Waiting for the Barbarians - J.M. Coetzee (1980)

Mijn tweede Coetzee en opnieuw fenomenaal. Net geen 5 sterren door het einde (dat in mijn optiek net ietsjes te lang doorging). Huiveringwekkend is de scène waarin de magistraat wordt 'opgehangen'

4,5*

Ik vond het allemaal behoorlijk tegenvallen, zeker na het hoge verwachtingspatroon door de Nobelprijs literatuur 2003.

De gedachtengang van het hoofdpersonage (ongeveer 80% van de pagina's) kwamen mij nogal saai over en het boek loopt in mijn ogen ook al niet over van de bellettrische hoogstandjes..

Een schrale 2,5* dus.

Coetzee kan mij ook nog niet echt overtuigen. Wachten op de barbaren is zeker niet slecht maar blinkt ook niet echt uit. De half-erotische relatie van de hoofdpersoon is wel interessant maar verder boeit hij weinig. De thematiek over het opkomen voor primitievelingen is daarnaast niet bepaald origineel te noemen. Tsja, 3* dan maar. Ik ben wel benieuwd naar Disgrace en misschien moet ik Life and Times of Michael K. nog eens opnieuw proberen.

Bellettrische hoogstandjes…Ik weet niet wat je daar onder verstaat, maar ik vind het spaarzaam proza van de man in alle geval heel aangenaam om te lezen. Niet nodeloos, ellendig lang om de pot draaien, maar heel doelmatig beschrijvend wat hij te zeggen heeft.

De abstractie in locatie en tijd werkte in alle geval wel. Ik zwom gevoelsmatig van Zuid-Afrika (uiteraard) naar Midden-Amerika, via het Midden-oosten naar Siberië. Een desolaat, bijna van de wereld afgegleden oord.

Misschien had hij nog meer de rol van de derde partij, het vissersvolk, kunnen uitwerken. De grootste slachtoffers van dit conflict dat er nooit een geweest is.

Ook het thema van de oudere man die zich vatsklampt aan de tanende lust in zijn lijf, komt wel vaker voor bij Coetzee.

Het hoogtepunt voor mij was de barre tocht door de bevroren woestijn op zoek naar een onvindbaar en ongrijpbaar doel. Brrr

Vervreemdend kafkaësk verhaal over een magistraat die seksuele gevoelens krijgt naar een mishandeld en verkracht slachtoffer van het imperialistische regime waar hij zelf deel van uitmaakt. Het boek beschrijft een prettig unheimische dreiging waarbij de angst voor repercussies van gepleegde wandaden steeds in de lucht hangt. Mooi beschreven aan de hand van idyllisch natuurschoon en het dagelijkse wel en wee in de fictieve dorpsgemeenschap. Wat mij enigszins tegenstaat is dat het mannelijke hoofdpersonage op een irritante manier niet vies is van pathetisch zelfmedelijden.

Na In Ongenade is dit mijn tweede Coetzee. Wachten op de barbaren is een mooie roman, met een sterke opening, en waarin vooral, zoals Donkerwoud al aangeeft, de beschrijvingen van de natuur fraai zijn neergezet. Ook wordt goed beschreven hoe de mensheid, veel meer dan nu, overgeleverd is aan de grillen van de natuur (de storm bijvoorbeeld). Ik vond het heel fraai dat ik me, naarmate het verhaal vorderde, achter de oren krabde en dacht: wie is deze oorlog eigenlijk begonnen, het regime zoals ik had gedacht, of toch de barbaren? Iemand hier die hetzelfde dacht? Ik heb deze roman een maand gelezen en denk er nog regelmatig aan terug. Dat overkomt me eerlijk gezegd bij te weinig romans, maar bij In Ongenade overkwam me dat ook. Missie geslaagd, zou je zeggen. Nou, niet helemaal. Ik vind dat de verhaallijn van de magistraat die seksuele gevoelens voor het gemartelde barbarenmeisje ontwikkelt, en dat is een grote verhaallijn, vies tegenvallen; het tempo is te eentonig en boeiende ontwikkelingen zijn er nauwelijks, het is toch vooral eenrichtingsverkeer vanuit de magistraat zonder dat hij, en de lezer, daar wat voor terugkrijgt (ja, de deksel op zijn neus, aan het einde). Om met een positieve noot te eindigen: Wachten op de barbaren is fenomenaal geschreven.

Eerlijk gezegd weet ik het niet meer, daarvoor is het te lang geleden dat ik het gelezen heb. Maar als ik mijn eigen bespreking erop nalees, denk ik dat het bij zulk conflict geen flikker uitmaakt wie er 'begonnen' is. Kijk naar de situatie(s) in het Midden-Oosten: Joden /Arabieren, fundi's/gematigden, seculieren, Sjiieten/Soenieten. En bij uitbreiding de meeste conflicten die jaren sluimeren (zie ook de Balkan). Daarom is het net zo sterk dat Coetzee het allemaal zo abstract houdt.
Totaal ander boek dan 'Disgrace' waar het verhaal net concreet en prangend actueel is. Alvast geen 'One Trick Pony' deze Coetzee.

Je hebt gelijk. Het maakt ook niet uit. Dat maakt het juist interessanter. Ik vroeg me eigenlijk vooral af of ik iets heb gemist. Het komt ook vooral door de visie en mening van de magistraat, die de vrede wil handhaven en 'de barbaren' niet als barbaren ziet. Op een gegeven moment wordt die groep de stad ingebracht en mishandeld. Wie zijn dan de echte barbaren? Maar later volgen er, als ik me niet vergis, berichten dat 'de barbaren' elders aan oorlogsvoering doen. Waar is het begonnen? In de stad uit de roman? Of toch elders? En wie waren de aanstichters? Leuke vraagstukken die een mooie dreigende sfeer neerzetten.

Ik kan mij niet helemaal aan de indruk onttrekken dat het verwijst naar het gedicht met dezelfde naam van Cavafy: Waiting for the Barbarians

Dan zou je het kunnen zien dat macht alleen bestaat bij de gratie van de illusie van een georganiseerde ander die de eigen machtspositie bedreigt. Als die dreiging uiteindelijk wegvalt, dan blijft er alleen een corrupt en zelfverrijkend systeem over. Hier dan misschien gekoppeld aan het koloniale project en de blanke sub-groepen die o.a. in Zuid-Afrika zijn komen te ontstaan. De enige die nog enigszins een balans weet te vinden is de Magistraat, die zich in ieder geval nog aangetrokken voelt tot de 'ander'.

Jouw interpretatie, Donkerwoud, sluit ook naadloos aan bij de thematiek van een boek dat volgens mij inspiratiebron is geweest voor Coetzee, namelijk De woestijn van de Tartaren (waarbij de nooit verschijnende Tartaren de positie van Coetzee's barbaren bekleden).

Sluit elkaar niet uit, maar volgens wikipedia is de titel al een directe verwijzing naar Cavafy. Coetzee kennende zullen er natuurlijk meerdere invloeden in geslopen zijn.

Offtopic: eigenlijk ontzettend jammer dat Cavafy hier nog niet te vinden is. Niet bepaald een onbelangrijke figuur in de moderne Griekse poëzie. Alleen bestaan er bij mijn weten alleen maar later gebundelde verzamelingen van zijn werk en geen uitgaven met uniek eigen materiaal.

Een paar jaar geleden gaf ik een 5 voor een vorig boek van Coetzee, “Disgrace”. Ook "Wachten..." is mooi geschreven, heel zuinig en precies. Door de plaats van handeling zo vaag, algemeen te houden, wordt een sfeer geschapen waardoor we niet een politieke stelling als onderwerp krijgen, maar een algemeen menselijke: het boek gaat over ons allemaal. Maar daar wringt het een beetje: het idee ligt er zo dik op, dat het wat prekerig gaat klinken. Stukken als de tocht door de woestijn en de folteringen grepen me toch wel aan, maar de laatste 80 blz zijn inderdaad erg lang.