menu

Bezonken Rood - Jeroen Brouwers (1981)

mijn stem
3,73 (158)
158 stemmen

Nederlands
Autobiografische Roman

132 pagina's
Eerste druk: De Arbeiderspers, Amsterdam (Nederland)

Als de moeder van hoofdpersoon Jeroen Brouwers overlijdt, is dat aanleiding terug te denken aan de tijd die hij als kleuter doorbracht in Jappenkamp Tjideng. Aan de hand van de herinneringen aan die gruwelijke tijd ziet de hoofdpersoon onder ogen waarom hij zijn moeder is gaan haten. De kampervaringen leiden niet alleen tot een problematische relatie met zijn moeder, maar ook met andere vrouwen die later in zijn leven verschijnen.

zoeken in:
5,0
Fantastisch boek dat mij meteen een grote Brouwers-fan heeft gemaakt.

Op een gruwelijk realistische manier vertelt Brouwers over het Jappenkamp waar hij als kleuter zat. Zijn moeder wordt dusdanig vernederd en gemarteld dat de kleine Jeroen vanaf een bepaald moment haar niet meer als moeder-figuur kan zien. Als de jongen bij thuiskomst door zijn ouders naar een internaat wordt gestuurd, is de relatie definitief kapot.

Brouwers is een echte oeuvre-bouwer die veel van zijn boeken aan elkaar verbindt. Hij verheft alles tot symboliek en laat thema's steeds terugkomen. Tegelijk blijven zijn boeken zeer leesbaar - als is De zondvloed wel een lastig boek. Hij betoont zich een ware leerling van Mulisch doordat ook in zijn boeken alles met alles te maken heeft.

avatar van donnie darko
3,5
Ik heb enkel Geheime Kamers van de goede man gelezen, maar die vond ik wel geweldig, en deze ligt hier toch nog op mijn zus haar kamer, dus ga het zeker eens lezen.

5,0
dit boek is wel heel anders. of beter gezegd: geheime kamers was heel anders. voordat hij geheime kamers schreef, gingen veel van Brouwers' boeken op de een of andere manier over zijn relatie met zijn moeder en zijn herinneringen aan zijn tijd in Indonesië. Dat sterk autobiografisch getinte was er in Geheime kamers vanaf. Bezonken rood is dan ook beklemmender omdat het treurige verhaal zo dicht op de huid van de schrijver zelf zit.

5,0
Jammer dan mijn aangeleverde plaatje is gewijzigd. ik had mijn best gedaan een plaatje van de eerste druk te vinden en nu staat er zo'n zouteloze omslag van een pocket-uitgave bij!


Martin Visser schreef:
Jammer dan mijn aangeleverde plaatje is gewijzigd. ik had mijn best gedaan een plaatje van de eerste druk te vinden en nu staat er zo'n zouteloze omslag van een pocket-uitgave bij!



Sorry daarvoor Martin

De omslag van de eerste druk was heel pixelig en daarom heb ik een correctie ingestuurd.

5,0
dat klopt. het was niet zo'n mooie afbeelding. dat blijkt bij veel boeken toch lastig om een groot plaatje te vinden

5,0
Dit stukje schreef een aantal maanden geleden op mijn weblog over Bezonken rood:


Mijn leraar Nederlands op de middelbare school heeft mij aan het lezen geholpen. Overigens verloren veel medeleerlingen hun leeslust juist, maar dat terzijde. Ik was nooit zo'n lezer, maar toen ik ingewijd werd in de wereld van de serieuze Nederlandse literatuur was ik verkocht. Eindelijk boeken waar wat uit te halen was. Schrijvers die een eigen kijk op de wereld verwoordden. Boeken waarover je kon nadenken en napraten.

Het begon voorzichtig aan met Maarten 't Hart en Marga Minco. Maar al snel volgden W.F. Hermans, Harry Mulisch en Gerard Reve. Tenslotte ook Simon Vestijk, een schrijver waarvoor je toch nog wat meer doorzettingsvermogen nodig had. Maar echt verknocht ben ik geraakt aan Jeroen Brouwers.

Het boek Bezonken rood maakte diepe indruk op me. Later in de middelbareschoolperiode las ik nog Het verzonkene en De zondvloed en nog wat kleinere werkjes van Brouwers. Maar Bezonken rood was de katalysator van mijn Brouwers-liefde.

Het boek - het is overbekend, dus samenvatten is eigenlijk niet nodig - gaat over de dood van de moeder van de hoofdpersoon. En hoofdpersonen in het werk van Brouwers staan meestal heel dicht bij Brouwers zelf. Dat overlijden ondergaat de hoofdpersoon aanvankelijk gelaten. Al snel blijkt dat de hoofdpersoon enorme wraakgevoelens heeft ten opzichte van zijn moeder. En die gevoelens hebben alles te maken met het verleden in een Jappenkamp in Indonesië.

Naast beschrijvingen van de tegenwoordige tijd maken herinneringen aan die kamptijd het leeuwendeel uit van het boek. De mishandelingen en vernederingen die zijn moeder moest ondergaan - voor het oog van haar zoon - heeft hun relatie voor het leven getekend. Brouwers koppelt deze moeder-zoonrelatie een op een aan de huidige verhouding die de hoofdpersoon heeft tot vrouwen in het algemeen. "Toen hield ik op van mijn moeder te houden." is dan ook de sleutelzin in het boek.

Aanvankelijk moet het kleine jongetje nog lachen om de mishandelingen door de Jappen. Als klein kleutertje was dat de wereld waarin hij opgroeide. In retrospectief ziet de hoofdpersoon dat zijn moeder zijn moeder niet meer was doordat ze zo werd vernederd in bijzijn van hemzelf.

Brouwers heeft een soort missie zijn eigen leven te verliteraturen. Hij maakt werkelijk alles in zijn leven tot literatuur en weet heel behendig grote thema's en symboliek in zijn levensverhaal te weven. Daarmee is het niet meer zijn biografie, maar is het fictie/literatuur geworden. De schrijver heeft een enorme drang om iets tastbaars na te laten. Hij wil zijn leven boekstaven, zoals hij dat zelf noemt.

Wat mij aanspreekt is de precisie waarmee hij zijn boeken schrijft. Het zijn typisch alles-heeft-met-alles-te-maken-boeken. En daar hou ik van. Bevlogen verhalenvertellers kan ik waarderen, maar dergelijke constructiebouwers hebben altijd mijn voorkeur gehouden. Brouwers heeft dan ook altijd gezegd dat Mulisch zijn grote inspirator en voorbeeld is geweest. Terwijl ze zich wel allebei van een heel ander soort bombast bedienen. Mulisch is degene die schermt met filosofie en levenswijsheid, Brouwers bouwt een literair universum rondom zijn eigen, kleine leven. Dat laatste overtuigt uiteindelijk toch meer. Zeker omdat Mulisch vaak bij het construct blijft en daardoor afstandelijk, terwijl Brouwers bij uitstek hartverscheurende verhalen schrijft.

avatar van Chungking
Het hierop gebaseerde toneelstuk (zelfde titel) van Het Toneelhuis (regie Guy Cassiers) is ook enorm sterk. Dirk Roofthooft onwaarschijnlijk sterk op dreef, beste monoloog die ik ooit gezien heb.

Had ik dit boek maar gelezen in plaats van 'Het verzonkene'. Het verzonkene is ook een boek van Jeroen Brouwers, maar ik vind het helemaal geen topper! Hij vertelt over zijn leven tijdens de tweede wereldoorlog, maar hij springt van de hak op de tak en je komt pas naar het einde toe in het verhaal terecht. Het is ook zeer verwarrend omdat hij steeds figuurlijke taal gebruikt...

avatar van JJ_D
4,0
Weinig schrijvers uit de Benelux zijn zo omstreden als Jeroen Brouwers. Met het verschijnen van ‘Datumloze Dagen’ en het weigeren van diverse literaire prijzen, wist de in België woonachtige Nederlander eens te meer de nodige media-heisa op te wekken en een debat te openen over de financiële kant van het schrijverschap. Slechts weinigen zullen hem zijn consequente houding in deze affaire nadoen, en dat siert. Desondanks hangt nog steeds een zweem van mysterie rond de figuur van Brouwers: waarom alle erkentelijkheid weigeren, als vele blijken van waardering op die manier aan je voorbij gaan?

In een bepaald opzicht biedt ‘Bezonken Rood’ antwoorden op de resterende vragen. In deze beschouwelijke litanie over leven en dood schrijft Brouwers immers meermaals dat hij “niemand nodig heeft en het liefst alleen in een hoekje zou wegkruipen”. Toch gaat hij niet kopje onder in zelfmedelijden, integendeel. Zijn worsteling met de existentie is eerlijk, zo juist weet Brouwers de woorden te kiezen. En dat hij precies met die woorden een nog dieper gevecht aangaat, kan amper toeval zijn. Het resultaat is een stilistisch nogal droge roman met een grote vaart; alsof de woorden in een langgerekte zucht op papier zijn verschenen.


Centraal in deze roman staan Brouwers’ belevenissen in het Tjideng-kamp, waar hij met zijn moeder en zus doorheen de Tweede Wereldoorlog opgesloten zat - een stuk van zijn verleden waar hij nooit echt mee heeft kunnen afrekenen. Pas met de dood van zijn moeder borrelen de trauma’s terug op en moet Brouwers alles van zich af schrijven om verder te kunnen. De rol van die moederfiguur in deze verschrikkelijke situatie stelt Brouwers in het begin nog in vraag, maar naarmate ‘Bezonken Rood’ vordert openbaart zich een immense liefde. Brouwers is een gebroken figuur, die gezien heeft hoe wat hem lief was, werd toegetakeld. Sedertdien kan de man zich niet meer binden. Angst en beelden van terreur regeren over zijn verlangen naar warmte. Hoe tragisch kan een mensenleven zijn?

Bepaalde schrijvers zouden zo’n pijnlijk gegeven slechts een luttele keer als literair middel aanwenden, maar bij Brouwers is het een constante doorheen zijn oeuvre. De personages in bijvoorbeeld ‘Geheime Kamers’ of ‘Datumloze Dagen’ dragen evenzeer de sporen van dit “verdwaald zijn in het doolhof van het leven”. ‘Bezonken Rood’ is echter nog een stuk persoonlijker, omdat Brouwers expliciet zegt dat hij zijn verleden van zich af schrijft. “Een schrijver leeft zijn leven tweemaal: een eerste keer overkomt het hem, een tweede keer tijdens het schrijven.” In casu wellicht een bijzonder hachelijke aangelegenheid voor de auteur.
De lezer voelt bovendien dat het Brouwers niet te doen was om de lezers, laat staan de verkoopcijfers. In bevreemdende sequenties, waarin hij de gedaante van de kleuter Jeroen Brouwers aanneemt, klautert hij terug naar de gedachtewereld van weleer. Met gruwelijke precisie en in klare taal beschrijft Brouwers de vernederingen die hij en zijn moeder moesten ondergaan. Het beeld dat het kind toen van zijn moeder kreeg, schemert door in zijn verdere leven. Na de zoveelste vernedering volgt de ontwapenende gedachte: “Geef mij een nieuwe moeder, want deze is kapot.”


‘Bezonken Rood’ is echter niet alleen een persoonlijk verwerkingsproces waarin de lezer gemakkelijk meegaat, ook stelt Jeroen Brouwers een belangrijke vraag: waarom is dit stuk geschiedenis vergeten? “De vernederingen zijn voor de veteranen een stille dood gestorven, geheten mildheid”, aldus Brouwers. Als zijn familieleden de kamp-tijd in herinnering nemen, overheerst een soort nostalgie, zweert de auteur. Echter, de wreedheden laten zich vergelijken met wat de Joden in de concentratiekampen moesten ondergaan, en toch stellen de slachtoffers het zich tot doel deze gruwel in de vergetelheid te laten vervallen. Omdat de herinnering té pijnlijk is?

Brouwers ziet met lede ogen toe hoe de mazen van het net hem verstrikken, terwijl niemand hem te hulp schiet, of kan schieten...en de wereld doet alsof er niets gebeurd is. Daarom zit Brouwers nog steeds vast in zijn kindertijd, daarom staat hij nog steeds waar zijn moeder hem zei te blijven staan. Deze man is gebroken. Kapot. Maar schrijven lukt nog net…en hoe.

avatar van Asaharo
4,5
Nadat ik door geheime kamers volledig van mijn sokken werd geblazen ben ik onmiddellijk naar de dichtstbijzijnde boeken-handel gelift en me dit boekje en een polemiek van de man aangeschaft. Veel woorden ga ik er niet aan vuil maken want Martin en JJ_D hebben hier al iets zeer moois neergepend. Wat ik wel wil zeggen is dat ik wat verbaasd was omwille van de manier waarop hij over zijn moeder schrijft. Toch behoorlijk confronterend en hij neemt echt geen blad voor de mond. Zijn belevenissen in het kamp en hoe dit zijn hele leven zou vormen en zelfs achtervolgen is weer op een zodanig hoog niveau beschreven dat je als het boek uit is gewoon opnieuw wilt beginnen. Mijmeringen over een verleden dat zo pijnlijk is, en dat in een boek van je af schrijven. Chapeau.

avatar van mjk87
3,0
Brouwers beschrijft de gruwelen in de Jappenkampen. Dat doet hij op een praxhtige rauwe manier, zonder mooi te willen doen, of nostalgisch, of hoe dan ook. Het leven daar was vreselijk en Brouwers toont alles. En passent geeft hij nog kritiek op de Nederlanders hoe zij tegenover de slachtoffers van deze Jappenkampen staan, terwijl dit niet heel veel minder was dan de kampen in Eruopa (voor voornamelijk de Joden). Tot zover is dit een schitterend boek, dat je met een vervelend gevoel achterlaat. Ook de scènes in de huidige tijd en zijn gedachtes over hem en zijn moeder en hun relatie zijn vaak prima. Al was de reden van hun breken wat zwakjes uitgewerkt. Of althans, ik had wat anders verwacht, iets dat jaren duurde, en niet vanaf een moment dat Brouwers anders dacht. Maar dat kan nog geaccpeteerd worden.
Helaas begint hij te vaak te bazelen over zijn liefde (?) Liza. Ten eerste leidde dit af, en vroeg ik me vaak af wat nou het verband is, maar het waren ook gewoonweg saaie scènes. Dan wilde ik die hoofdstukken het liefst doorbladeren. En een enkele keer kan wel, een saaier stuk, maar zijn kwam gewoonweg te vaak terug. Daarom niet meer dan 3*

avatar van gert_r
4,0
Martin Visser schreef:
Jammer dan mijn aangeleverde plaatje is gewijzigd. ik had mijn best gedaan een plaatje van de eerste druk te vinden en nu staat er zo'n zouteloze omslag van een pocket-uitgave bij!



Het boek is weer voorzien van een omslag van een gebonden uitgave.

avatar van robbrouwer58
4,0
Dat jappenkamp heeft er indrukwekkend ingehakt.

Het boek zelf ziet er niet onmiddellijk een interessant boek uit door de cover of de flaptekst. Maar eens je eraan begint ben je snel vertrokken met lezen je zal soms momenten hebben dat je het boek eentonig zal vinden net zoals ik had .Het boek toont het leven van jeroen brouwers maar focust zich vooral op het slechte en minder op de goede aspecten van zijn leven. Ik denk zelfs dat de problemen in zijn leven allemaal wat vergroot worden natuurlijk is het nog steeds erg wat er is gebeurt.

JoeCabot
Klein boekje, groots werk.

Het relaas dat Brouwers hier neerpent over zijn verblijf in het concentratiekamp is – om het zacht uit te drukken – moeilijk te verteren. 40 jaar na de feiten druipt de opgekropte woede nog steeds van iedere zin af. Nee, Brouwers was duidelijk nog niet toe aan verzoening… En dat vind ik best verfrissend!

De cover van de roman kleurt bloedrood, maar als ik dit boek zelf met een kleur moet beschrijven, dan toch vooral grijs. Grijs als in: hier wordt zelfs de grootste optimist neerslachtig van. Brouwers schetst zijn huidige gemoedstoestand (donkergrijs ) aan de hand van flashbacks naar het kamp, waar de dagelijkse vernederingen hem hebben gekneed tot de misantroop die hij vandaag is.

De taal die Brouwers hanteert is ogenschijnlijk simpel. Toch slaagt hij erin om met zeer weinig woorden zijn verhaal op een gevatte, aangrijpende manier te vertellen. Je zou de toon van dit boek rauw en bitter kunnen noemen, maar ik vond het vooral eerlijk eigenlijk.

Een schitterende afrekening met het verleden. 4.5*

avatar van handsome_devil
4,0
Toch wel erg goed, hoor, deze klassieker van Jeroen Brouwers. Sowieso die meedogenloze stijl die wel een beetje doet denken aan die uit Een Nagelaten Bekentenis van Marcellus Emants en waarmee Brouwers zijn liefdeloosheid echt over weet te brengen op de lezer. Ook de verschillende leidmotieven die Brouwers hanteert, hoe bijvoorbeeld slechts met de woorden 'kwaak kwaak' steeds weer opnieuw teruggekeerd wordt naar de vreselijke vernederingen die plaatsvonden in het kamp. Echt wel knap gedaan. Brouwers wilde met dit boek een eerlijke weergave van de verschrikkingen in het kamp en de gevolgen ervan geven, ik denk dat niemand na het lezen van deze roman nog durft te zeggen 'dat het allemaal wel meeviel'.

avatar van H€yoka
5,0
Prachtig werk van Brouwers waar in tegenstelling tot de gebeurtenissen, de zielenroerselen van de auteur voorop staan. En de taal. Mijn god, de taal. Meermaals vroeg ik me af hoe het mogelijk is dat die man en ik dezelfde taal hanteren. Hij als een virtuoos pianist, ik als een jongetje dat voor het eerst de blokfluit naar de mond brengt.

Dit zou in schrijfcursussen en op school verplichte kost moeten zijn. De manier waarop Brouwers de verschillende rode draden door elkaar weeft, zijn geniaal, net als de metaforen.

Kwaak kwaak 5*.

Gast
geplaatst: vandaag om 05:46 uur

geplaatst: vandaag om 05:46 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.