The End: Hitler's Germany 1944-45 - Ian Kershaw (2011)

Mooi boek! Zoals al in de samenvatting hierboven staat, gaat het boek over de vraag waarom Duitsland de oorlog niet opgaf toen het wist dat een nederlaag onontkoombaar was. Kershaw is een veel te bekwaam historicus om in de val van een enkele oorzaak te trappen (De Duitsers vochten door omdat Hitler een idioot was. Of: omdat de Duitsers nou eenmaal altijd doorgaan tot de laatste minuut. Of: omdat ze nou eenmaal een oorlogszuchtig volkje zijn).

Nope, niets van dat al. Kershaw zoekt het in een combinatie van factoren, waarbij de structuur van het Duitse machtssysteem zo'n beetje de belangrijkste is. Daarnaast had het doorvechten van alles te maken met de angst voor de Russen, de steeds terugkerende hoop op een nieuw wonderwapen en de strenge straffen die stonden op desertie en ander subversief gedrag.

Het boek overtuigt volledig en is niet onaangenaam om te lezen. Toch twee minpuntjes. Kershaw herhaalt wel heeeeel veel. Zo lees je wel honderd keer dat de Duitsers bang waren voor de Russen, dat ze onder zware druk stonden van de autoriteiten, enz etc.

Maar het grootste minpunt gaat over een piepklein fenomeen: de komma. Kershaw had blijkbaar bij de Lidl een gezinsvoorraad aan komma's gekocht, want man man man, wat staan er veel van die krengen in dit boek. Is dat erg? Yup, want af en toe is het meer hordenlopen dan relaxt lezen. Voorbeeldjes:

There was initially some sense, therefore, that this, too, would prove to be a false alarm. (pag. 108).

However, if the war was lost, then, in contrast to 1914-18, Germany also, and with her the possibilities of existence for the individual, would be lost (pag 149).

Dit zijn niet eens de ergste voorbeelden. In wetenschappelijk werk is dat waarschijnlijk geen probleem, in populair wetenschappelijke lectuur zeker wel. Kortom, fijn boek, maar met de nodige zwakten.

Bij uitgeverij Rainbow verscheen recent een heruitgave van Tot de laatste man van Ian Kershaw. In dit boek probeert de gerenommeerde Britse hoogleraar antwoord te geven op de vraag waarom het Duitse volk aan het einde van de Tweede Wereldoorlog tot het bittere eind bleef doorvechten. De gevolgen waren enorm. In de laatste maanden van de oorlog stierven nog een half miljoen burgers en de Wehrmacht had maandelijks nog 350.000 slachtoffers te betreuren. En dit alles terwijl de oorlog feitelijk al was verloren. Naar aanleiding van de verschijning van de nieuwe uitgave van Kershaw’s boek publiceren we op Historiek een fragment.
Tot de laatste man - Doorvechten tot het bittere einde (1945) - historiek.net