İstanbul: Hatıralar ve Şehir - Orhan Pamuk (2003)

Een prachtig plot bij dit boek hetgeen in mijn ogen de lading niet geheel dekt.

Pamuk groeit op in een rijk gezin en speelt als kind voornamelijk binnenshuis met zijn oudere broer. Als hij ouder is gaat hij Istanbul verkennen en raakt hij gecharmeerd van de oude wijken die armoedig zijn en in verval. Ook de villa's, die dateren uit het tijdperk toen de Osmanen nog aan de macht waren, zijn voor hem kenmerken van de stad.

Hij weet, letterlijk, de stad Istanbul in zwart en wit te tekenen. Het ontbreekt hem er echter aan om de stad in te kleuren. Hij weet niets te vertellen van de mensen die in de oude huizen woonden. Geen enkele anekdote over een figuur of een volksoverlevering kan hij beschrijven. Voor iemand die ook uit een stad komt is het heel vreemd om een boek te lezen dat over Istanbul gaat maar eigenlijk de Bosporus als hoofdpersoon heeft.

Voor mij persoonlijk zou het betekenen dat het varen van de pont over het IJ interessanter zou zijn als het leven in de Jordaan tijdens de jonge jaren van mijn grootvader.

Niet dus. Dit boek is in mijn ogen zeker geen schitterend weefsel van geschiedenis en observaties over mensen. Dit boek is een observatie van Orhan Pamuk over zijn familie, zijn fascinatie met de Bosporus en hoe hij een tamelijk leeg rijkeluis leventje heeft geleid.

Los van je commentaar op de inhoud viel me op dat de plot niet echt objectief te noemen is, dat heb ik dan ook meteen even aangepast .

Rest nog de vraag of de titel op het afgebeelde omslag wel juist is. Volgens de subtitel is het "Memories and the city".

Er zijn blijkbaar enkele vertalingen met als titel 'Memories of a city'

De stad Istanbul mag dan al gevoelens van melancholie opwekken, Pamuk verliest zich vooral in zijn eigen melancholie en zieleroerselen, wat mij naar het einde toe meer en meer ging tegensteken...

Ben het wel eens met het commentaar hier. Pamuk bedient zich iets teveel van kinderlijke romantiek, waardoor vooral de episodes over zijn eigen leven nogal eens naïef en ook kitscherig overkomen.

Niettemin beklijft het boek wel, alleen al omdat ik de stad Istanbul een boeiend onderwerp vind. De historische research die de auteur heeft gedaan verdient zeker lof en zorgt voor interessant leesvoer. Maar vanwege de toch vrij beperkte blik van zijn eigen achtergrond is het eindresultaat niet geheel bevredigend.

Ik heb dit boek ondanks de kritische noten die ik hier en daar heb vernomen als zeer plezierig ervaren en het gretig gelezen. Toegegeven de sentimentele mijmeringen van de auteur Pamuk over zijn ervaringen als kind en de strubbelingen die hij heeft als adolescent zijn niet bijster spannend. De beste man heeft een bijzondere fijne pen (uiteraard credits aan de vertaler) en hij vertelt gewoonweg interessant over zijn stad Istanbul.

Ik vermaakte me met het hoofdstuk over de Franse schrijver Gustave Flaubert die in 19de eeuw de stad voor 3 weken heeft bezocht, maar daar niet zo veel plezier aan beleefde omdat hij syfilis tijdens zijn reis had opgelopen en daar zijn handen vol aan had. 'Binnen de korste keren viel zijn haar uit en wanneer hij uiteindelijk wordt herenigd met zijn moeder, herkent ze hem niet meer.'

En deelt Pamuk interessante observaties met de lezer die stof tot nadenken geven, zoals onderstaande citaat:

'Historische monumenten zijn in Istanbul geen dingen die in een museum worden gezet en vervolgens met trots worden geëxporteerd, zoals dat gebeurt in grote westerse steden die het restant zijn van wat ooit een groot rijk was. Er wordt enkel tussen geleefd. Sommige westerse reizigers en schrijvers van reisverslagen vinden dat prachtig. Maar het herinnert de stadsbewoners met gevoelige zintuigen er wel aan dat tegelijk met die cultuur ook de macht en rijkdom van het verleden verloren zijn gegaan, dat het heden onvergelijkelijk vel armer en verwarder is dan het verleden. Omdat deze bouwwerken schuilgaan onder een dikke laag vuil, stof en modder en ze zich, verwaarloosd als ze zijn, ‘aan hun omgeving hebben aangepast’, ontnemen ze de bevolking het plezier om er trots op te zijn, net zoals de villa’s die in mijn kinderjaren stuk voor stuk in vlammen opgingen.' [pag. 118-119]

Uiteindelijk heb ik het leesadvies van Pamuk overgenomen en het boek Huzur van Ahmet Hamdi Tanpınar (1949) - BoekMeter.nl dat volgens hem de roman is over Istanbul, op mijn lijstje gezet van nog te lezen boeken. Naast uiteraard de andere boeken van Pamuk die ik nog wil consumeren.