt in ieder geval je geest.

4 sterren

Als moderne intellectueel geloofde Hermann Hesse niet meer in het dogmatische christendom. Voor een nieuwe vorm van spiritualiteit keek hij naar het boeddhisme. Na z'n dood zou z'n populariteit heropleven ten tijde van de hippies, die ook op zoek waren naar geestesverruiming. Ten dele dankzij dit boek hebben sommige boeddhistische termen in het westen ingang gevonden: atman, samsara, nirvana...

Een beetje verwarrend is dat Siddharta ook de geboortenaam is van Boeddha zelf, maar het gaat hier over een fictieve tijdgenoot. Als jongeling doet Siddharta veel filosofische kennis op. Hij leert dat de materiële wereld slechts schijn is, leeft een tijdje als bedelmonnik en ontmoet Boeddha. Hij wil echter meer zijn dan een volgeling van een religieus systeem, dus trekt hij de wereld in om zelf ervaringen op te doen. Een van de mooiste passages is wanneer hij een lange wandeling maakt in de natuur en de schoonheid ontdekt in de bomen, de bergen en de sterren. Hij ontdekt dat ook de lichamelijke liefde en het koopmanschap een spirituele dimensie kunnen hebben.

De veerman doet denken aan Charon. Wanneer Siddharta hem ontmoet, gaat hij over van de ene levensfase naar de volgende. De rivier, die een kant op stroomt maar toch altijd op dezelfde plaats blijft, zet hem aan het filosoferen. Hij ziet in dat verleden, heden en toekomst tegelijk bestaan, dat tijd slechts een constructie in de hersenen is. Hij besluit dat het onderscheid tussen materie en geest een illusie is. In deze ideeënroman gaat het niet om de gebeurtenissen op zich, maar om de onderliggende filosofie. Het is een rijke literaire ervaring met diepzinnige, wijsgerige gedachten.

Na Steppenwolf nu ook Siddhartha gelezen en opnieuw diep onder de indruk van Hesse. Zo bondig en toch zo rijk. Zo vreemd en toch zo veel herkenning. Het spreken van de stroom spreekt me iets minder aan, maar de kracht van eenvoud, dankbaarheid en acceptatie die in de laatste hoofdstukken doorklinkt des te meer. Ik heb Demian en Het Kralenspel al liggen. Nu al zin in .