Heerlijk boek, dat prima in mijn straatje past. Ik kwam op het spoor van Zakaria door een
Tegenlicht-documentaire over democratie, en hij viel op doordat hij de meest zinnige dingen zei over de nadelen van (directe) democratie die ik in jaren heb gehoord.
Dat doet hij ook in dit boek, dat vooral tot en met het vierde hoofdstuk indruk maakt vanwege scherpe observaties en rake analyses. In de twee laatste hoofdstukken wordt het mijns inziens wat te kleinschalig en gedetailleerd. Maar op dat moment zijn onderwerpen als populisme, de problematiek van ontwikkelingslanden, de Islam, de negatieve invloed van lobbygroepen, de relatie tussen economische welvaart en democratie, referenda, vrijheid, en het verlies van vertrouwen in de politiek al de revue gepasseerd.
Een klein punt van kritiek op inhoudelijk niveau is dat Zakaria soms wat te gemakkelijk een causaal verband verondersteld waar er objectief slechts sprake is van een temporeel verband. In de trant van 'er zijn de laatste 50 jaar veel meer zendmasten gekomen, er is ook veel meer kanker, zendmasten geven kanker'. Ik denk dat hij meestal wel gelijk heeft, maar het staat niet vast. Daarnaast ziet de auteur in allerlei zaken democratisering als achterliggend probleem, terwijl het niet ondenkbaar is dat democratisering niet de oorzaak is maar zelf een gevolg van, ik noem maar wat, welvaart en decadentie. Ook hiervoor geldt; zijn analyses zijn best goed doortimmerd, maar niet bewezen.
Ik wil echter niet negatief overkomen, want
The future of freedom is een goed en belangrijk boek. Daarom hier een aantal citaten, om in de stemming te komen:
"Opiniepeilers zijn de moderne waarzeggers geworden die de peilingresultaten met evenveel gewichtige ernst ontcijferen als hun voorouders dat deden met de ingewanden van kippen."
"De eerste de beste uitspraak heeft tegenwoordig het gezag van een bijbelse openbaring als hij wordt toegeschreven aan het Amerikaanse volk."
"Het enige geruststellende aspect van deze treurige vertoning is dat het publiek, naarmate het meer naar de ogen is gekeken, de politici minder is gaan hoogachten."
"Afrika heeft het wel bijzonder slecht getroffen met zijn geografie. Hoewel Afrika het op een na grootste werelddeel is, heeft het de kortste kustlijn, waarvan een groot deel te ondiep is om havens te ontwikkelen. Daarom heeft het nooit veel handel gekend. De rivieren zijn niet bevaarbaar omdat ze ofwel te ondiep zijn, ofwel gekenmerkt worden door stroomversnellingen en watervallen [...]. Voeg hier nog de tropische hitte en de daarmee verbonden ziektes aan toe en je hebt een structurele verklaring in handen voor de ontwikkelingsachterstand van Afrika."
"Wetenschap is immers een voortdurend proces van het uitdagen van gezag en het bestrijden van dogma's. In die zin is de moderne wetenschap veel verschuldigd aan de godsdienstijveraars van de zestiende eeuw."
"Het moet deze wetenschappers en intellectuelen zeker verbazen dat de sterkst gewortelde democratieen in Latijns-Amerika en Oost-Azie - Chili, Zuid-Korea en Taiwan - gedurende lange tijd door militaire junta's bestuurd werden. Net als in West-Europa zijn de fundamenten voor een stabiele liberale democratie in Oost-Azie door liberaliserende autocratieen gelegd."
"In het geval van een land zonder hulpbronnen kan de staat zichzelf niet verrijken zonder dat de samenleving eerst rijk wordt, zodat de regering op die rijkdom belasting kan heffen. In dit opzicht was Oost-Azie met zijn diepe armoede een gezegend gebied."
"De moderniserende autocraat vervult een bijbelse rol: net als Mozes kan hij zijn land de weg wijzen, maar hij zal zelf het beloofde land slechts zelden bereiken."
"Terwijl Amerika is gesticht als een republiek die geloofde in een evenwicht tussen de wil van de meerderheid en de rechten van de minderheid - of algemener gesteld, tussen vrijheid en democratie - zoekt het in toenemende mate zijn heil bij simplistisch populisme dat populariteit en openheid als kerncriteria ven legitimiteit beschouwt."
Kortom: