Fahrenheit 451 - Ray Bradbury (1953)

In (de onvermijdelijke) vergelijking met Brave New World en 1984 valt dit boek vooral op omdat de censuur veel meer een wens van de steeds dommer wordende bevolking is, in plaats van van een kwaadaardige overheid.

Erg mooi geschreven, hoopvolle boodschap, en daarnaast ook weer eng profetisch met de voorspellingen van MTV-montage en LCD schermen aan de muur.

Eigenlijk meer een kortverhaal dan een roman. Dit boek heeft zoveel potentieel, maar ik krijg de indruk dat de schrijver er lang niet alles heeft uitgehaald.

Wat Sikbock zegt: ik bleef ook achter met het idee, dat de schrijver niet het maximale eruit heeft gehaald. Waanzinnig voor de tijd waarin het geschreven is, met enorm sterk uitgewerkte ideeën, die actueler dan ooit lijken. Met name - en dat geeft Jordy ook aan - de vervlakking van de kritische houding van de bevolking en de balans tussen vrijheid van meningsuiting, kritiek en politieke correctheid zijn in diverse vormen actueel op dit moment: Snowden en de NSA, Migratiestromen, privacy- en copyrightproblematiek zijn slechts enkele voorbeelden. Helaas isMontag voor mij een onboeiend karakter, voegt Faber weinig toe en kan ik ook niet sterk meeleven met het lot van Montag's buurmeisje. Op andere momenten vervalt Bradbury wat in overtollige beschrijvingen

Ondanks dat: semi-verplichte kost als Brave New World en 1984 je bevielen.

De kleine broer van Brave New World en 1984 inderdaad.

Net als in die boeken wordt hier namelijk een dystopische wereld geschetst waarin bepaalde "hogere waarden" worden opgeofferd voor het "algemeen belang". In dit geval gaat het daarbij vooral om de onderdrukking van van vrijheid van meningsuiting en de intellectuele en emotionele complicaties die daarmee samenhangen, gesymboliseerd door boeken. De meerderheid van de bevolking zou namelijk slechts ongelukkig worden van intellectuele complicaties (keuzes maken, tegenstrijdige meningen) en de negatieve emoties die samenhangen met de donkere aspecten van het menselijke bestaan. Hen in plaats daarvan bezighouden met plat vermaak en escapisme zou hun welzijn beter dienen.

Dat is in principe een interessant onderwerp: een conflict van belangen tussen "hogere waarden", zoals onafhankelijk denken, en "lagere waarden", zoals genot. Maar in het boek is er van zo'n conflict eigenlijk niet echt sprake: de onderdrukking van hogere waarden wordt namelijk vrij ondubbelzinnig als slecht beschreven. Mensen worden er helemaal niet gelukkig van: sommigen plegen zelfmoord, de jeugd vermoordt onschuldige mensen voor de lol, sociaal contact is oppervlakkig en onbevredigend, de overheid is autoritair, repressief en oorlogszuchtig, etc. De wereld van Fahrenheit 451 is geen wereld waarin de meerderheid geluk wint ten koste van de intellectuelen, maar een wereld waarin vrijwel iedereen verliest.

Desalniettemin roept het boek wel interessante vragen op. Is er in onze hedendaagse cultuur ook sprake van intellectuele vervlakking? Mensen lezen steeds minder en kunnen zich minder lang concentreren; de oplages van kwaliteitskranten gaan er sterk op achteruit, en die kranten worden toegankelijker; discussies worden gereduceerd tot tweets of confrontaties tussen slogans; mensen kunnen zich op internet opsluiten in hun eigen ideologische universum; etc. En is er sprake van emotionele vervlakking? Worden mensen gemiddeld egocentrischer, narcistischer, oppervlakkiger? Ik beweer niet de antwoorden op deze vragen te hebben (ik denk persoonlijk dat nieuwe media zowel voor- als nadelen hebben en twijfel over de balans tussen die twee), maar het zijn in ieder geval belangrijke vragen die het boek in mij opriep.

Is het een goed boek? Net als in Brave New World en 1984 zijn de personages erg oppervlakkig, maar daar heb ik persoonlijk niet zo'n problemen mee. Ze staan in dienst van het plot, in dienst van de ideeën die het boek wil overbrengen, en zolang die me boeien kan ik daar wel mee leven. Die ideeën - of vragen - zijn niet altijd even genuanceerd of even interessant geframed, maar ik vond ze meestal nochtans behoorlijk fascinerend. Het boek is bovendien kort en het plotverloop vlot, waardoor je weinig tijd hebt om je te vervelen. De schrijfstijl is niet bijzonder, maar ik heb me er ook nergens aan gestoord.

Een meesterwerk is Fahrenheit 451 mijns inziens niet, maar het is wel een aangename dystopische roman die enkele interessante vragen oproept en aangenaam wegleest. 3.5* is het dus zeker waard.

Wordt terug heruitgebracht in vertaling door Lebowski.

Kort maar krachtig boek over een futuristische wereld. Schrijver geeft minder de aandacht aan de toestand van de toch wel wrede wereld, maar meer aan de personages die gewoon hun eigen leven leiden. Dat is een mooie insteek!

Heb er echt van genoten. Het eind is inderdaad wat abrupt maar als geheel is het zo vlot leesbaar, zo ontspannend. Heb echt genoten. 4*

Bij deze reageer ik op BasB en verdedig ik het buurmeisje Clarisse. Ik weet niet hoe oud de mensen op deze fora ongeveer zijn, maar ik denk wel dat lezers van generatie Y en Z met Clarisse beter zouden meeleven dan lezers op middelbare leeftijd. Zij was nieuwsgierig en had andere interesses dan de meeste mensen in haar wereld en daarom gaf ze anderen het gevoel dat er iets mis was met haar. Wanneer je met internet bent opgegroeid en je tegen leeftijdsgenoten zegt dat je niet graag TV kijkt, maar wel graag leest, krijg je vaak als reactie "Dus wat doe je in uw vrije tijd?". Met deze paragraaf wil ik niet zeggen dat dertigplussers helemaal geen begrip zouden hebben voor het personage van Clarisse. Clarisse stond voor de schaarste en lezers zijn schaars, alleen zijn jonge lezers schaarser dan de oudere en Clarisse heeft op deze manier meer impact op die jongere generatie.
Anderzijds heb je wel gelijk BasB, haar dood was niet al te hartverscheurend.