La Peste - Albert Camus (1947)

niet Camus' beste (dat blijft l'Etranger), ook niet zijn mooiste (dat is voor mij l'Homme Revolte) maar wel het boek waarin alles aanwezig is wat Camus tot Camus maakt.

Veel meer dan Sartre is Camus primair een schrijver. Eerstgenoemde is eigenlijk een schrijvend filosoof, Camus daarentegen een filosofisch schrijver (wat mijns inziens geldt voor elke goede auteur). En dat is ook in dit boek weer duidelijk te zien.

De Pest is een indrukwekkend zwaar en tevens eigenaardig nuchter verhaal. Prachtig geschreven allereerst. Hoe nonchalant worden alle belangrijke personages geintroduceerd. Wat een mooie zinnen en sprekende beelden. Dodenstad Oran komt op het papier moeiteloos tot leven, de wisselende weersomstandigheden zijn haast voelbaar. En dan de figuren die er rondlopen! Een gedistingeerde heer die er een innig genoegen in schept op katten te spuwen, een astma-patient die volkomen niets doet, de tijd afmetend aan het overhevelen van erwten, of de ambtenaar die vijftig bladzijden vult met varianten van de beginzin van een nog te schrijven boek.

Dan heb ik het nog niet gehad over de inhoud, de filosofische kant van Camus. Met zijn verhaal creeert hij een setting waarin gedachten over het leven vorm kunnen krijgen. Zijn hoofdpersonages worstelen letterlijk met de dood maar figuurlijk met het, of hun leven. En dat gaat gepaard met flitsende gedachten en diepe inzichten. Klinkt misschien wat pompeuzer dan het is maar ik wordt geraakt als een boek echt iets weet te zeggen, zoals hier.
Overigens is Camus volgens mij filosofisch hier flink schatplichtig aan Dostojewski, het gaat dan met name om de gedeeltes over het lijden van een kind (duidelijk afkomstig uit De Gebroeders Karamazov) en de doodstraf.

De Pest is typisch iets voor mij, volop literair en tegelijk zwaar inhoudelijk. Dacht lange tijd 4 sterren te gaan geven maar het einde kreeg mij zo in de greep dat het er 4,5 worden. Geweldig boek.

Een mezmerizerende ervaring. De personages blijven bij voor het leven en de sfeer wordt op een tastbare wijzen geschept.

"Dodenstad Oran komt op het papier moeiteloos tot leven, de wisselende weersomstandigheden zijn haast voelbaar."

"De personages blijven bij voor het leven en de sfeer wordt op een tastbare wijzen geschept."

Ik kon nooit onthouden wie bij welke karaktereigenschappen hoorde. Cottard, Rambert, Tarrou - het is me om het even. En tot leven komen? Het is een van de statischte boeken die ik gelezen heb.

Uit de twee boeken die ik nu van Camus gelezen heb - l'Étranger lijkt bijna in niets op deze kroniek - durf ik een voorzichtige conclusie te trekken. Waar andere schrijvers in sociale verhoudingen duiken (Tolstoj) of smakelijk lachen om de sociale omgang van de bourgeoisie (Flaubert) is het werk van Camus vooral een aanklacht tegen de maatschappij en zijn sociale instituties. Het stadsbestuur, normen en waarden, de kerk en vooral de rechtspraak worden op een verkapte manier belachelijk gemaakt.

Ik denk dat Camus daarmee een aanklacht wil maken. En dat is wel te begrijpen, want toen was de wereld ook een beetje van de pot gerukter dan nu. Twintig jaar daarvoor was er nog niet eens algemeen kiesrecht in Nederland, om maar wat te noemen. Desalniettemin is dat ook meteen de zwakte van het boek, want de samenleving is inmiddels niet meer (of in ieder geval minder) op zo'n onnavolgbare wijze georganiseerd.

Aanklacht? Ik vond dit eigenlijk een heel positief boek waaruit geloof in de mens spreekt.

Het is nu al een tijdje geleden dat ik het boek heb gelezen en ik hield er aanvankelijk geen bijzonder positieve indruk aan over totdat ik er wat meer informatie over opzocht.

De ingenieuze manier waarop de psyche van de personages -en zelfs de stad in zijn geheel als was het een ademend, levend wezen- wordt beschreven blijft bij. Ik denk dat vooral daar de kracht van het boek ligt.

Ik zou het boek een hoger cijfer geven, ware het niet dat ik de personages bleef verwarren en daar nu net de klemtoon op ligt. Volgens mij hangt het vooral van de persoonlijke smaak af of dit boek hoog scoort of niet. Ik vind het net ietsje te droog beschreven om aan te slaan.

Een prachtig boek! Het verhaal leest prettig en is inhoudelijk interessant. Camus neemt je mee naar Oran. Door zijn beschrijvingen waan je jezelf in de stad, loop je mee met de hoofdrolspelers. Daarnaast zijn ook de personages goed uitgewerkt en beleef je de keuzes waarvoor zij staan. Een mooi boek, dat zeker het herlezen waard is.

Zoals gezegd weet Camus allereerst op knappe wijze de stad Oran neer te zetten. De wind die het stof door de straten voortstuwt zie je zonder moeite voor je. En dan zijn er de karakteristieke personages met hun eigen verhalen, de filosofische thema's die aan bod komen, zoals het lot en religie en de symboliek die achter de personages en de verhaallijnen schuil gaat (achteraf las ik pas dat het gezien kon worden als een allegorie op de Tweede Wereldoorlog). De verschillende verhaallijnen, waarin verdriet en hoop elkaar wisselen, vervelen niet, al moet ik wel opmerken dat ik ook de personages niet altijd volledig uit elkaar kon halen (Wie was nou de suïcidaal? Wat was Tarrou ook alweer?).

Ik droop enigszins teleurgesteld af toen ik bij de boekhandel het met dit boek moest doen, omdat "De vreemdeling" niet te vinden was. Achteraf is dat onterecht: "De pest" is een zeer lezenswaardige kroniek en heeft mijn plan meer werk van Camus te lezen alleen maar versterk.

Erg goed boek, misschien dat ik er zo nog wat meer over schrijf, maar ik moet nu even iets kwijt over de achterflap:

In de beroemde roman De Pest (1947) is het de ongelukkige Cottard die in de door de pest belegerde stad Oran zo in de war raakt dat hij, nadat hij heeft geprobeerd zelfmoord te plegen, op iedereen begint te schieten. De moraal wordt hier vertegenwoordigd door de hoofdpersoon, dokter Rieux, die meent dat ondanks alle ellende 'in de mens meer te bewonderen dan te verachten valt'

Wie verzint zulke idioten teksten? Waarom beschrijven ze de dingen van de laatste vijf pagina's en geven ze de clou weg? Echt, ik moet leren om die achterflap over te slaan, het wil altijd het einde verklappen om onbekende redenen.

Zoals in al zijn werken, staat ook in La Peste, de dood centraal. Met de dood brengt Camus wezenlijke vragen omtrent de menselijke conditie aan de orde. Zijn heldere bewoordingen, moraal, ethiek, het directe handelen, de waarde die hij hecht aan de concrete mens, alles bijeen genomen maakt La Peste tot een loflied voor de mens.

Interessante berichten hierboven. Helaas had ik minder met La Peste dan veel bovenstaande schrijvers - misschien door de vele onderbrekingen (kerstverplichtingen, andere leesklussen tussendoor), maar ik kwam er zelden echt in. Daarnaast had ik ook, wellicht in iets mindere mate, last van hetzelfde euvel als Bart: ik begon personages door elkaar te halen.
Wat ik wel heel indrukwekkend vind, is hoe de stad Oran wordt beschreven: de ontkenning, de paniek die langzaam toeslaat, de wisselende weersomstandigheden, de berusting van sommigen, het verzet van anderen, het geloof in de mens, de wanhoop van weer een enkeling. Juist dat constant wisselen daar tussen vond ik knap gedaan en kwam op mij levensecht over. Ook mooi hoe Camus daar veel filosofische/grote thema's in stopt, zonder dat hij teveel een filosoof wordt: hij blijft, zoals eRCee al opmerkte, toch in de eerste plaats een schrijver. Een bijzonder goeie, welteverstaan. Maar helaas is La Peste geen boek dat mijn hart sneller doet kloppen.

La Peste speelt zich af Oran waar de de pest langzaam zijn intrede doet en de stad geselt. De opkomst en ondergang van de pest en hoe mensen daarop reageren is fantastisch beschreven met een sterk inzichtelijk vermogen hoe mensen zich in zo'n situatie gedragen. Stilistisch en inhoudelijk is het boek erg sterk. De Pest staat symbool voor de nazi's die Frankrijk occuperen maar persoonlijk vind ik dat het symbool staat voor het ongeluk dat een gelukkig nietsvermoedend mens, kind of volwassene, zomaar kan overkomen en je leven kan afpakken. Past wel bij het existentialistische gedachtegoed van Camus.

Want hij wist, wat die menigte onbekend was en wat men kan leren uit boeken, dat de bacil van de pest nooit sterft of geheel verdwijnt, dat zij tientallen jaren kan blijven sluimeren in de meubels en het linnengoed, dat geduldig wacht in de kamers, de kelders, de koffers, de zakdoeken en paperassen en dat wellicht de dag zou komen waarop, tot onheil en lering der mensen, de pest haar ratten weer zou wekken en uitzenden om te sterven in een gelukkige stad.

Ik geloof van harte dat er ontzettend veel schuil gaat in dit boek, meer dan ik eruit heb gehaald. Dat oorlogsgevoel pikte ik zeker wel op en ben daarvan onder de indruk. Ook de manier waarop de pest beschreven wordt als iets met een persoonlijkheid of een wil of een idee vond ik intrigerend. De aangehaalde quote van Hank Moody is een ijzersterk voorbeeld van prachtige woorden die veel meer zeggen dan slechts de letterlijke betekenis. De morbide humor af en toe - de 'twijfelgeval'-scène met de predikant (was dat humor of maak ik dat er van?) - sprak me ook aan.
Toch ben ik niet louter enthousiast. Zoals ik al zei is er vermoed ik veel langs me heen gegaan. Ik volgde de gesprekken tussen Tarrou en Rieux lang niet altijd en ik had sowieso behoefte aan iets meer dialoog. En ik miste meer, maar weet dat niet zo goed te benoemen. Ik gebruik de woorden van thomzi50 dan maar: "[Camus is schrijver.] Een bijzonder goeie, welteverstaan. Maar helaas is La Peste geen boek dat mijn hart sneller doet kloppen."

Als je in je jeugd vol bewondering was over een boek, dan is het herlezen tientallen jaren later vaak een afknapper. Laat me direct zeggen dat “La Peste” de herlezing zeer goed overleefd heeft. Camus dwong me zoals toen weer tot het overdenken van mijn situatie, mijn plaats in de wereld... en dat doet hij in een literair zeer boeiend werk.
Oran wordt in enkele trekken getekend, waarbij bv. het feit dat een goed deel van de bevolking toen Arabisch was, zo goed als volledig buiten beschouwing blijft. Hier en daar krijgen we een sneer naar de bureaucratie en de kleinburgerlijkheid, maar dat is dan steeds als voorbeeld van mensen die weigeren hun situatie onder ogen te zien, verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leven en dat van anderen. Het gaat over de filosofische kernvraag en de manier waarop mensen daarop kunnen antwoorden.
Het boek is nu bijna 70 jaar oud, maar ik vond het nog steeds actueel.

De plaag. Welke plaag?

Een onwerkelijk begin. Uit de kieren en de spleten van een Algerijnse stad komen honderden ratten gekropen om in het openbaar te sterven. Ze zijn de voorbode van een moordende ziekte die algauw overslaat op mensen. Toch is die pest louter een kader, een decor, een raam voor de ware plaag die Camus wil laten zien: de bijzondere omstandigheden die de mens nopen tot zijn meest pure en eerlijke staat van zijn. De bij wet vastgelegde verbanning die een volslagen vrijheid inhoudt – tegelijk een wonder én een verschrikking.

De pest als kans om waarlijk mens te worden. Om een heilige te worden, zonder in God te hoeven geloven?

Een journalist (Rambert) verzaakt aan het idee van zijn liefde omdat hij niet in het reine kan komen met zijn hyperindividuele keuze. Zijn ethische voelsprieten schrijven voor dat individueel geluk niet kan bestaan zonder geluk op het niveau van de groep.
Een mysterieuze eenling (Tarrou) die besloten heeft dat er in de wereld alleen maar plagen en slachtoffers zijn, en dat de enige correcte optie is zich radicaal aan de kant van de verliezer te scharen - vrij van oordeel, vrij van strijdvaardigheid, vrij van gebakkelei over juist of fout.
Een dokter (Rieux) vervult een zaak van fatsoen en interesseert zich – hoe ontwapenend gezegd! – gewoonweg voor de mens. Zijn moeder zit er bij, kijkt er naar, ondergaat het moedig, blijft en steunt.
Een ambtenaar (Grand) wijdt zijn hele leven aan het vinden van woorden, en overleeft de plaag nadat hij zijn levenswerk in het haardvuur heeft laten oplaaien, kortom nadat hij de futiliteit van zijn onderneming onder ogen heeft gezien. Die absurde aanvaarding (van de ultieme zinloosheid des levens?) zet de poort open naar een tweede kans. Een kans die hij identiek invult als zijn vorige – hoewel hij constructiever te werk gaat, en woorden denkt gevonden te hebben voor een liefde die zich eigenlijk niet onder woorden laat brengen.
Een man met een donker verleden (Cottard) fleurt op bij het idee dat de alomtegenwoordige angst voor de dood – de gelijke veroordeling van allen in Oran – het goed en kwaad van zijn verleden uitwist. Waar de pest het hier en het nu van zowat alle inwoners hypothekeert, vindt hij zijn heden terug. Hij leeft, omdat de rechtspraak zijn vroegere ik voor even met rust laat. Een wankel evenwicht, want de ziekte kan niet eeuwig om zich heen blijven klauwen...
Ook een rechter (Othon) wordt door de ziekmakende context van de ziekte juist meer mens. Van de externe moraal (het gerecht) komt hij tot een inwendige, autonome moraal (hij begrijpt hoe hij het goede kan doen op persoonlijk niveau, vanuit het verdriet om zijn zoon).
Een pater (Paneloux) ziet tenslotte in dat de epidemie geen rationele duiding verdraagt. Radicale aanvaarding is de enige piste om niet afvallig te worden van het geloof. Zijn halsstarrigheid grenst aan de waanzin, maar is tegelijk van een aandoenlijke oprechtheid – en in de verte doet ze denken aan Grands acceptatie van de ledigheid, maar dan religieus ingebed.

Een astmapatiënt die er stoïcijns onder blijft, een bejaarde die op katten spuwt, een man die op een paard gelijkt en hartstochtelijk van voetbal houdt: Camus heeft zijn roman volgestouwd met kleurrijke personages. Het filosofisch discours dat de schrijver hen laat afleggen, is evenwel niet altijd duidelijk. Net zoals ‘De vreemdeling’ in een koortsige mist baadt, zijn de dialogen in ‘De pest’ dikwijls niet echt helder. Bij momenten had ik bovendien de indruk dat de vertaling van Jan Pieter van de Sterre niet vlot genoeg loopt, maar zonder de Franstalige tekst erbij is dat natuurlijk een voorbarige kritiek. Hoe dan ook bereikt Camus in de laatste bladzijden een ontroerende ingetogenheid, waaruit een grote liefde voor de mens spreekt.

Zucht.

-en zo ziet ik hier dus, met het boek naast me op tafel. Het gaat zodadelijk de kast in, maar dat is – anders dan met zovele titels – geen levenslange veroordeling. Vroeg of laat, als de hitte zich in de straten rondom dit huis roert en de klok rondom het middaguur tikt op het ritme van de volslagen stilstand, dan ga ik deze titel terug ter hand nemen. Beloofd-

-en tot die tijd, het temporaire verdict: ongewoon intrigerend-
3,5*

Hoe reageert de mens op plots onheil? Dat lijkt de hoofdvraag te zijn van dit boek, waarin het Algerijnse stadje Orban opeens door de pest wordt getroffen. Een uitbraak die overigens erg treffend wordt beschreven. Eén stervende rat valt niet op. Een handjevol dode knaagdieren wekt al wat meer argwaan, maar voorleer men echt bezorgd raakt, is er veel nodig!

In deze stervende stad ontmoeten we een aantal levendige personages, waaronder een journalist
(Rambert), een dokter (Rieux), een rechter (Orthon) en een pater (Paneloux). Met name overheidsbeambte Grand vind ik een opvallend karakter. Een wat puisterig ambtenaartje met een slecht gebit, die opzoek is naar de perfecte openingszin voor zijn boek. Dit blijkt uiteindelijk nutteloos. Hierdoor vraag ik mij af hoe frequent men zich wel niet om details zorgen maakt, terwijl het grote plaatje uit het oog wordt verloren. Misschien richten we ons wel doelbewust op futiliteiten zodat grote keuzes kunnen worden uitgesteld.

Ercee merkte tien jaar geleden op dat Camus hier door Dostojevski geïnspireerd lijkt te zijn. Dat klopt mijns inziens! 'De Pest' oogt als een commentaar op 'De Gebroeders Karamazov'. Daar waar Dostojevski, Ivan Karamazov een verdomd sterk argument laat formuleren tegen het bestaan van een God, kiest hij uiteindelijk meer de kant van de Alsosja. Om Dostojevski's argument maar te parafraseren: ja, het klopt dat gruweldaden (voornamelijk jegens een onschuldige zoals een kind) wrang zijn en ogenschijnlijk haaks lijken te staan op het idee van een almachtige god, maar desalniettemin heeft de mens altijd nog de keuze om het goede te doen en zo onrecht te bestrijden. Daarnaast lijkt Dostoyevski te zeggen dat het geloof in een god de mens van ondragelijk nihilisme redt, door hem een moreel kader te bieden.

Camus weerspreekt dit. Allereerst is het hier niet de menselijke slechtheid, maar een gevoelloze ziekte die de oorzaak is van ondragelijk leiden. Dit vormt inderdaad een overtuigender argument voor atheïsme. De mensheid heeft namelijk geen schuld aan een ziekte. Een uitspraak van Stephen Fry, die mij is bijgebleven, sluit hier ook enigszins bij aan. Ten tweede lijkt Camus met Rieux een voorbeeld te geven van hoe je als atheïst moreel kan handelen. Als arts handelt hij eigenlijk gewoon uit menslievendheid, ofschoon hij ook realiseert dat hij de strijd tegen de dood uiteindelijk absurd is. Die laatste term gebruik ik doelbewust, aangezien dit boek één van de elementen van het absurdisme, de filosofische stroming die Camus bepleit, duidelijk weergeeft. Een mens kan zijn eigen levensdoel kiezen, maar dit lijkt haaks te staan op een doelloos universum. Desalniettemin betekent dit niet dat de mens niet kan rebelleren tegen de onrechtvaardige willekeur van, in dit geval, de pest.

Wat ik verder interessant vind, is dat Camus een heftig uitgangspunt erg nuchter weet te beschrijven. Zo is de manier waarop dit verhaal de menselijke reactie op een pandemie uitwerkt erg tof. Zoals onder andere die prachtige scene in het theater, waar de halve stad Orpheus en Eurydice bekijkt. Het boek leest weg als een documentaire, maar toch zit het verhaal boordevol aangrijpende beschrijvingen. Het is zelfs zo geloofwaardig dat Camus als schrijver welhaast wegvalt tegen het verhaal. Eigenlijk is dat ook wel treffend, aangezien Rieux als verteller nou juist zo objectief mogelijk tracht te zijn.

Concluderend vind ik dit boek aangenaam door de bedrukkende, klamme sfeer en de filosofische onderlagen. Bovendien is het gaaf dat Camus een dialoog aangaat met een andere schrijver die ik zeer waardeer. Het is echter met name de realistische beschrijving van een plaag en de menselijke reactie daarop die deze roman de moeite van het lezen waard maakt.

Na 9 jaar herlezen. Ik zal niet uitgebreid uitweiden zoals de recensenten hierboven al uitgebreid en vol overtuiging hebben gedaan. Het boek heeft niets aan kracht ingeboet en met een oudere (maar ook wijzere?) geest haal je er meer uit. Camus heeft na de schitterende De vreemdeling wederom een parel uit de wereldliteratuur afgeleverd.

De kracht van literatuur! De corona-pandemie doet mij weer denken aan dit boek; zeker als je hoort over afgesloten steden in Italië. Zoals mooi blijkt uit dit verhaal kan men zich enkel verzetten tegen het willekeurige onheil van zo'n ziekte. Verder rest acceptatie.

Camus blijft toch wel trekken (in tegenstelling tot Sartre)...tijd om eens te herlezen.

Een toepasselijk boek in deze onwerkelijke tijd. Michel Krielaars schreef eind februari in het NRC over Drie boeken om te lezen in tijden van Covid-19 waarin hij naast De Pest van Albert Camus; de werken De stad der blinden (1995) van José Saramago en Nemesis (2010) van Philip Roth opsomt als actueel literair leesvoer. Hij noemt in het begin van zijn artikel ook Decamerone (1353) van Boccaccio, maar vanwege de dikte van het boek wilt hij dat werk bewaren voor wanneer hij daadwerkelijk in thuis-quarantaine zou moeten. Ik denk erover om dat boek ook maar alvast aan te schaffen

Bedankt, maar wij van Boekmeter hebben Michel Krielaars hier niet voor nodig.

Wow, wat een boek. Natuurlijk is het heel erg leuk en interessant om de overeenkomsten tussen de gebeurtenissen uit dit werk en de gebeurtenissen van nu te zien, maar bovenal vond ik het ongelooflijk goed en met een grote liefde voor mensen (in ieder geval voor de personages uit het verhaal) geschreven. Er zijn ontzettend veel scenes die me bij zullen blijven uit dit boek, maar bovenal zal ik de bewonderenswaardige tekenen van verzet door de verschillende personages onthouden. En dan vergeet ik nog bijna het schitterende, optimistische einde te noemen. Ja, Camus is echt een enorme baas.

Ik ben halverwege deel IV. Afgelopen zaterdag toen ik nog in deel II bezig was had ik het gevoel, door de actuele televisiebeelden van flanerend volk op het strand en in het park, alsof ik de krant aan het lezen was: Wat in het boek de stilte voor de storm aankondigde.

Het is inderdaad onwerkelijk hoezeer de beschrijvingen de huidige situatie benaderen (behalve dan als het gaat om drukte op straat en in de bioscopen). De preek van de pastoor ergens rond pagina 90 is een magistrale scene en ook een geluid wat je in bepaalde kringen echt hoort nu.

Die preken van de pastoor behoren inderdaad tot de scenes die me nog wel even zullen bijblijven.

Andere zijn die met het kind, de beschrijving van wat er gedaan wordt met de overledenen, de omslag van Rambert en de scenes met Tarrou richting het einde. O ja, en natuurlijk die ene zin van Grand. ❤️

Die scene met het kind, Philippe, is inderdaad waanzinnig. En zoiets staat dan (figuurlijk) weer naast het zwemtochtje van Rieux en Tarrou, als balsem voor de ziel. Camus is als denker en romancier tegelijk ongenaakbaar en vol mededogen. Het boek werkt op alle fronten. De literaire vorm, met die mysterieuze verteller en die schitterende introductie die het gehele verhaal doorwerkt. De gedachtegangen, zo nauw verbonden aan de personages en zo prachtig geïntegreerd in het verhaal. En dan de, in deze tijden, profetische kracht van de beschrijvingen omtrent de epidemie, wat nu nog meer binnenkomt dan bij mijn eerste lezing. Het boek en zijn schrijver behoren tot de onvergankelijke regionen van de literatuur (en dat had wellicht goed kunnen zijn voor 5 sterren als er niet ook nog De vreemdeling was geweest, in mijn ogen stilistisch nog net wat hoger aan te slaan).

Wel een indrukwekkende roman om nog eens te lezen in de huidige omstandigheden waar de wereld nu in verkeerd.
Ik ben nog niet op de helft, maar het valt wat tegen. Een beetje voorspelbaar is het en de toon afstandelijk als geschreven door een verslaggever van de gebeurtenissen. De personages figureren om de toestand van verschillende kanten te belichten. Een typisch existentialistische roman.
Maar echt wakker word ik pas op bladzijde 130 waar de verteller voor het eerst iets van zichzelf laat horen:

En ben ik niet net als zij. Ach wat! De dood betekend niets voor mensen als ik. Niet meer dan een gebeurtenis die hun gelijk geeft.

Dat raakt me...lees ik hier mijn eigen gedachten?

Het was een bijzondere en leerzame ervaring om dit boek nu te lezen. Waarschijnlijk had ik het in een "gewone" tijd niet opnieuw gelezen. Camus gebruikt de roman als kapstok voor zijn ideeën en het zijn allemaal mannen die de verschillende invalshoeken vertegenwoordigen. Er is maar een enkele vrouw (de moeder van de dokter) en zij is het toonbeeld van rust en liefde. De oermoeder.
Maar gelukkig is Camus meer dan een filosoof. En het is eerder een filosofie van "het niets", een wegnemen van ideeën en opvattingen...het naakt neerzetten van de mens. Je kan het misschien zelfs "menswording" noemen.
Ik ben blij dat ik het uitgelezen heb, want aan het eind van de roman weet Camus te ontroeren en het mooiste moment (en misschien wel het waar het allemaal om draait) is de vriendschap tussen twee mannen.

Ze zwommen enkele minuten in een gelijkblijvende krachtige cadans en met dezelfde energie naast elkaar voort, eenzaam, ver van de wereld, eindelijk bevrijd van de stad en van de pest.

Ik lees dagelijks het dagboek van Ilja Leonard Pfeijffer in het NRC vanuit Genua. Op deze plek schrijft hij over de impact die het coronavirus heeft op het leven daar. Sommige delen zijn gewoonweg huiveringwekkend en lijken wel uit de roman van Camus te komen, zoals het citaat hieronder van 1 april 2020:

Leuk om na meer dan 40 jaar opnieuw gelezen te hebben (herlezen doe ik eigenlijk nooit). Ik kon me van de eerste keer nog drie zaken goed herinneren: het hoofdstuk met de ratten, de veelheid van personages (terwijl het enige echte hoofdpersonages natuurlijk de pest is) en het mannetje dat vanaf zijn balkon naar katten fluimt. Ik herinnerde me ook waarom die fluimer destijds zoveel indruk maakte: het was voor het eerst dat ik iets las wat zowel volstrekt geloofwaardig als volstrekt onbegrijpelijk was. Beetje verwarrend voor mijn 14-jarige hoofd denk ik.

Ondanks het hernieuwde leesplezier haal ik toch een halfje van mijn oorspronkelijke score af. Inhoudelijk blijft La Peste een prachtig boek, met tegelijk een fraaie schildering van een stad onder staat van beleg en een psychologisch uitdieping van hoe mensen proberen om te gaan met zo'n ramp. Wel jammer dat de personages vaak niet meer zijn dan vertolkers van verschillende visies. Er zit weinig echt karakter in.

Wat ik op mijn 14e nog niet kon onderscheiden, was hoe stroef deze roman soms is geschreven. Zolang Camus scènes beschrijft en dialogen opvoert gaat het prima. Maar de beschouwende stukken zijn vaak erg stroef, droog en zelfs een tikkie ambtelijk (zoals op pagina 307: 'Zo viel er een aanzienlijke prijsdaling te constateren, die puur economisch gezien niet te verklaren was'). Beetje jammer wel, want als Camus zijn best doet klinkt het al snel veel fraaier. Zelf vond ik dit een mooi stuk, wanneer Tarrou vertelt over zijn overleden moeder (pagina 313): 'Acht jaar geleden stierf ze. Alhoewel, zo kan ik het niet noemen, ze cijferde zichzelf gewoon nog wat meer weg dan anders, en toen ik omkeek was ze er niet meer'. Meer van dit soort fraais had van La Peste een nog net wat beter boek gemaakt. Maar toch, het was een genot.