
Siddhartha - Hermann Hesse (1922)
Alternatieve titel: Siddharta. Een Indiese Vertelling
Duits
Ideeƫnliteratuur / Sociaal
121 pagina's
Eerste druk: S. Fischer,
Berlijn (Duitsland)
Siddhartha, 'een Indische vertelling', is het verhaal van een brahmanenzoon die zijn leven wijdt aan het zoeken naar het ware zelf. Als asceet in de bergen mediteert en vast hij, maar hij vindt de waarheid niet. Zwervend als bedelmonnik hoort hij spreken over Boeddha, maar ook de grote Meester kan hem de waarheid niet geven. Dan stort hij zich in het wereldse leven, wordt minnaar van de courtisane Kamala, verwerft rijkdom en bezit, totdat hij voelt hieraan ten onder te zullen gaan. Opnieuw bedelend komt Siddhartha, geleid door het heilige Om, ten slotte aan de grote rivier, symbool van harmonie en vergankelijkheid. In de hut van de oude veerman leert hij de wereld van de dingen lief te hebben en te begrijpen. Zo keert hij terug tot de eenvoud van een kind: hij vindt de harmonie, het eeuwige Om.
- nummer 87 in de top 250

´Waarvandaan toch, vroeg hij zijn hart, waarvandaan heb je die blijdschap toch? komt zij misschien voort uit die heerlijke lange slaap, die mij zo goed gedaan heeft? Of uit het woord Om dat ik uitgesproken heb? Of misschien uit het feit dat ik ontsnapt ben, dat mijn vlucht geslaagd is, dat ik eindelijk weer vrij ben en als kind onder de hemelkoepel sta? O wat heerlijk is het toch om ontkomen te zijn, om weer vrij te zijn! Wat is de lucht hier zuiver en mooi, wat een genot is het om hier te ademen! Daar, vanwaar ik weggelopen ben, daar rook alles naar balsem, naar specerijen , naar wijn, naar verveling, naar traagheid. Wat haatte ik die wereld van de rijken, van de smulpapen, van de spelers! Wat heb ik mijzelf gehaat omdat ik zo lang in deze verschrikkelijke wereld gebleven ben! Wat heb ik mijzelf gehaat, mijzelf tekortgedaan, vergiftigd, gepijnigd, wat heb ik mijzelf oud en boosaardig gemaakt! Nee, nooit zal ik meer zoals ik vroeger zo graag deed, mijzelf inbeelden dat Siddhartha wijs is! Maar dit heb ik er in elk geval wel goed van afgebracht, dit bevalt me, dit moet ik toejuichen, dat er nu een einde gekomen is aan die zelfhaat van mij, dat er nu een einde gekomen is aan dat dwaze en lege leven dat ik heb geleid! Ditmaal verdien je geprezen te worden, Siddhartha, na zoveel jaren van dwaasheid heb je eindelijk weer het juiste gevoel gehad, heb je eindelijk weer echt iets gedaan, heb je de vogel in je binnenste horen zingen, en heb je naar hem geluisterd.´
Ik kon niet meer verder lezen, ik was te diep in mooie gedachtes verzonken. Dit mondde uit in mijn eerste gedicht:
Geteisterd door dwangmatige machten der gewoonte.
Herinneringen, visies, gedachtes uit het weelderig bestaan.
Onderhuids kruipen ze, banend door de kringloop van het warme slijk.
Geen harmonie in het woord, de klank of het beeld die deze kriebels doen oplossen.
Ik sluit mijn ogen, wacht enige tijd en realiseer mijn getemde ik.
Rozen verwelken, leed is vergaan…
5
Meer dien ik niet te zeggen zeker?


Ik was diep onder de indruk.
De mooiste zin vond ik (ze waren allemaal prachtig, maar deze sprong er echt uit) : ''...begon iedere dag weer opnieuw de geluidloze oorlog van het geduld.''
Dit meesterwerk is echt een 5.0 waard !
Anderzijds heb je ‘Siddhartha’ in enkele dagen uit, en naar het einde toe raakt de lezer gewend aan het archaïsche taalgebruik van Hesse. Zijn voor de hand liggende woordkeuze komt bovendien volledig tot wasdom in het ontwapenende slot, waar het Boeddhisme als eenvoudige godsdienst wordt "uitgelegd" (zonder belerend over te komen). Desondanks ben ik meer verknocht aan barokke taal, die de inleving nog een groot stuk had kunnen bevorderen.
Hesse maakt zijn keuzes echter niet voor niets: via de sobere taal komt de focus des te meer bij het verhaal te liggen; een biografie die oorspronkelijk te evident/eenzijdig lijkt om een roman mee te vullen. Naar het einde toe komt evenwel af en toe een bespiegeling om de hoek gluren, en het slot is een gegronde uiteenzetting van de Boeddhistische leer die ‘Siddhartha’ als geheel toch de moeite waard maakt.
In zijn totaliteit houd ik dus een dubbelzinnig gevoel over aan deze roman. Aan de ene kant tekent Hesse slechts enkele vage krijtlijnen uit omtrent het leven van Siddhartha, maar anderzijds vat hij in zijn korte roman en zijn simpele taal wel de ontroerende essentie van het Boeddhisme.
Ondanks alles toch een bovengemiddeld boek.
2,75*
Ben ik werkelijk alweer de enige die ‘Siddhartha’ niet het meest vlotte boek vind om lezen?
Nou, nee. Als middelbare scholier plunderde ik vooral de boekenkast van mijn vader, dus toen ook Siddhartha geprobeerd om vervolgens jarenlang niets meer van Hesse aan te durven. Een buitengewoon taai gebeuren voor zo'n kort boekje.

Het fijne aan Hermann Hesse vind ik onder andere zijn erg rake beschrijvingen van situaties waarin ik mezelf uitstekend kan vinden. In Siddhartha staat het mooiste voorbeeld hiervan:
´Waarvandaan toch, vroeg hij zijn hart, waarvandaan heb je die blijdschap toch? komt zij misschien voort uit die heerlijke lange slaap, die mij zo goed gedaan heeft? Of uit het woord Om dat ik uitgesproken heb? Of misschien uit het feit dat ik ontsnapt ben, dat mijn vlucht geslaagd is, dat ik eindelijk weer vrij ben en als kind onder de hemelkoepel sta? O wat heerlijk is het toch om ontkomen te zijn, om weer vrij te zijn! Wat is de lucht hier zuiver en mooi, wat een genot is het om hier te ademen! Daar, vanwaar ik weggelopen ben, daar rook alles naar balsem, naar specerijen , naar wijn, naar verveling, naar traagheid. Wat haatte ik die wereld van de rijken, van de smulpapen, van de spelers! Wat heb ik mijzelf gehaat omdat ik zo lang in deze verschrikkelijke wereld gebleven ben! Wat heb ik mijzelf gehaat, mijzelf tekortgedaan, vergiftigd, gepijnigd, wat heb ik mijzelf oud en boosaardig gemaakt! Nee, nooit zal ik meer zoals ik vroeger zo graag deed, mijzelf inbeelden dat Siddhartha wijs is! Maar dit heb ik er in elk geval wel goed van afgebracht, dit bevalt me, dit moet ik toejuichen, dat er nu een einde gekomen is aan die zelfhaat van mij, dat er nu een einde gekomen is aan dat dwaze en lege leven dat ik heb geleid! Ditmaal verdien je geprezen te worden, Siddhartha, na zoveel jaren van dwaasheid heb je eindelijk weer het juiste gevoel gehad, heb je eindelijk weer echt iets gedaan, heb je de vogel in je binnenste horen zingen, en heb je naar hem geluisterd.´
Misschien niet de absolute nummer 1 bij mij, maar dit boek behoorlijk zeker tot de top der wereldliteratuur.
Het taalgebruik ("... de zachtblauwe schaduw van het woud der overpeinzing...") heeft me toch meermaals de indruk gegeven volledig ondergedompeld te worden in de sfeer die bepaalde passages oproepen. Ook het personale vertelperspectief ondersteunt dat volledig. Stilistisch gezien een van de betere boeken die ik al heb gelezen.
Het verhaal lijkt aanvankelijk niet toegankelijk voor iedereen, maar wie doorzet zal zich -gedurende het lezen althans- niet tekort gedaan voelen, hoewel het hoe langer hoe meer toch vrij geforceerd overkomt.
Wat mij betreft een plezier om te lezen, maar de kracht die gewoonlijk blijft nazinderen nadat ik een echt goed boek heb dichtgeklapt (liefhebbers weten waarover ik spreek) bleef uit.
Waar in 'de Verwisselde Hoofden' een magische inslag wordt gekozen, blijft Hesse in Siddhartha veel realistischer, op een enkele 'toevalligheid' na dan. Hij schetst de persoonlijke lijdensweg van Siddhartha die op zoek is naar geluk en strijdt met religie, materialisme en rolmodellen. Hesse vertelt hiermee een verhaal dat van alle tijden lijkt te zijn en vandaag de dag nog even herkenbaar is.
Doordat het boek bovendien rijk is aan ideëen, biedt het werk niet alleen herkenning maar bovendien houvast om over het leven en de 'problemen van alle tijden' na te denken en tot je eigen oplossing te komen.
Dit maakt Siddhartha tot een buitengewoon interessant boek dat niet taai is, maar toch met mate tot zich genomen dient te worden om ieder idee de overpeinzingen te geven die het verdient.
Naar aanleiding van het lezen van Narziss und Goldmund besloot ik tot aanschaf van Siddharta. In dit tijdsloze verhaal slaagt Hesse in het scheppen van sfeer en komt hji met enkele interessante spirituele 'inzichten'.
Over het algemeen gaat het verhaal me helaas iets te veel van de hak op de tak. Sprongen in de tijd van enkele jaren gaan onopgemerkt voorbij (al moet ik dit wellicht zien in het licht van 'meditatie' en het verlies van tijdsbesef

Al met al aardig...maar na N&G een kleine teleurstelling.

Boeken als "Tussen de Raderen" en "Rosshalde", die toch véél minder aandacht krijgen (en gezien worden als matiger), vind ik minstens even goed.
Kan ook niet tippen aan de andere klassiekers (Steppewolf, Demian en N&G).
Toch, alweer errug goed. Ik denk dat het Hesse boek dat ik niet goed vind (laat ons zeggen: met minder dan 4*/3,5* quoteer) nog uitgevonden moet worden. Kan natuurlijk niet.

Dit is voor mij allebei herkenbaar. Maar bij Siddharta van Herman Hesse komt weer een andere motivatie om de hoek kijken: geestverruiming. Bij geestverruimende middelen denk je in eerste instantie aan drugs, maar ook woorden en verhalen die met de woorden zijn opgebouwd kunnen je geest verruimen. Ik zie mijzelf niet als 'zoekend' persoon, dat is toch een eindeloze bezigheid. Maar af en toe iets filosofisch of spiritueels lezen, dat je prikkelt en dat in flarden blijft hangen in je hoofd..ja dat is wel iets voor mij.
Siddharta is geschreven in 1922 en is geen dik boek. De epub die ik las was met 120 pagina's een vrij korte leeservaring. Hij stond op mijn lijst omdat ik om de zoveel tijd een klassieker wil lezen, en het werk van Herman Hesse mij wel aanspreekt. Meestal gaat het in zijn boeken over tegenstellingen, bijvoorbeeld tussen verstand en gevoel.
De hoofdpersoon in Siddharta is, niet geheel verrassend, Siddharta. De zoon van een Brahman, een geestelijk leider. Siddharta is voorbestemd om in de voetsporen van zijn vader te treden, maar dit ziet hij niet zitten. Wat hij zoekt is niet wat de religieuze teksten en oefeningen hem kunnen leren.
Met zijn vriend Govinda sluit hij zich aan bij de Samana, een clubje pelgrims die alles wat met de wereld te maken heeft afwijzen en door meditatie, vasten en andere oncomfortabele bezigheden het Nirvana trachten te bereiken.
Tijdens hun omzwervingen ontmoeten de twee Gotama, de enige echte Buddha. Siddharta respecteert de wijze Gotama, maar vindt dat zijn kennis en lessen niet de manier zijn om tot het Nirwana te komen. Govinda wordt een volgeling van Buddha, maar Siddharta geeft er de brui aan.
Het spirituele komt hem ondertussen de neus uit, dus hij besluit om zich over te geven aan het echte leven. De courtisane Kamala (dit zou in onze tijd een escort zijn denk ik) leert hem alles over de kunst van de fysieke liefde. Als lezer kreeg ik steeds meer sympathie voor Siddharta, misschien wel omdat ik van religieuze fanatici weinig moet hebben. Goed zo gozer, dacht ik toen Siddharta zich onderdompelde in sex, gokken en andere wereldse genoegens. Yolo
Maar uiteindelijk maakt dit alles Siddharta niet gelukkig, laat staan dat hij een stap dichter bij het Nirwana komt. Het was dus weer tijd om te verkassen.
Wanneer hij weer in zijn eentje rondzwerft en bij een rivier komt, is het de veerman Vasudeva die uiteindelijk Siddharta het licht doet zien, de kern van het universum. Dit doet hij niet door middel van kennis, maar door wijsheid die niet in woorden is te vatten.
Wat ik grappig vind, is dat Siddharta kennis afwijst, en woorden niet geschikt vindt om wijsheid over te dragen. Maar dat is toch precies wat Hesse met dit boek probeert te doen, zou je denken.
De conlusie van Siddharta is, door mijn beperkte hersencellen samengevat, dat ieder zijn eigen pad moet kiezen en je het 'goddelijke' kan vinden in jezelf en het eeuwig stromende leven om je heen. Nirwana is geen doel in de verte, maar verlichting kan je vinden in het hier en nu.
Ik probeer parallellen te zien met de tijd waarin wij nu leven. Veel mensen leven op de manier zoals Siddharta met Kamala leefde, en vinden dat wel prima. Een kleinere groep zoekt het in het spirituele en het religieuze. Maar zoals Siddharta weinig moest hebben van spirituele teksten en wijsheden, zo zijn mensen tegenwoordig steeds minder religieus. Maar wel proberen zij op andere manieren zichzelf te verwezenlijken. Mindfulness, yoga, festivalbezoek inclusief gebruik van stimulerende middelen.. Siddharta zou het allemaal wel kunnen waarderen denk ik.
Of de staat van verlichting die door Siddharta wordt nagestreefd bestaat en kan worden bereikt..dat weet ik niet. Ik ben ook iets te nuchter om mij daarover het hoofd te breken. Interessant om over na te denken is het wel. Je kan er een flinke analyse op loslaten. Leesclubs zijn aan mij niet zo besteed omdat de boeken die worden besproken meestal niet mijn cup of tea zijn. Een boek als Siddharta zou ik daarentegen wel geinig vinden om te bespreken.
Bij de boeken van Hesse heb je steeds het gevoel dat hij eigenlijk schrijft over zichzelf. Kleurrijke schrijver, van wie ik begrijp dat zijn werk om de zoveel tijd weer een opleving heeft. Hij doet me een beetje denken aan Paulo Coelho. Als je hun boeken leest denk je soms: wat mooi gezegd, terwijl een stemmetje in je achterhoofd zich tegelijkertijd afvraagt of het niet allemaal spiritueel gezever is. Ach ja, het verruimt in ieder geval je geest.
4 sterren
Een beetje verwarrend is dat Siddharta ook de geboortenaam is van Boeddha zelf, maar het gaat hier over een fictieve tijdgenoot. Als jongeling doet Siddharta veel filosofische kennis op. Hij leert dat de materiële wereld slechts schijn is, leeft een tijdje als bedelmonnik en ontmoet Boeddha. Hij wil echter meer zijn dan een volgeling van een religieus systeem, dus trekt hij de wereld in om zelf ervaringen op te doen. Een van de mooiste passages is wanneer hij een lange wandeling maakt in de natuur en de schoonheid ontdekt in de bomen, de bergen en de sterren. Hij ontdekt dat ook de lichamelijke liefde en het koopmanschap een spirituele dimensie kunnen hebben.
De veerman doet denken aan Charon. Wanneer Siddharta hem ontmoet, gaat hij over van de ene levensfase naar de volgende. De rivier, die een kant op stroomt maar toch altijd op dezelfde plaats blijft, zet hem aan het filosoferen. Hij ziet in dat verleden, heden en toekomst tegelijk bestaan, dat tijd slechts een constructie in de hersenen is. Hij besluit dat het onderscheid tussen materie en geest een illusie is. In deze ideeënroman gaat het niet om de gebeurtenissen op zich, maar om de onderliggende filosofie. Het is een rijke literaire ervaring met diepzinnige, wijsgerige gedachten.
Veel te lang geleden maar ik weet nog dat ik enorm onder de indruk was van dit boek. Het was in de tijd dat De Alchemist van Paulo Coelho een impact had op mij en ik wilde meer van zulks lezen. Iemand raadde mij toen Siddharta van Herman Hesse aan. Die jaren waren voor mij een soort spiritueel coming of age-periode en blijkbaar had ik enorm veel behoefte aan dit soort boeken. Nu ik een stuk ouder ben zou ik Siddharta eigenlijk eens moeten herlezen.
