Der Verschollene - Franz Kafka (1927)

De minste van de drie romans van Kafka. Nog steeds erg goed, maar minder vervreemdend dan het Slot en Het Proces. 4*

Geweldige roman van Kafka, met onvergetelijke (typisch Kafkaëske) fragmenten. Karl's nachtelijke speurtocht in het grote landhuis, zijn ontslag in Hotel Occidental, en de belevenissen in het huis van Brunelda bijvoorbeeld.

Dit laatstgenoemde fragment/hoofdstuk vond ik het meest beklemmend en daarmee ook het hoogtepunt van het boek. Met name het moment waarop Karl aanvankelijk denkt dat hij gewoon weg kan lopen als het hem niet bevalt in het huis, en vervolgens tot de ontdekking komt dat dit helemaal niet gaat.



Waar het me bij zijn andere romans niet stoorde, vond ik de incompleetheid bij Der Verschollene inderdaad ook erg storend.

Met name de sprong van het moment dat Karl in het huis bij Brunelda opgesloten zit, naar het moment dat hij opeens weer op straat loopt (het laatste hoofdstuk).

Toch weer een geweldige leeservaring dit. Iéts minder dan zijn andere twee romans (die ik op 5* heb beoordeeld), dus daarom 4,5* voor deze.

Het genoemde eerste hoofdstuk blijkt het enige deel te zijn van het boek dat Kafka zelf heeft vrijgegeven voor publicatie, als los fragment. Ik vond dit hoofdstuk ook het beste van de gehele roman, proza van een zeldzaam niveau (4,5*). Nadien blijft het erg goed, maar je merkt dat Kafka niet tot een eindversie is gekomen en daarom is het verhaal niet altijd zo scherp als had gekund.

Dat gezegd hebbend blijf het een genot om je mee te laten voeren in het gemak waarmee Kafka een alledaagse situatie kan laten ontsporen, zonder dat het ooit grotesk wordt, of surreëel, of magisch-realistisch. Hoofdpersoon Karl Rossmann accepteert, vaak na een korte strijd, als vanzelfsprekend dat hem de meest absurde dingen overkomen (of worden aangedaan, op grond van ongeschreven regels die voor iedereen logisch lijken). Het meest sterke voorbeeld is de brief van de oom, die hem bezorgd wordt in het landhuis, wat een meesterlijke greep is dat. En waar ik greep schrijf, kan je ook grap lezen, want zoals hierboven al opgemerkt is het boek vaak erg komisch. En het mooie is dat alles bijdraagt aan de voortgang van het verhaal; de absurditeiten zijn grappig maar creëren ook in een oogwenk een nieuwe setting voor onze protagonist, waarmee dit toch wel het meest dynamische boek is van Kafka naar het mij voorkomt.

Dat de roman onvoltooid is mag jammer zijn maar doet toch niet veel afbreuk aan het voorgaande. De losse fragmenten zijn ook weer kostelijk, vooral die van het Grote Theater van Oklahama.
Ja, ik heb er echt van genoten. De laatste keer dat ik iets van Kafka las was vele jaren geleden (nog voor deze site bestond) maar ben weer helemaal fan.

'U bent zeventien jaar, nietwaar?' 'Ik word volgende maand zestien', zei Karl. 'Zestien pas!', zie de chef-kokkin. 'Nou, houd de moed er maar in!'

Onmiskenbaar Kafka, maar wel wat minder bevreemdend dan zijn andere romans. Er zitten een aantal ijzersterke scenes in, die worden afgewisseld met delen die ik moeilijk vond om doorheen te komen. Dat heb ik eigenlijk ook met zijn andere boeken, maar toch zit er iets in wat me blijft aantrekken. Een vriend van me herleest Het Proces nu en zei dat bij hem het kwartje eindelijk is gevallen. Zo'n moment hoop ik ook nog eens te krijgen bij Kafka's romans. Deze geef ik dezelfde score als de rest: 3,5*.