’t Is natuurlijk een eigenaardigheid. Er is immers geen echte verhaallijn, en het boek lijkt eigenlijk een intro tot een ‘echt’ boek te zijn. Volgens een latere biografie zou Elsschot inderdaad met het idee gespeeld hebben om dit boek te vervolledigen tot een volwaardige oorlogsroman. ’t Zou fantastisch zijn geweest op de personages Boorman, Laarmans en Jack Peeters in een oorlogsachtergrond aan ’t werk te zien.
Het eerste deel van het boek is een mooie schets van wat een mooi weekendje uit kon zijn, bij de uitbraak van de tweede wereldoorlog. Al gaat het volgens mij over het Saaroffensief van de Fransen in September 1939 en niet om de eigenlijk oorlog, aangezien het verhaal zich af speelt in september en men bericht over Franse troepen die de aanval inzetten.
Het tweede deel lijkt op een soort handleiding voor de belastingontduiker. Vandaag, in het eengemaakte Europa, lijkt zulks onmogelijk, maar toen kende de fiscus nog grenzen. Of zoals Ellschot het omschrijft:
”De man zit daar rustig in ’t riet en tien meter verder ligt dat beest machteloos te kwijlen van bloeddorst”.
Het ouderwetse Europa heeft - hoeveel bloed er ook gevloeid mag zijn - zijn charmes.
En ja, ik vind het best boeiend. Op nog geen uurtje lees je er doorheen, waardoor het eigenlijk de kans niet krijgt om saai te worden.
Als dat al een probleem zou zijn. Want de manier waarop Boorman z’n plan stap voor stap uit de doeken doet is enorm intrigerend. Niet alleen voor Jack Peeters, maar ook voor de lezer.
Pieter schreef:
Het Tankschip bevat trouwens wel een zeer vreemd eindcitaat. Ik veronderstel dat Elsschot hier toch wel wat kritiek heeft gekregen. Heeft iemand hier meer info over of een andere visie?
Welk deel van het citaat bedoel je? “Oorlog is een zegening” of “Kapitalisme heef toch zijn goede kant”? Beide lijken me niet echt vreemd:
Peeters kan enkele miljoenen verdienen nu de oorlog eindelijk is uitgebroken.
En dat lekkere cynische toontje is Elsschot toch niet helemaal vreemd. Een aantal boeken van hem gaan over gewetenloze zakenmannen.
Als er al een negatief puntje mag zijn. Het eerste deel van het boek - de reis naar Bastogne - zou een intro moeten zijn op het verhaal over het tankschip. Hoe sfeervol dat deel ook is, het is nogal bizar om een intro te schrijven die groter is dan het verhaal zelf...
Samengevat: Kort, eigenaardig, listig en krachtig. Een echte Elsschot.
3,5*