Arrow of God - Chinua Achebe (1964)

Knap boek weer van Achebe. We zullen het maar de schaduw-kwartaalkeuze noemen (zie het forumtopic). De manier van vertellen is echt anders dan in Westerse literatuur. Want hoewel het verhaal draait om één persoon, Ezeulu (hogepriester van de God Ulu die in zes Afrikaanse dorpen aanbeden wordt), is er geen dwingend narratief maar volgen we de dorpsbewoner die op dat moment een rol speelt in de geschiedenis. Dit is tegelijk kracht en zwakte, want vooral in het begin van Pijl van God komt het nog wat rommelig over en ook is het lastig om de verschillende figuren te herkennen. Net als in het andere boek van Achebe dat ik las komt de orale traditie sterk naar voren, zowel in de samenkomsten van diverse oudsten en de uitwisselingen van redevoeringen die dan volgen, als in de zegswijzen die in een schier oneindige stroom worden rondgestrooid. Ik moet wel zeggen dat deze roman me iets minder pakte dan Termietenheuvels in de savanne. Behalve dan aan het einde, want de ontknoping is prachtig en triest. Ezeulu, de pijl van God, richt ongewild door zijn morele onkreukbaarheid zijn eigen zoon, traditie en de God die hij diende, te gronde. Dit slot tilt het boek nog bijna naar de vier sterren (rationeel is dat het zeker ook waard). Mijn interesse in Chinue Achebe blijft onverminderd groot. Ik durf hem al wel de Gabriel Garcia Marquez van Afrika te noemen.

Vergelijkbaar met Things Fall Apart (waar het onderdeel van een trilogie mee vormt), maar minder rechtlijnig van opzet. Het perspectief van de blanke kolonisator is hier sterker aanwezig. In feite is de structuur zo, dat een stampriester wordt gespiegeld aan een kapitein aan Britse zijde. Beiden machthebbers in relatieve zin, want hun machtsbasis brokkelt af als gevolg van interne perikelen. Het boeiende is dat waar je in zo’n koloniale geschiedenis overzichtelijke clashes van Britten met inheemse stammen zou verwachten, strijd toch vooral binnen eigen gelederen plaatsvindt. Zo’n koloniale geschiedenis is veel diffuser, getekend door intern gekissebis, misverstanden en toevalligheden, lijkt Achebe te zeggen. Er is zelfs plaats voor een zekere band tussen mannen als Ezeulu en Captain Winterbottom. Arrow of God is weer een rijk werk, met o.a. veel aandacht voor man-vrouwverhoudingen, generatieverschillen, tradities en religie.