Baried Beiroet - Hanan Al-Shaykh (1992)

Op de kaft van mijn versie staan aanprijzingen van niemand minder dan Nagieb Mahfouz en Salman Rushdie. Na het lezen ervan snap ik dat wel, want schrijfster Hanan Al-Shaykh is een volwaardig literair schrijfster die het verdient om gelezen te worden door liefhebbers van de wereldliteratuur. Ik ga zelf zeker meer werk van haar zoeken.

De kracht van het boek zit hem in het genadeloze realisme waarmee de innerlijke achtbaan wordt getoond van hoofdpersoon Asmahaan en hoe zij tegenover haar Beiroet staat. Een plaats waar ze zowel de vrijheid vond van een Westers gelijkend leven, maar die een donkere wolk over zich heen heeft hangen van dreiging en angst. Haar gevoelens en gedachten zijn nooit eenduidig, want net als een echt mens wordt ze continu heen en weer geslingerd tussen tegenstrijdige gevoelens, pijnlijke momenten van zelfreflectie en een ongelofelijke twijfel aan zichzelf en de wereld om haar heen. Tot op de laatste bladzijde kan Asma - en de lezer met haar- geen vat op zichzelf krijgen.

De roman gaat bewust niet al teveel over de tragische gevolgen van de oorlog zelf, maar over de emotionele schade die het teweegbrengt in het leven van een individu en haar omgeving. In die zin is het veel meer dan een oorlogsroman; het is vooral het verhaal van een jonge vrouw die enerzijds weg wil uit de ellende, zoals elk weldenkend mens, maar anderzijds het gevoel heeft dat zij zo gevormd is door diezelfde oorlog dat ze onmogelijk nog weg kan. Die paradoxale tegenstrijdigheid wordt ontzettend goed verteld in de literaire constructie van een brievenroman, waarin het dubbele in Asmahaan nog meer tot uiting komt omdat zij degene is die het verhaal lijkt te sturen.