Op het moment dat ik de kaft en de plotomschrijving van Adam Nevill's The Ritual voor het eerst zag, wist ik dat dit boek echt iets voor mij zou zijn. Ik heb het boek dan ook direct gepre-orderd en met smart gewacht op het moment dat het boek afgeleverd werd. Het uitgangspunt van het verhaal sprak me ontzettend aan: een stel vrienden trekt erop uit in de Zweedse bossen om een flinke tocht te maken en met elkaar weer eens goed bij te praten. De uitgestrekte wouden vormen een geweldige setting voor dit verhaal en Nevill weet een heerlijke en bijna tastbare sfeer te creëren.
De vier wandelaars, Phil, Dom, Hutch en hoofdpersoon Luke, besluiten ergens halverwege de tocht in te korten. Even verderop is een oud stuk bos dat hun weg moet vergemakkelijken. Phil en Dom, die eigenlijk fysiek niet klaar zijn voor de trip, hebben te maken met een aantal ongemakken en hebben er baat bij om zo snel mogelijk de volgende stop te bereiken. Wanneer ze het bos betreden dat hun tocht moet inkorten, ontdekt het viertal al snel dat het een bijna onbegaanbaar gebied is. De bomen staan bijzonder dicht op elkaar; zonlicht is er bijna niet en de oeroude en onaangeraakte vegetatie weigert te wijken. Virgin forest.
De setting maakt dit verhaal vooral zo succesvol. Samen met de bekende haunted houses vormen afgelegen gebieden zoals bossen en kleine steden, mijn favoriete setting als het om horrorromans gaat. Je fantasie draait in dat soort verhalen al snel overuren en Nevill springt daar handig op in door al op de eerste pagina's het viertal te laten opschrikken. Ze komen een dood iets tegen, maar of het dode ding een mens of een dier is, kunnen ze niet vertellen. Het ding is volledig verminkt, maar dat is wel recent gebeurd. Nevill maakt hiermee direct duidelijk dat het maagdelijke bos niet zo eenzaam is als het lijkt. Terugkeren is geen optie; volgens de kaart is het maar een klein stukje lopen en Phil en Dom moeten hun lichaam toch echt sparen. Ze zetten de tanden op elkaar en stilzwijgend, maar in hun hoofd malend, zetten ze de tocht door.
Door de introductie van het lijk/kadaver, is er in het eerste helft van het boek een erg hoog suspensegehalte. Daar doet Nevill nog eens een schepje bovenop door het kwartet te laten verdwalen. Het plan was om één strakke lijn aan te houden en het bos zo snel mogelijk te verlaten, maar door de dichtbegroeide omgeving, dwingt het bos hen om allerlei zigzaggende alternatieve routes te nemen, waardoor ze bepaald niet opschieten. Tel daarbij de angst voor het onbekende op en je hebt een angstig groepje mensen bij elkaar.
Daar springt Nevill ook erg handig mee om. Ze zijn zich er alle vier van bewust dat ze langzaam maar zeker verdwalen. Dit leidt tot de nodige conflicten, waardoor de personages stuk voor stuk nog heel aardig in elkaar steken ook. Het zijn niet de eendimensionale en naïeve karakters die je vaak in soortgelijke verhalen tegenkomt. De dialogen zijn leuk en er zit voldoende humor in, maar de beschrijvingen van Luke's gedachten worden wel steeds meer van hetzelfde. Ook het f-woord is weer erg in trek, wat ik nooit zo goed begrijp. Dat verliest na twee keer zijn kracht wel.
Dat zijn kleine minpuntjes wat betreft de eerste 250 pagina's, die ik eigenlijk de volle vijf sterren wil geven. Het verteltempo is prettig: de vrienden ontdekken het een en ander, maar het is geen rollercoaster als het gaat om schokkende gebeurtenissen. Gelukkig maar, want hierdoor is er genoeg ruimte om vier leuke karakters neer te zetten en een flinke dosis spanning op te wekken. Want spannend is het: je voelt de krachten van de mannen wegvloeien en je voelt dat er iets op de loer ligt. Kortom: de situatie waar ze zich in bevinden is niet erg prettig, maar toch proberen ze de stemming erin te houden. Dit gaat echter steeds lastiger en ook dit is weer erg goed gecombineerd met de uitdieping van de karakters, waardoor het eerste deel van het verhaal erg compleet is. Er zit een flink Blair Witch Project sausje overheen; liefhebbers van die film gaan deze helft van het boek zeker waarderen. Het klinkt als een foute B-film: een groepje mensen verdwaalt en panikeert, maar die vergelijking zou onterecht zijn. Daarvoor zet Nevill een te sterke sfeer neer en zijn de karakters te geloofwaardig.
Na een pagina of 250 gaat het verhaal een andere richting op. Dit gedeelte, grofweg de laatste 170 pagina's, begint nog sterk, maar wordt op den duur toch wel minder en is zeker niet zo goed als het voortreffelijke gedeelte in de bossen. Spannend blijft het wel en een aantal personages zijn echt hatelijk in de goede zin van het woord, waardoor het ook nog meeslepend blijft. Er blijven ook nog genoeg vragen rondom het wezen dat hen bedreigt over en dat krijgt hier langzaam maar zeker een gezicht, zonder dat het aan kracht verliest. Dat krijgt Nevill dus goed voor elkaar, want vaak is dit precies andersom. De kracht van het onzichtbare verdwijnt helaas wel en dat maakte het eerste gedeelte zo sterk, maar een aantal nieuwe impulsen maken ook dit tweede deel absoluut de moeite waard. De plot is nu net wat teveel een herhaling van zetten, wat wel jammer is, maar niet heel erg storend.
Gelukkig houdt Nevill de boel wel op de rails en ontspoort het verhaal geen moment. Ook op het einde niet, dat ik bevredigend vond. Het is allemaal niet heel erg schokkend, maar dat past prima bij de context van het geheel. Nevill doet zichzelf hier niet tekort.
Het zal duidelijk zijn dat ik me met The Ritual uitstekend heb vermaakt. Ik had er best hoge verwachtingen van, maar die heeft Adam Nevill ook feilloos ingelost. Met name de eerste 250 pagina's hebben mij echt volledig weggeblazen en behoren tot het meest spannende en meeslepende wat ik ooit ben tegengekomen. De sfeer is fantastisch, de spanning te snijden en de karakters zitten goed in elkaar. Dit alles is net iets minder in de laatste 170 pagina's, maar het verhaal ontspoort gelukkig nooit en op de climax heb ik niet zo heel veel aan te merken. Nevill produceert met The Ritual een geweldige moderne horror en dit is een auteur die ik zonder twijfel goed in de gaten ga houden.
* * * * ½