Heldere Hemel - Tom Lanoye (2012)

Een waargebeurd verhaal, waarover je meer details kunt lezen in dit artikel uit De Standaard (uittreksel).

Gebaseerd op een waargebeurd verhaal = faction lijkt me een term die correcter is.

Halverwege en verbijsterd door de verbluffende schrijfstijl van Lanoye. Verhaal iets minder.

Erg tevreden. Opzet vond ik iets minder, maar de dialogen zijn zo reëel en pijnlijk waar. In combinatie met het typische taalgebruik van Belgische schrijvers op 3.5 uitgekomen.

Tja. Wat een geweldige opzet leek voor een interessante novelle (de Sovjet-Russische MiG die afstevent op een Belgisch huisje, met alle gevolgen van dien), blijkt te zijn gevangen in een wat ordinair aandoende soap (oké, met prima schrijfstijl, maar toch) tussen een vrouw, haar man, zijn minnares en de onsympathieke zoon, waarbij de uitkomst op voorhand al vaststaat en je als lezer eigenlijk koud laat.

Tussen het moment dat de piloot aan zijn parachute op de aarde afstevent en de MiG op het huis stort komen diverse personages voorbij, die allen langer worden geïntroduceerd dan ze werkelijk verdienen, gezien ze van het toneel verdwenen zijn voor je dit goed en wel beseft en hun werkelijke relevantie voor het verhaal miniem lijkt. Ook de politieke overpeinzingen die met dit voorval zijn gemoeid worden op een zijspoor gezet om plaats te maken voor de innerlijke worstelingen van een betrokken militair en zijn relatie tot zijn vader.

Lanoye richt zich daarmee meer op de individuele mens in de aanloop náár de ramp dan op het grote plaatje en de consequenties ervan (de novelle eindigt vlak voordat de ramp zich goed en wel voltrekt), waardoor het bizarre voorval louter figureert naast alledaagse menselijke problemen. An sich logisch gezien de toneelachtergrond van de auteur, maar dat Lanoye prima kan schrijven en enkele aardige dialogen neerpent, verhult niet dat er veel meer in dit gegeven had gezeten.

Beste novelle van de afgelopen jaren. Subtiel en klein, maar heeft alles wat een boek mooi kan maken.
Verwacht geen neerstortende vliegtuigen en andere grote rampen zoals BobdH maar een klein menselijk drama zoals het hoort in een novelle.
Het bizarre voorval met de MIG is een prima decor en te mooi om niet te gebruiken. Maar het had elk ander willekeurige ramp kunnen zijn.
Moest aan Garp van John Irving denken waarin tijdens het bezichtigen van een huis een vliegtuig neerstort pal op het huis. En Garp uiteraard het huis direct koopt want hoe groot is de kans dat zoiets nog eens gebeurt met dat huis?

Matig en nikszeggend boekenweekgeschenk. Juist de dialogen die hier nog worden geprezen vond ik ondermaats; met name de scene waarin Carla en Vera hun discussie hebben is belabberd en ongeloofwaardig. Ook de combinatie tussen het verhaal over een neerstortend vliegtuig en een ordinair overspel-drama werkt eigenlijk niet, de twee zaken blijven volledig los van elkaar staan. Goed, in 90 pagina's kan je niet al te veel verwachten, maar vond het toch een beneden-gemiddeld boekenweekgeschenk.

Is er eigenlijk ook een echt goed boekenweekgeschenk, eentje waar echt (vrijwel) iedereen tevreden over is?

Ik vond zelf het product van Mulisch, Het theater, de brief en de waarheid, wel aardig, maar het is lang geleden dat ik dat las moet ik zeggen.

Dit was dus helemaal niks. Lanoye schrijft prettig, en het eerste hoofdstuk is prima, maar daarna verliest hij de greep. Een keur aan personages en locaties komt langs in amper 80 pagina's. De soapachtige taferelen zijn niet interessant, de stukken in het commandocentrum en op de persredactie lijken in het geheel niet thuis te horen in het verhaal (alsof hij niet kon kiezen wat te vertellen) en de afloop is voorspelbaar.

Ook voor mij voegt de inbreng van Lanoye weinig toe aan het intrigerende idee van het vliegtuig dat verder vliegt zonder de piloot. Jammer, want er had meer in gezeten. Toch heb ik me tijdens het lezen niet verveeld of geërgerd, en dat is ook wat waard

Als je het boekenweekgeschenk pas eind mei gaat lezen is er natuurlijk al het nodige gras voor je voeten weggemaaid, dus citeer ik maar onder dankzegging uit andermans werk:
Helemaal mee eens. In het begin denk je een 4-sterren-boekje in handen te hebben, maar er worden er uiteindelijk maar drie van verzilverd. Het gaat definitief mis in hoofdstuk 4, met z'n 24 bladzijden chicklit:
Geërgerd wel een klein beetje, maar inderdaad:
Trivia: Toch nog een beetje eigen inbreng, want op bladzijde 8 laat Lanoye Trabants op de Krim rondrijden. Oostblok + Auto = Trabant, heeft hij wellicht gedacht. De Sovjet-Unie behoorde echter niet tot de landen waar de Trabants naar toe geëxporteerd werden: Trabant Exportländer. Het waren geen slechte auto’s, maar ze zouden ook weinig kans hebben gehad op het Sovjet-wegdek.