L'Étranger - Albert Camus (1942)

Schitterend boek. Vooral doordat een mens in al zijn complexiteit zo goed wordt uitgewerkt. Met een sobere stijl en setting raakt De Vreemdeling toch enorm, de sfeer omsluit je als een dichte mist en blijft nog jarenlang bij. Ongekend krachtig. 5*

Ik ben volledig overdonderd door dit werkje. Naar aanleiding van de lovende kritieken had ik hem maar eens geleend. Je hebt het boek zo uit, want het leest als een trein, maar dan... Het is al weer een hele poos dat ik zo geraakt ben door een boek (of film, of wat voor kunstuiting dan ook). Het is al weer ruim een maand geleden dat ik het boek gelezen heb, maar het verhaal speelt nog door mijn hoofd.

5* en een plaatsje in mijn top10 (en op naar de rest van Camus).

Geweldig boek. Het eerste deel is goed, maar is niet geweldig, in vergelijking met het tweede deel, dat zeer mooi is, en de laatste bladzijde zal ik nooit vergeten, zeer mooi hoe Camus die situatie weet te schetsen.

4*

Aanvankelijk vond ik het een erg lauw verhaal en begreep niet echt waar Camus naartoe wilde. Dat is misschien ook wel een poging van de schrijver om de lezer op een verkeerd been te zetten. Meursault komt dan weliswaar over als een persoon met een niet alledaagse levensopvatting, maar onsympathiek of wereldvreemd lijkt hij geenszins. Hij heeft een erg liberale stelling ten op zichte van het leven en laat iedereen en alles in zijn eigen perspectief staan. Hij is allesbehalve een persoon die zichzelf opdringt. Dit moet ook wel een aspect zijn dat zijn vrienden zo aantrekkelijk aan hem vinden. Ik denk dat Meursault een persoon is die zijn tijd ver vooruit is. Komen immers vandaag de dag niet veel meer mensen voor de standpunten (ietwat nihilistisch?) van Meurseult delen?

Dan treedt op een bepaald moment plots de moord op, hier weergegeven als een eerder toevallig gegeven dat Meursault ook maar overkomt, bij overmacht als het ware. En vanaf dit moment houdt het verhaal me in de greep en laat me niet meer los. Hij staat helemaal niet stil bij het waarom van zijn daad maar kijkt eerder verwonderd op de reacties van zijn omgeving. Het proces dan, is eigenlijk een grote klucht en heb ik eerder gezien als een parodie op een werkelijk proces, een of andere observatie uit het werkelijke leven in de tijd van Camus?

In het boek dat ik heb gelezen had een of andere vroegere lezer aantekeningen gemaakt bij enkele relevante elementen in het betoog van advocaat en procureur. Lijkt mij dat dit boek wel eens als voorbeeld voor rechtenstudie wordt gebruikt.
Tenslotte nog wat opmerkingen over de schrijfstijl, de gebruikte ik-vorm komt erg persoonlijk (zijn gedachten) over maar levert wel een hak-stijl op. Ik kan... wij bleven..ik dit... ik sus...ik zo, etc. Zal er wel aan liggen dat 80% of meer van de boeken die ik lees in de derde persoon zijn geschreven. Wat waarschijnlijk wel aan schrijver of vertaling (Adriaan Morrien) ligt zijn sommige (mij) erg raar aandoende zinnen waarvan ik even geen voorbeelden terugvind (had ook aantekeningen moeten maken )

Alles bij alles dus weer een leuke ontdekking en het prettige vooruitzicht om nog heel wat Camus verhalen te kunnen lezen.

L' Étranger heeft me erg getroffen, ik kan niet anders zeggen. Was wel benieuwd naar wat existentialistische literatuur, en dit uitvloeisel daarvan werd me van verschillende kanten aangeraden. Een heerlijk droge stijl, een vernietigend oordeel over de mens en een ontkenning van ethiek: al met al een erg boeiend verhaal met grote pretentie. Fascinerend om te lezen dat het hele bestaan op een bepaalde manier op een afstand wordt geplaatst. Het 'kwam hem voor', en dan heeft hij het zowel over gevoelens van fysieke als psychische aard, evenals meningen van anderen. Hijzelf onttrekt zich er volledig aan.
Erg boeiend, ik weet alleen niet of het, ingaand op JJ_D, ook bedoeld is om wijzer te maken omtrent 'de existentie'. Het is een verhaal, geschreven over de relatie van de persoon tot zijn omgeving - en andersom.

Binnenkort maar eens aan Sartre beginnen.

Voor mij was 'L'étranger' het eerste boek dat ik in het Frans las. Een jaar geleden kocht ik het bij een boekverkoper langs de Seine, met als gedachte dat ik ooit zelf als 'vreemdeling' mijn intrek zou nemen in Parijs. Nu woon ik er sinds 2 maanden en besloot ik maar eens aan het boek te beginnen.

Wat een opbouw heeft dit boek zeg! Het is heerlijk om langzaam in het verhaal te worden meegesleurd.
Het eerste deel (ja, mijn folio editie heeft idd een eerste deel) kon mij maar matig interesseren. Ik snapte niet waarom dit boek zo'n hoog gemiddelde haalde. Maar daarna wordt het iedere 10 pagina's spannender, interessanter, maar vooral intenser. Totdat je bij het slot bent aanbeland, en wat zijn de laatste pagina's dan prachtig zeg.

Opeens valt alles op zijn plaats, als hij uit zijn 'verdoving' stapt en het geluk ervaart. De berusting is zo mooi en neemt bij mij dan juist de bevreemding uit het eerste deel van het boek weg.

De eerste keer dat ik dit dunnetje las deed het me niet veel, maar pas herlas ik deze bij wijze van oefening in het Frans en vielen de stukjes op zijn plaats. Door het letterlijk regeltje voor regeltje te lezen (vlot lezen is er met mijn Frans niet bij), valt op hoe compact het verhaal is. Ik geloof niet zo in romans waarin geen zin teveel staat, al zou dat best een streven van schrijvers mogen zijn, maar L'Étranger komt er akelig dicht bij in de buurt. De manier waarop Mersault met mensen omgaat in het eerste deel, de korte, veelbetekende observaties, de onverschillige houding waarmee hij zijn wereld beziet; in eerste instantie lijkt het een onbetekenende schets van het leven van een jongeman, maar het werpt allemaal zijn schaduw vooruit op hetgeen zich na de sleutelgebeurtenis halverwege ontspint. Vanaf dan wordt L'Étranger introspectiever, wordt het eerste deel van de roman als het ware geanalyseerd en zien we waarom dit een ideeënboek is dat binnen het existentialisme valt.

Minder dan aan Sartre doet L'Étranger me echter denken aan het werk van Kafka. Denk aan de 'reden' van de moord, de motivatie achter zijn terdoodveroordeling en de verschijning van het complete kennissenbestand van Mersault als getuigen. Het verschil met Kafka is echter dat dit soort vervreemdende toestanden niet om het vervreemdende element zelf zijn neergepend (zoals ik vaak proef bij de Tsjech), of om absurde uitwassen van een maatschappij op de korrel te nemen, maar hij ze gebruikt voor zijn psychologische uitwerking van dit personage. Mersault is imo een personage dat zijn bestaan geen vorm geeft, nooit weet waarom hij iets doet of vindt en nooit ergens bewust voor kiest. Dit zijn natuurlijk de stokpaardjes van de existentialisten, en Mersault is de personificatie van het soort onverschilligheid dat dan onherroepelijk optreedt. Dit ten spijt moest ik mezelf bekennen meer in Mersault te herkennen dan me misschien lief is. Een zekere sympathie had ik wel voor deze man die wars is van gekunsteldheid en zich naar zijn omgeving niet anders voordoet dan hij is. Hoe pijnlijk dat soms ook kan zijn, zie bijvoorbeeld de nogal botte replieken in zijn conversaties met zijn vriendin.

Heb hem maar eens een plekje in mijn top 10 gegeven!

Zoals eerder gezegd is dit een existentialistisch verhaal pur sang. Het gaat over iemand die onverschillig staat ten aanzien van zijn eigen bestaan en pas door de actieve confrontatie met de dood de waarde van zijn bestaan leert inzien.
Het eerste deel van het boek verloopt wat moeizaam. Min of meer losse gebeurtenissen volgen elkaar op, en belangrijke en futiele zaken worden naast elkaar geplaatst. De hoofdpersoon (Meursault) ondergaat het leven en neemt er niet actief aan deel. Ook de dood van zijn moeder ondergaat hij gelaten. Zelfs de moord lijkt uit pure verveling gepleegd. Maar alle gebeurtenissen vallen op hun plaats in het tweede deel van het boek.
In dit tweede deel wordt de hoofdpersoon steeds meer mens, en wordt het verhaal meer van binnenuit beschreven. Hij krijgt als het ware bestaansrecht; een 'existentie'? Zoals eerder opgemerkt wordt het verhaal hier introspectiever. Dit is heel mooi opgebouwd, maar het geduld van de lezer wordt dus enigszins op de proef gesteld.
In de rechtszaak heeft de hoofdpersoon ook niets in te brengen: Het lijkt over iemand anders te gaan, terwijl het vonnis een verregaande invloed op zijn leven zal hebben. Het is tragisch om te zien dat anderen ervoor kiezen deze 'ziel' louter te beschouwen als een moordenaar. En dat zijn schijnbaar onverschillige reactie op de dood van zijn moeder hem schuldiger maakt dan hij mogelijkerwijs is. Zijn gehele existentie wordt uitgewist, en ingekleurd door zijn identiteit als moordenaar. Als lezer leefde ik mee en voelde ik ook onrecht en onmacht. Als het vonnis is uitgesproken verlangt hij naar zijn vrijheid, naar de zomer en naar de jurken en de glimlach van zijn vriendin. Deze passages zijn schrijnend en prachtig.
Het lijkt of Meursault gedurende de gehele roman in een soort dodendans is verwikkeld: hij flirt met de dood en daagt haar steeds actiever uit. Hij weet niet goed wat te voelen naar aanleiding van de dood van zijn moeder en lijkt daarna de dood actief op te zoeken. Camus lijkt met dit boek haast te willen zeggen dat we ten dode zijn opgeschreven als we niet actief ons eigen leven ter hand nemen...

Dit is wel een goed boek. Juist die heldere klare taal in korte kale zinnen geeft een enorme sfeer, beklemmend haast. Dat past ook bij de hoofdpersoon. Zijn leven wordt kort maar o zo volledig beschreven, de psychologie op hem is uitmuntend (Camus weet ongelooflijk realistisch zijn gemoedstoestand te geven) en de relatie met zijn scharrel wordt zelfs best lief gebracht. In het tweede deel vind ik het boek wel iets aan kracht inleveren. Die hele rechtszaak lijkt meer symbolisch dan inhoudelijk sterk, de punten die aangehaald werden vond ik niet altijd even geweldig. Misschien was dat in die tijd belangrijker, maar dat deze meneer niet rouwt om zijn moeder en dat als grote zonde te zien? Ja, het zou kunnen, maar ik kon er minder mee. Maar als psychologische roman verder heeft dit werk me wel overtuigd. 4,0*.