menu

Molloy - Samuel Beckett (1951)

mijn stem
3,72 (9)
9 stemmen

Frans
Psychologisch

298 pagina's
Eerste druk: Editions de Minuit, Parijs (Frankrijk)

Een boek bestaande uit twee interne monologen van twee creaturen - Molloy en Moran - die afglijden naar een quasi non-existente staat, een dieptepunt van zijn. Beide zijn op weg en verliezen elke basis met de werkelijkheid. Ze tekenen hun innerlijke ervaringen op achteraf, gezeten in een kamer en totaal vervreemd van alles en iedereen.

zoeken in:
avatar van Raskolnikov
3,5
Molloy bestaat uit 2 lange monologen, de eerste van Molloy die op weg is naar zijn stervende moeder, de tweede van Moran die voor een mysterieuze missie op weg is naar Molloy. Beiden verliezen gaandeweg elke greep op zichzelf en de realiteit, waardoor hun schrijfsels het bestaan tot een absurdistisch universum verheffen. De monoloog van Molloy is stilistisch briljant, want helemaal aangesloten op de thematiek. De logica van het bestaan wordt aardig onderuit gehaald, waarbij vooral taal en het geheugen scherp op de korrel worden genomen. De vanzelfsprekendheid waarmee we taal als eenduidig en geschikt voor logische gevolgtrekkingen achten, is met name in de 20e eeuw in de filosofie kritisch beschouwd, maar gek genoeg kom ik het maar weinig tegen in de kunst als thema. Molloy is een uitzondering, het zoekt nadrukkelijk naar het ambivalente, onlogische in en de grenzen van taal. Dubbele betekenissen worden vaak uitgespeeld, formuleringen zijn overprecies, en zinnen nemen vaak een wending waarbij het eind oogt alsof de verteller aan het begin van de zin nog niet over de voorkennis beschikte waar hij later blijk van geeft:

“Want nauwelijks had ik mijn plan opgemaakt, in mijn hoofd, of ik overreed met grote kracht een hond, zoals later bleek en viel op de grond, een onhandigheid die des te onvergeeflijker was daar de hond, die aan de lijn liep, zich niet op straat maar op de stoep bevond en zich zoet naast zijn meesteres voortsleepte.”

Een zin als dit is ook exemplarisch voor hoe (gebrek aan) herinneringen perceptie kleuren. De vertelvolgorde in deze zin is onlogisch, voortspruitend aan een brein waarin de herinnering aan deze gebeurtenis geen lineair verhaaltje is. Molloy’s brein is een zeef, tot aan zijn eigen naam toe vergeet hij, wat voor een groot deel debet is aan zijn chaotische kijk op, en plaats in, de realiteit. De hele monoloog is absurd en erg geestig, maar het is geen inhoudloze kolder. De tweede monoloog kon ik minder plaatsen. Hele andere stijl; Moran is een onverbeterlijke misantroop, en zonder de humoristisch nonchalante kijk op gebeurtenissen als Molloy. Dit geeft minder lucht in wat toch een vrij donker verhaal is dat in die zin meer vooruit kijkt naar Waiting for Godot dan het Molloy deel. Dezelfde barre, kale atmosfeer die enkel metaforisch bekeken lijkt te kunnen worden. Het heeft wel wat, en waarschijnlijk is het typerend voor de stijl van Beckett. Maar ik houd meer van het sprankelende eerste deel.

Lanchals
Overigens zal ik misschien op een dag zo goed zijn u ook over dit leven te onderhouden, de dag dat ik zal weten dat terwijl ik dacht dat ik wist dat ik alleen maar existeerde, en dat het vormeloze en onophoudelijke lijden me tot op het rottende vlees zal hebben weggevreten en dat als ik dat weet, ik niets weet, dat ik alleen maar schreeuw zoals ik altijd geschreeuwd heb, min of meer luid, min of meer openlijk.

In een paar woorden: een supergoed boek van Beckett.

Wel moet geweten zijn dat het een tamelijk pessimistische inslag heeft. Beckett beschouwt de mens als een individu, als een dier, die niets weet, niets denkt, niets voelt, maar er gewoon is: het beste voorbeeld hiervoor is Molloy. Molloy is verwilderd en totaal vervreemd van alles en iedereen, hij zwerft rond, bespiedt de mensen, denkt na en stelt zichzelf vragen (niet omdat dit hem behaagt, maar gewoon om zeker te weten dat hij nog leeft), zuigt op steentjes om de honger te verdrijven. Niet alleen geestelijk, maar ook lichamelijk is hij een wrak: zijn smaak- en reukzin is hij kwijt, diepte kan hij niet waarnemen, zijn ene been is korter dan het andere en ze zijn beide 'zo stijf als de gerechtigheid'; hij heeft last van astma en valt soms, op onverklarbare wijze, neer als een lappenpop. Toch heeft hij een doel: namelijk zo snel mogelijk naar zijn moeder gaan om met haar een bepaalde kwestie te bespreken (nooit wordt duidelijk welke kwestie) en om hun verhouding een wat minder wankel fundament te geven. Toch wordt hij in de zoektocht naar zijn moeder belemmerd: hij rijdt per ongeluk een hond omver en wordt opgevangen door het bazinnetje van de hond; hij wordt aangehouden door de politie daar de houding die hij aanneemt bij rusten op de fiets, niet strookt met de zedelijkheid; en op het einde van het verhaal zwerft hij door het bos om uiteindelijk in een greppel te belanden.

Tamelijk schrijnend zou men denken, maar het tragische en het komische worden hier op meesterlijke wijze verweven. Zo vaak heb ik in de lach geschoten, terwijl de feiten die Beckett beschrijft de meest schrijnende zijn die een 'normaal' mens kunnen overkomen. De best scène is ongetwijfeld die waarin Molloy zich bekommert om de wijze waarop hij onberispelijk eenmalig op elk van zijn 16 stenen kan zuigen, evenredig verspreid in zijn 4 zakken, door middel van zijn stenen te doen circuleren in zijn zakken. Voor sommigen misschien ergerlijk om zo'n nutteloze beschrijving te lezen, maar ikzelf vond het fantastisch!

De tweede monoloog was wat minder 'speels' dan de eerste (wat eigenlijk wel jammer is). Deze gaat over inspecteur Moran die de opdracht krijgt van zijn baas, om, samen met zijn zoon Jacques, te reizen naar de contreien waarin Molloy zich bevindt om deze te vangen. Doorheen de tocht die hij maakt met zijn zoon, raakt hij echter alle grip kwijt op de realiteit en gaat hij zowel mentaal als fysiek meer en meer op Molloy gaan lijken. Uiteindelijk bekommert hij zich meer om zijn kippen dan om zijn bloedeigen zoon, die hij uitscheldt en beschimpt. Hij eindigt als een kreupel persoon, nog ondersteund door zijn krukken, die steeds meer wordt overvallen door een stem die hem bevelen geeft. Hoewel de tweede monoloog niet meer het niveau haalde van de eerste, vond ik de laatste zinnen van de tweede monloog prachtig en meesterlijk in hun eenvoud.

Het was middernacht. De regen kletterde tegen de daken. Het is geen middernacht. Het regent niet.

4,0*

avatar van Geerard
4,0
Dit is een tamelijk geweldig boek. Voor liefhebbers van Witold Gombrowicz en in zekere zin Elias Canetti is dit genieten. Hoewel niet zo absurd als bijvoorbeeld Gombrowicz's Pornografia en niet zo briljant gelaagd als Canetti's Het Martyrium is dit toch minstens zo grappig en verslavend. De bladzijden gingen er aan in huize Flens, vooral in het eerste deel dat begint met wat 'lange' paragraven en vervolgens helemaal ontspoord tot het einde (de laatste paragraaf duurt meer dan 80 pagina's). Het gaat maar door en door en door en door en mijn lachspieren konden er geen genoeg van krijgen. Het tweede deel dan wat minder noemen gaat voor mij niet op. De humor in dit deel was vooral in het begin subtieler daar de narcistische hoofdpersoon nog redelijk bij zijn verstand is. Naarmate het verhaal volgt verandert de toonzetting echter en begint deze steeds meer op die van het eerste deel te lijken. Ook de paragraven worden steeds een beetje langer. En als er dan zo een einde komt, waarin wordt geïmpliceerd dat de hoofdpersonen uit het eerste en tweede deel eigenlijk een en dezelfde persoon zijn, ja dan valt bij mij alles op zijn plek. Ik ben zo blij met de ontdekking van deze schrijver

PS: wat zal Molloy nou met zijn moeder hebben willen beslechten? Ik dacht dat hij op weg was haar te vermoorden en dat uiteindelijk ook heeft gedaan....

...stilte...
Gefeliciteerd met de ontdekking van deze schrijver Geerard

Tja, zijn moeder was al overleden toen hij bij haar aan kwam...

Voor mij was Molloy (vertaald door Jacoba van Velde) ook de eerste kennismaking met Beckett. Ik heb een uitgave van De Bezige Bij waar ook Malone sterft en Naamloos in staan. De romans die hier aan vooraf gaan zijn Murphy, en Watt dat hij tijdens de oorlog schreef om niet gek te worden (het is nog niet zo lang geleden uitgegeven door IJzer).

Beckett is altijd mijn favoriete schrijver gebleven. Vooral zijn late "kale" teksten vind ik erg mooi en blijf er maar in lezen, lezen...en lezen.

avatar van Geerard
4,0
Hier heb ik ook de uitgave van de Bezige Bij liggen waar de hele trilogie instaat plus Wachten op Godot. Deze boeken ga ik de aankomende tijd eerst oppakken, maar daarna verwacht ik dat het niet lang zal duren voordat ik verder ga met het latere werk. Ik ben heel benieuwd!

Mijn eerste Beckett was trouwens Watt, die ik ook recent heb gelezen. Ik vond de eerste twee delen van dat boek van een geweldig hoog niveau (vooral van het tweede deel smulde ik), maar het ontspoorde voor mij iets teveel in de daaropvolgende delen. Ik houd over het algemeen niet zo van opsommingen en in deze delen wist Beckett het daar wel te bont mee te maken. Die "gekte" in het schrijven kom je in deze Molloy veel meer gedoseerd tegen, met als hoogtepunt de hier al eerder aangehaalde scene over het verwisselen van de 16 zuigstenen

...stilte...
Het meer abstracte Naamloos ga ik binnenkort eens herlezen. Watt heb ik in de kast staan, maar nog niet gelezen (het is altijd fijn om iets voor later te bewaren).
Er is ook nog de roman Hoe het is uit 1968 die niet op BoekMeter staat. Ik heb psyche gevraagd hem toe te voegen samen met Het beeld (een korte tekst van één zin) die ook ontbreekt.
Er blijven maar nieuwe Beckett vertalingen verschijnen. Bij Uitgeverij Vleugels is in 2017 nog Kort Proza uitgegeven (ik kan bijna niet van de bestelknop afblijven).

Ha, die late teksten ben ik pas na mijn 50e gaan waarderen...

Gast
geplaatst: vandaag om 07:10 uur

geplaatst: vandaag om 07:10 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.