Mr. Gwyn - Alessandro Baricco (2012)

Ik moet een Baricco altijd even laten bezinken. Net als Max Frisch, stelt hij vragen die hij in een plot verwerkt.
Dit is ook weer een fantasievol verhaal, leuk uitgewerkt, maar waar gaat het nou ècht over?
Hoe goed kun je iemand kennen en hoever beïnvloed je elkaar? Is een laboratoriumopstelling daarbij mogelijk, noodzakelijk en/of wenselijk?En net als Frisch heeft Baricco wel een mening maar geen antwoord. Daar kun je lekker zelf mee aan de slag.

Is het teleurstellend wanneer een auteur precies datgene biedt waar je op rekent? Deze lastige vraag kwam in me op tijdens het lezen van Mr Gwyn. Deze zoveelste van Baricco biedt alles wat je van de Italiaan verwacht. Een fantasievol verhaal over een man met een missie (= de essentie van een individu vastleggen in een geschreven portret), een aantal kleurrijke bijfiguren, sfeervolle beschrijvingen van locaties, een aantal aardige plotwendingen, mooie taal en wat speelse observaties.

Voorbeelden genoeg van dat laatste. Wat te denken van deze zinnen (pag.120), wanneer de hoofdpersonages in een park zitten: 'Ze waren omgeven door rennende kinderen, honden die naar huis wilden en bejaarde echtparen die eruitzagen alsof ze waren ontkomen aan iets angstaanjagends. Hun leven, waarschijnlijk'.

Helaas gaat Baricco in dit boek soms iets te ver. Dan klinkt het allemaal wel interessant, maar is het dat bij nadere beschouwing niet echt. Zoals wanneer wordt verteld over de drie boeken die het hoofdpersonage op een avond wil lezen: 'Het waren een roman van Bolano, de integrale uitgave van de Donald Duck-verhalen van Carl Barks, en het discours de la méthode van Descartes. Minstens twee van de drie hadden de wereld veranderd. Het derde boek had deze in elk geval gerespecteerd.' Klinkt best stoer en uitdagend, en werpt natuurlijk de vraag op welke twee de wereld hebben veranderd. Maar eigenlijk is het een beetje een lege uitspraak.

Die interessantdoenerij geldt soms ook voor het verhaal, maar ook dat is iets wat je eigenlijk altijd bij Baricco tegenkomt. Kortom, voor Bariccoliefhebbers business as usual, voor mensen die hem nog niet kennen is dit een perfecte introductie. En voor wie hoopt dat Baricco zichzelf nog eens opnieuw gaat uitvinden, of weer zo’n briljante literaire toverbal als Questa Storia aflevert, is deze Mr Gwyn toch een tikkie teleurstellend.

Ter gelegenheid van het mooie weer, besloot ik vanmorgen om het boek waar ik in bezig ben (Hans Fallada's Wat nu, kleine man?) even te laten voor wat die is, en me op het balkon te installeren met de laatste Baricco. Een zeer gelukkige keuze, zo bleek.

In tegenstelling tot dutch2.0 vind ik dat Alessandro Baricco zichzelf wel weer vernieuwt met Mr. Gwyn. Waar hij in zijn vroege werk het weleens te ver dreef als het aankomt op fantasievolle onzin (bijvoorbeeld in Land van glas) of in latere romans soms ineens een iets te conventioneel verhaal vertelde (Emmaus), biedt Mr. Gwyn de perfecte combinatie. Geen vormexperimenten dit keer, maar een doorlopend verhaal, dat me aangreep zonder dat ik wist waarom. Het boek is totaal gespeend van elke realiteitszin maar toch overtuigend, de personages en hun idealen zijn écht. Al met al is deze ontroerende fantasie over een schrijver van portretten uiteindelijk het ultieme zelfportret van Baricco, die, zo komt het mij voor, niet alleen zichzelf spiegelt in Mr. Gwyn maar in de roman als geheel, precies volgens de manier waarop zijn hoofdpersoon geschreven portretten vervaardigde.

Het boek leest heerlijk. De puntige dialogen van Baricco zijn zoals telkens een feest, en de roman zit vol intieme hoekjes, portretjes van deze en gene, of gewoon quasi-interessante opmerkingen (zoals in het voorbeeld van dutch2.0 hierboven). Uiteindelijk las ik het boek ononderbroken uit, in minder dan twee uur. Alleen de laatste pakweg 40 pagina's, als Rebecca het overneemt, neemt de ban wat af. Hier probeert de roman ook iets te veel uit te leggen, zich te verklaren, en dat is jammer, niet in de laatste plaats omdat het niet echt te verklaren valt.

We mogen echt in onze handjes knijpen dat er een auteur als deze is, die ons keer op keer op een eigenzinnig, modern en stijlvol boek trakteert, dat ook als het geen klein meesterwerk is toch in ieder geval een hoop leesplezier biedt. Mr. Gwyn is echter wél een klein meesterwerk als je het mij vraagt, het behoort tot het beste van Alessandro Baricco. Dikke vette vier sterren.

En wat schetst mijn verbazing: het nieuwste boek van Baricco draagt de titel Driemaal bij dageraad, wat ook de titel is van een boek dat meneer Gwyn onder pseudoniem uitgeeft in Mr. Gwyn. Snapt u het nog? Tip: denk aan een zelfportret!

'Mr Gwyn.' van Alessandro Baricco op de shortlist van de Europese Literatuurprijs 2013 .

Gaan we hier nu mijn recensies bespreken?

Bwah, een puntige dialoog vind ik altijd wel een feest. Intieme hoekjes en quasi interessante opmerkingen over deze of gene, hey dat moet toch kunnen niet? maar je hebt gelijk, ik ga het eerst lezen en dan mijn oordeel vellen, lijkt me logischer....

Voor mij geen teleurstelling dat Baricco precies dat biedt waarop ik rekende, simpelweg omdat ik nooit eerder iets van de beste man had gelezen.
Ik vind Mw. Gwyn fantastisch, de roman heeft mijn hart gestolen en zal onvergetelijk zijn. Ik vind het spel tussen Baricco en de lezer meesterlijk. Mr. Gwyns gedachten en gedragingen doen wat met me. Gebeurtenissen raken, bij het doven van het eerste Catharina de' Medici handgemaakte gloeilampje tijdens het eerste portret in wording dacht en voelde ik: o nee, nog niet voorbij alsjeblieft, nog even ... Juist wat de allereerste keer gebeurde in die ruimte tussen Mr. Gwyn en Rebecca behoeft voor mij geen uitleg en ook niet waarom het bij 'het meisje' uiteindelijk 'misging'.
Hoe Mr. Gwyn op het idee kwam portretten te schrijven, hoe hij dit voorbereidt, zijn keuze van de ruimte en geluiden, de aandacht voor de details zoals hij eerder oefende met het aandachtig veteren van zijn schoenen; bij auteur Allesandro Barrico voel ik me thuis.

4,5* voorlopig (Ik wacht nog even de volgende roman Driemaal Bij Dageraad af)

Voor mij was dit veruit de minste Baricco tot hiertoe. Nagenoeg elke bladzijde leek mij bladvulling: Baricco geeft mij de indruk wel een vaag idee te hebben gehad voor zijn roman, maar tijdens het schrijven ervan nog niet te weten wat hij ermee zou gaan doen. Ik heb me regelmatig echt verveeld, en ook geërgerd aan de "amateuristische" en willekeurig verzonnen opbouw en stijl. De echte Tre volte all'alba (Driemaal bij dageraad) vond ik alleszins véél beter.

Aardig, niet bijzonder spannend werkje dat zich goed leent als 'tussendoortje'.