Crazy Horse and Custer: The Parallel Lives of Two American Warriors - Stephen E. Ambrose (1975)

Het gaat hier om een geschiedenis die niet bepaald onbesproken en -beschreven is gebleven. In hoeverre dit werk een verrijking is voor de reeks verslaggeving en geschiedvertelling omtrent de gebeurtenissen voor en rondom de tenondergang van George Armstrong Custer is daarom een vraag op zich en valt voor een doorsnee lezer nauwelijks te beantwoorden. Wat het wellicht het meest interessant maakt is dat het de gevechtsleiders op die befaamde dag tegenover elkaar plaatst en parallel lopende beschouwingen maakt van de levens van de heer Custer en zijn opponent Crazy Horse. Hier en daar wordt een wat té ver gezochte vergelijking gemaakt tussen de twee, maar over het algemeen komen raakvlakken aan het licht die tot de verbeelding spreken en komen eveneens duidelijke verschillen naar voren, zowel op persoonlijk vlak als in de omgeving waarin ze verkeerden.

Dat van bepaalde zaken details onbekend zijn gebleven en in zulke gevallen niet met zekerheid alle feiten op een rijtje kunnen worden gezet, heeft er nadien toe geleid dat het verhaal herhaaldelijk aan mythische aan- en invullingen onderhevig is geweest. Ook Ambrose kan zo nu en dan de verleiding niet weerstaan om er op los te speculeren, maar laat hier geen gras over groeien en is de eerste om toe te geven dat op basis van de (soms beperkte) overlevering niet van elk voorval een ontwijfelbaar verloop van omstandigheden kan worden uiteengezet. Onder het mom van volledigheid wordt in bepaalde hoofdstukken erg ver uitgeweid om dingen in een politiek of economisch perspectief te plaatsen (al gebeurt dat vooral aan Amerikaanse zijde en heeft dat er vast ten dele mee te maken dat juist daarover vaak wel met zekerheid het nodige kan worden gezegd) en, hoewel dat in sommige gevallen interessante inzichten bied, betreft dit over het algemeen zaken die té uitgebreid worden besproken, gezien ze slechts in beperkte en indirecte mate invloed hebben op de levens van de twee hoofdpersonen.

Over de slag bij de Little Bighorn geeft dit boek (zeker zo'n halve eeuw na uitgave) geen nieuwe inzichten, maar het fungeert uitstekend als dubbelbiografie, want hoewel het daarvoor soms misschien juist wat summier is, schetst het een goed en helder beeld van deze twee vechtlustige mannen, die tegenover elkaar kwamen te staan en zich op hetzelfde gevechtsterrein bevonden terwijl ze op de toppen waren van hun kunnen en ten tijde van hun sterven binnen hun leefwereld een roemruchte status hadden afgedwongen die nauwelijks is of kon worden geëvenaard.