Anthills of the Savannah - Chinua Achebe (1987)
Alternatieve titels: Termietenheuvels in de Savanne | Verlaten Tempel van de Macht
Engels
Sociaal
216 pagina's
Eerste druk: Heinemann,
Londen (Verenigd Koninkrijk)
De roman is gesitueerd in het fictieve Afrikaanse land Kangan, waar een in Engeland opgeleide officier de corrupte burgerregering afzet. Het volk danst van blijdschap op straat en de nieuwe machthebbers beginnen vol goede moed. Achebe beschrijft de politieke situatie aan de hand van de ervaringen van drie vrienden: Chris Oriko, commissaris van informatie van de regering, Beatrice Okoh, die op het ministerie van financiën werkt, en Ikem Osodi, een kritische dagbladredacteur. Zonder speciale aanleiding, zonder sinistere opzet wordt dan de schijnbare harmonie verstoord - onzekerheid en angst nemen toe, en ten slotte glijdt het land af naar een regime van willekeur en terreur.
Verbazingwekkend prachtig boek, het eerste dat ik lees waarbij ik echt het gevoel heb dat er een Afrikaanse stem spreekt. Zelfs letterlijk, want het wemelt van de gesproken uitdrukkingen, redevoeringen en dialogen, waarmee de orale traditie eer wordt aangedaan. Maar, en dat is de paradox, je zou Chinua Achebe tekort doen door het hierbij te laten. Anthills on the savannah is niet een Afrikaanse curiositeit maar een krachtig stuk literatuur.
Het verhaal van drie jeugdvrienden, waarvan er één tot militair dictator uitgroeit waarna hij de twee anderen steeds verder van zich vervreemt, is boeiend en wordt goed verteld. Hierbij spreken de personages de lezer moeiteloos aan als levende entiteiten, maar geeft het boek door hen tevens een meer algemeen beeld van een Afrikaanse, post-koloniale samenleving. Dit laatste wordt soms zelfs wel heel expliciet gemaakt en het is duidelijk dat Achebe als schrijver een boodschap heeft (of meerdere, want hij is nooit rechtlijnig en zeker niet prekerig), wat met name tegen het einde misschien iets te zwaar gaat doorwegen. Toch blijven de personages altijd geloofwaardig te midden van dit engagement, vooral Beatrice is groots. De bijna toevallige, uit het niets komende dood van Chris getuigt daarnaast van gedurfd schrijverschap.
Anthills of the Savannah laat zich nog het best vergelijken met Latijns-Amerikaanse literatuur. Vooral door de vrije vertelvorm, zonder een al te strakke en overdoordachte structuur, de innige band met natuur en het dagelijks leven en last but not least de sociale urgentie. Een schrijver om te koesteren.
Tot slot een staalkaart van de uitdrukkingen en zegswijzen die je in overvloed in dit boek kan aantreffen:
"[...] De haan die 's morgens kraait behoort een huishouden toe, maar zijn stem is het eigendom van de hele buurt."
"Ik weet niet waarom mijn tong er vanavond op los ratelt als een lemen schaal met ukwa-zaden die boven het vuur worden geroosterd."
"We begrijpen de huidige gewoonten en gebruiken niet helemaal, maar we leren. Een dansend masker in mijn stad zei altijd: het klopt dat ik geen Engels versta, maar als ze zeggen "pak hem", dan vertelt niemand me dat ik er zo snel mogelijk vandoor moet gaan."
"Een gezegde bij ons luidt dat de aardworm niet danst, maar dat het gewoon zijn manier van voortbewegen is."