Of Human Bondage - William Somerset Maugham (1915)

Beste boek allertijden over verliefd zijn op iemand die niet verliefd is op jou! En alleen maar misbruik maakt van je.

Op bovenstaande commentaar zou ik willen toevoegen: beste boek allertijden over verliefd zijn op iemand die je haat. Hoewel, over liefde kun je dan eigenlijk niet meer spreken. Het is voor Philip een obsessie tegen wil en dank, zijn ‘liefde’ voor de onuitstaanbare Mildred. De beschrijvingen van haar zijn weinig flatteus; de kleur van haar huid oogt ongezond, ze heeft amper borsten en haar algehele verschijning is jongensachtig. Ik las in de affaire dan ook een metafoor voor ontluikende homoseksualiteit, de gevoelens van verwarring, zelfhaat en ontkenning die dat met zich meebrengt in een maatschappij waarin dat totaal niet geaccepteerd is.

Maugham was zelf homoseksueel, maar heeft dat in zijn werk nooit expliciet gethematiseerd. Rond het verschijnen van Of Human Bondage trouwde hij met een dame met wie hij gescheiden bleef wonen. Op latere leeftijd waren er wel mannen in zijn leven, maar kreeg hij ook het verwijt dat hij geen stelling nam voor bijv. het afschaffen van strafbaarheid van homoseksualiteit in het Verenigd Koninkrijk.

Of Human Bondage wordt als zeer autobiografisch beschouwd, en inderdaad zijn parallellen met Maughams vroege leven klip en klaar. Maar Maugham stelde ook dat het meeste in de roman juist niet autobiografisch is, en dat is maar goed ook. Immers, de autobiografische roman herbergt het gevaar van een geromantiseerde reproductie van gebeurtenissen zonder rode draad. Daar lijkt het om eerlijk te zijn de eerste paar honderd bladzijden ook op, als de jeugdjaren van Philip voorbij trekken zonder dat heel duidelijk is waar het naartoe gaat.

Het zijn vooral de liefdesaffaires die Philip vormen en waarin de roman op zijn best is. De lang uitgesponnen verhouding met Mildred als hoogtepunt, maar niet compleet zonder de beschrijvingen van zijn verhouding tot anderen. Of Human Bondage is een knap verslag van de vorming van een persoonlijkheid. Philip is een ‘aparte’, zo wordt hij ook regelmatig genoemd, maar zoals Maugham hem kleurt is hij levensecht. Misschien dat de wijdlopige structuur, jaar na jaar alle gebeurtenissen in een leven beschreven, daar aan bijdraagt. Dat is niet mijn favoriete vorm, en de roman kent echt wel wat inzinkingen, maar completer dan dit kan een personage volgens mij niet geconstrueerd worden.

À propos, een van de aanleidingen dit boek te lezen was een referentie in de film Se7en. Op de uitleenlijst van de vermeende seriemoordenaar staat de titel tussen werk van Dante, Milton en De Sade. Naar het schijnt een hommage van de scriptschrijver, die het personage van Morgan Freeman vernoemde naar zijn favoriete schrijver: William Somerset.

Van Maugham heb ik in mijn jeugdjaren zo ongeveer alles gelezen en vond hem toen erg goed. Ook zijn korte verhalen zijn de moeite waard. Natuurlijk kwam Maugham niet voor zijn homoseksualiteit uit. Denk maar eens wat Oscar Wilde overkwam; ga er maar van uit dat Mildred in werkelijkheid tot het mannelijke geslacht behoorde. Maugham's huwelijk met Syrie stelde niet veel voor, hoewel hij nog wel vader werd van een dochter.

Na nu zijn drie belangrijkste romans gelezen te hebben ga ik me ook zeker eens wagen aan zijn korte verhalen.