La Carte et le Territoire - Michel Houellebecq (2010)

Anticipatie, anticipatie!

Hier ben ik best benieuwd naar!

Dat zeg ik!

Zou Martin de Haan al aan het vertalen zijn?

De website NRC-boeken meldt daarover:

Ik heb 'm net uit - in het Nederlands uiteraard, Frans is niet zo mijn ding. Het boek is niet wat je verwacht van Houellebexq na het lezen van Elementaire deeltjes en mogelijkheid van een eiland, en ik het begin vraag je je af waar hij met het verhaal heen wil. Het boek gaat echter al snel beklijven, je leest en blijft lezen en dan is het plots uit en besef je dat het goed was, heel erg goed!

Voor mij een regelrechte teleurstelling en nergens te meten aan alle andere romans die ik van hem ken (i.e. allemaal behalve Lanzarote). Het boek komt maar niet op gang, bevat talloze overbodige passages, personages en verhaallijnen, en lijkt nergens echt een duidelijk idee te omhullen. Maar misschien snap ik het gewoon niet...

En dan nog een 2.5? Je benoemt niks positiefs.

Ge-wel-dig. Deze man gebruikt zijn eigen leven als scenario

Ik had precies hetzelfde gevoel. De desillusie na de veelbelovende inleidende hoofdstukjes die aan "Deel 1" voorafgaan, was daarom des te groter. Die 30 eerste bladzijden zijn dan ook de verantwoording van mijn rating, HankMoody...

De kunstenaarscarrière van hoofdpersoon Jed Martin is als een route door het leven: michelinkaarten als symbool voor de jeugd die een weg zoekt door het leven, schilderijen van beroepen als volwassen zoektocht naar zingeving en een slotserie waarin alles terugkeert tot planten, ofwel de onvermijdelijke dood. Michel Houellebecq heeft met de Kaart en het Gebied een fantastische roman geschreven over de dood. Alles komt aan bod: euthanasie, moord, relaties, familiebanden, nakomelingen, maar bovenal de vergankelijkheid van alles dat je in het leven bereikt. Het is een rijke roman, die ik in tegenstelling tot bovenstaande reacties erg heb gewaardeerd.

Persoonlijk hoogtepunt waren de vele ironische beschrijvingen die Jed Martin geeft van Michel Houellebecq zelf, die langskomt als personage in het boek. Houellebecq heeft duidelijk veel zelfspot. De rijke taal van Houellebecq vol met kleine trefzekere observaties is vast een argument geweest om hiervoor de prestigieuze Prix Goncourt te geven. Bovendien ook weleens leuk een Houellebecq te lezen waarin seks geen boventoon voert. 4*

Ik vind dit lange tijd een erg fijn boek. Vermakelijk, goed verteld, boeiend en ook die niet-bestaande schilderijen die besproken worden zie ik bijna beeldend voor me. Dat allemaal is erg sterk gedaan. De sfeer is ook goed net als de uitwerking van de personages. Echter miste ik wel de meer ideeënliteratuur die Houellebecq meestal wel in zijn romans plaatst en nu toch echt wel ontbrak. Nu is dit lange tijd een vermakelijk boek, maar ook niet meer dan dat. Verder vond ik de keuze om Houellebecq zelf op te voeren geen gelukkige, echt werken deed dat niet. En zeker het derde deel, als het verhaal verplaatst naar een inspecteur vond ik totaal geen goede keuze. Weinig boeiend en ook niet echt bijzonder. Zo gaat dit boek eigenlijk een beetje als een nachtkaars uit. 3,0*.

Een foto van een Michelinplattegrond in een expositieruimte; de gestileerde weergave van een stukje Frankrijk geherinterpreteerd als kunstobject. Maar ook: een stuk fotopapier met een astronomische geldelijke waarde. En: de uitlichting van een commercieel merk, tevens een cultureel icoon. Een weergave van Franse cultuur in verval ook, wanneer je dit in een boek van Houellebecq tegenkomt.

Een reproductie is nooit zomaar een kopie, het wordt een object op zichzelf, geladen met nieuwe betekenissen. Zo laten ook de andere kunstprojecten van hoofdpersoon Jed zien; een reeks schilderijen van uitstervende beroepen wordt al snel in een sociologische context geplaatst. Kunstwerken over beroemdheden worden door andere beroemdheden als statussymbolen aangeschaft. Aan Jed ligt het niet, want die is ongeveer het meest blanco personage ooit opgetekend. Nog nooit een krant gelezen, geen uitgesproken meningen, amper deelnemend aan de maatschappij; de vaak om zijn schrijfsels aangevallen Houellebecq lijkt te onderstrepen dat betekenis van een kunstwerk toch echt door de beschouwer wordt gegeven, niet door de kunstenaar.

In een roman over reproductie voelt het op een bepaalde manier natuurlijk aan wanneer de schrijver zelf als (van buitenaf bekeken) personage opduikt. Ook daar ontstaat weer een reproductie van, wanneer Jed hem portretteert. (In zekere zin figureert Houellebecq even later nogmaals in een ‘kunstwerk’). Ook Houellebecq zelf wordt al snel geladen met interpretaties; een gerenommeerd schrijver, een pathetische kluizenaar, een bron van economisch gewin voor anderen, een object van verering enz. Zo lijken al die verschillende niveaus en invalshoeken waarmee we objecten benaderen net zo goed de menselijke verhoudingen te bepalen. Dat levert wel een langs elkaar heen bewegen op, van mensen die elkaar net niet aanvoelen.

Dat is altijd wel aan de hand bij Houellebecq, wat meestal een wat apathische sfeer oplevert. Toch had ik het idee dat het ditmaal meer gemotiveerd was, en minder door zwartgallig cynisme getekend. De Kaart en het Gebied is milder van toon, speelser ook en lijkt me (afgezien van de nodeloos uitwaaierende epiloog) meer een samenhangende eenheid. De krenten in de pap zijn het ironische zelfportret en de smakelijk beschreven kunstprojecten. De beste Houellebecq (van vier) die ik tot nu toe las.