Brandlucht - Erik Vlaminck (2011)

Aan de ene kant bewonder ik de manier waarop de schrijver deze min of meer marginale figuren weet tegenover elkaar te stellen en zeer ver door te denken. Ze leven allemaal hun eigen leven, of dat proberen ze toch, en tegelijk zijn ze toch zeer sterk met alkaar verweven. Sommige van zijn procedures zijn al wat versleten (het kind dat over seks denkt), andere zijn ronduit clichés zoals de vergelijkingen tussen Vlamingen en Nederlanders en de stereotypes over de "echt Vlaamse" gewoontes en mensen. Onwaarschijnlijkheden zijn niet geschuwd. Ik heb er me niet mee verveeld, maar ik vind het niet goed genoeg voor een vrij prestigieuze literatuurprijs.

In Brandlucht staan de Vlaams-Nederlandse expats in Canada centraal. Drie generaties vrouwen, elk met hun eigen waarheid delven elk op hun manier het onderspit. Alleen Linda, de jongste telg uit het driegeslacht, is nog niet helemaal beschadigd. Weer heeft dit boek (na suikerspin) me kunnen raken. Ik heb echt genoten van het empatisch vermogen waarin Erik Vlaminck zo raak maatschappelijke verschoppelingen kan neerzetten. Ik hou enorm van zijn manier van schrijven, recht voor de raap, geen onnodige uitwijdingen, maar met zo veel liefde en begrip voor elk personage. Toch denk ik dat het ‘Vlaamse’ karakter misschien storend kan zijn voor niet-Vlamingen. Sommige uitdrukkingen zoals ‘die-van-ons’ zijn typisch Vlaams, en juist door het gebruik hiervan moet ik altijd lachen. Deze uitdrukking wordt vooral gebruikt in volkse milieus en geschuwd en zeker niet gebruikt onder ‘intellectuelen’ Deze uitdrukking gebruiken is daar echt not-done! Dat zijn nuances die enkel een Vlaming begrijpt vrees ik. Toch een aanrader!!!

Ik deel je vrees niet.

Suikerspin zorgde voor een hoog verwachtingspatroon en Brandlucht is geenszins een teleurstelling gebleken.
Het boek heeft een met Suikerspin vergelijkbare opzet. Ook hier is in elk hoofstuk een hoofdpersoon aan het woord. De hoofdpersonen zijn Mina, haar dochter Elly en diens dochter Linda. En ook Mina’s man Gaston/Tony krijgt een hoofdstuk de tijd om zijn verhaal te doen.

Mina is een naar Canada geëmigreerde Nederlandse, Gaston een naar Canada geëmigreerde Belg. Beide hebben dan al de nodige ellende voor de kiezen gekregen.
Ze ontmoeten elkaar en trouwen. En uit dat huwelijk wordt Elly geboren.

In 14 hoofdstukken verschuift het perspectief telkens en kom je langzaam maar zeker te weten wat er gebeurd is en waarom. Mooi aan dit boek is dat niets is wat het in eerste instantie lijkt. Elk hoofdstuk biedt nieuw inzicht. En het is maar net vanuit wiens mond je het hoort. Wat slecht lijkt is in een later hoofdstuk goed. En andersom.

Ik vind het een ontzettend mooi geschreven knap geconstrueerd boek. Humor en tragiek gaan net als in Suikerspin hand in hand. Het mooie aan de beide boeken die ik van Erik Vlaminck las is dat ze geen fractie van een seconde vervelen. Elke zin voegt iets toe, totaal geen overbodig gezwam. De hoofdpersonen zijn ook niet van papier, maar leven echt, “gewoon volk” met ongewone levens. De personages zijn wederom personages met een stel geweldige bijrollen op de koop toe.

Persoonlijk hou ik er ook wel van dat zaken uit eerdere hoofdstukken later (soms subtiel, soms niet subtiel) terug komen. En ook daarin is Erik Vlaminck bedreven. Het verhaal omspant veertig jaar vreugde maar vooral verdriet. En net als in Suikerspin wordt het tegen het einde telkens erger. De gekte die eerst nog sluimert culmineert uiteindelijk in totale gevaarlijke gekte. Als de zon een beetje door lijkt te breken komt er een inkzwarte wolk tevoorschijn. Een rookwolk, vandaar die brandlucht. Klinkt zwaar en/of deprimerend, maar is het niet. Inderdaad, dat moet je maar kunnen. Erik Vlaminck kan het.

(Deze recensie staat op mijn eigen weblog, is dus geen plagiaat of zo).
http://abubakaridevries.wordpress.com

Dankzij het lovende lof van Abubakari (waarvoor oprecht dank) was ik hier vol enthousiasme aan begonnen.

En kijk eens aan: mijn vader is geboren in Chatham (vlakbij London) uit een Belgische vader en Nederlandse (Zeeuws-Vlaamse) moeder en die twee waren ook niet bepaald een match made in heaven. Na een kort emigratie-avontuur zijn ze gedwongen teruggekeerd begin jaren '30. En mijn oudste broers zijn er eens een zomer 'in den tabak' gaan werken bij grootooms. Maar genoeg hierover.

Vlot geschreven, zonder poes-pas en inderdaad in écht Vlaams. Maar voor mij begon het al snel een beetje te rieken, stinken zeg maar, naar Lize Spit. De ellendigheid in de Vlaamsche marginaliteit volledig uitgespit. Alle clichés passeren de revue: duivenkotes, triestige cafés met alleen maar zatlappen en jawel, op Tony zijn oprit staat krék dezelfde oranje Opel te blinken als die van Frank in 'Eigen Kweek'. Daar kan Vlaminck niet aan doen, want hij was eerder, maar kom me niet zeggen dat het geen cliché is. Ja, zelfs de seks is zo passief, vreugdeloos, brak als maar kan zijn. En daar komt dan natuurlijk een kind van. Alles wat kán mislopen, zál mislopen.

Veel nuance kan ik er niet in ontwaren, ondanks de verschillende standpunten, en deze miserie-porn is dan ook echt niet aan mij besteed. Ik wil Vlaminck best een tweede kans geven, maar dat zal dan blijkbaar toch nog iets anders dan Suikerspin moeten worden…

Brandlucht is gewoon een erg degelijke roman die wat mij betreft moeizaam op gang komt. De eerste passages grijpen me niet echt, ze schetsen een eerder saaie, stereotiepe setting waar man & vrouw jaren 60gewijs liever zonder elkaar zouden leven maar dat niet doen. In dit verhaal komt er dan toch een einde aan maar meer dan een noodzakelijke evolutie door het verhaal heeft dit op mij een sterk "en dan" gehalte. Het volgende ding gebeurt gewoon omdat de auteur de plot zo opbouwt.

Verder in het boek wordt het wel beter, al kan ik die Lize Spit vermelding hierboven begrijpen en ook hier geeft het mij een "doe normaal meisje" vibe.

Naar het einde van het verhaal speelt Vlaminck wat met verschillende standpunten op dezelfde situatie en hoe iemands ego een situatie anders laat beleven. Dat was behoorlijk knap uitgewerkt maar onvoldoende om het boek boven een degelijk als quotering te halen.

3*

Weer een fijne Vlaminck.
Een groep Vlaamse migranten woont bij elkaar in de buurt, in Canada . Communiceren met elkaar is makkelijker dan in het Engels met de Canadezen. Dat betekent niet dat de hoofdpersonages met elkaar communiceren. Integendeel. Het maakt hun levens moeizaam tot in de derde generatie.
Abubakari heeft al prima verwoord wat ik er nog meer van vind.