De Avonden: Een Winterverhaal - Simon van het Reve (1947)

Prima cover, trouwens.

Bijna zeventig jaar na de eerste publicatie zal Gerard Reves' De Avonden' vanaf donderdag verkrijgbaar zijn in de Britse boekwinkels.

KLIK

Wie had dat ooit gedacht: Gerard Reve in de slipstream van Herman Koch.

Overigens wel een reminder om het eens te gaan lezen.

Eigenlijk verbaasd dat dat boek nog geen Engelse vertaling had. Ik ben ook geen fan van het boek, maar is er dan niemand buiten onze contreien geïnteresseerd in de canon van de Nederlandse literatuur?

Nee.
Misschien zie ik dat fout, maar ik heb de indruk dat iedere zucht die pakweg in Scandinavië wordt gelaten wereldwijd uitgebracht wordt, terwijl Belgische en Nederlandse schrijvers maar moeilijk buiten hun grenzen geraken. Vlaamse auteurs worden zelfs al amper gelezen in Nederland.
Wij (Belgen en Nederlanders) zijn gewoon héél slecht in country branding.

Puur op basis van de Engelstalige vertalingen die in de Centrale Bibliotheek van Den Haag liggen, dan valt het allemaal wel mee. Vooral Cees Nooteboom en Harry Mullisch zijn ruim vertegenwoordigd, maar er liggen zeker ook veel nieuwe bestsellers. Soms kom ik wel eens een titel tegen die hier niet eens zo veel deed.

Huh? Verhulst, Mortier, Op de Beeck, Brusselmans, Lize Spit en Van Reybroeck worden toch massaal gekocht en gelezen in Nederland. En dat is alleen nog maar het rijtje dat als eerste in me opkomt.

Het aanzien van de Nederlandse literatuur internationaal lijkt me inderdaad niet zo groot (Koch schijnt het vooral goed te doen). Wij hebben onze schilderkunst en Hongarije heeft een literatuur, vraag me niet waarom. Van de koele meeren des doods is ook nooit vertaald overigens.

In 'Dickens, waar zijn uw spoken?' zegt Godfried Bomans: Nederland de schilderkunst, Engeland de literatuur, Duitsland de muziek en Frankrijk de gedachten.

Toch weer eens even lezen.

Nu ook beschikbaar in de Verenigde Staten met een mooi stukje in de New York Times.

Over waarom de Engelse vertaling zo lang op zich liet wachten: Gerard Reve's Dutch Classic 'The Evenings' Finally Has an English Translation - The Atlantic - theatlantic.com

'Onvertaalbaar', sowieso een term waar ik niet in geloof en zeker niet met betrekking tot het kale proza van Reve. Verder best leuk om te zien dat dit zo serieus wordt opgepakt in de VS (hoewel het gepaard lijkt te gaan met enige ophemeling).

Vaak vond ik 'De avonden' te veel doorspekt met het onophoudelijke zelfmedelijden van het hoofdpersonage om het voor mij een goed boek te maken. Dit boek probeert de lezer in te laten leven met Frits' verveling en cynisme, maar verder dan een matige sfeerschets van een verveelde (en vervelende) Amsterdammer in de jaren '40 komt het, naar mijn mening, niet. Wat ik wel leuk vond, was de onderhuidse spanning tussen Frits en zijn ouders en het slot.

Gerard Reves ‘De avonden’ staat al jaren op mijn verlanglijstje. Dit werd nog versterkt nadat ik een kort artikel van Reve las over Oost-Berlijn. Op levendige, zeer boeiende wijze beschreef hij hierin de toestand van de stad kort nadat de Berlijnse Muur was gebouwd.

Helaas zie ik in ‘De avonden’ vrijwel niets terug van zijn kunde. Natuurlijk was Reve slechts 23 jaar oud toen hij dit boek publiceerde, maar daar koop ik geen boodschap voor. Het verhaal is tamelijk oppervlakkig, langdradig en slaat nooit een boeiende zijweg in. Hoofdpersoon is de (tevens!) 23-jarige Frits, een wat labiele jongeman met een obsessie voor kaalheid.

Alle elementen voor een interessant boek zijn aanwezig (een depressieve hoofdpersoon, een winterachtergrond en botsende karakters). Maar iedere keer als er een potentieel interessante dialoog ontvouwt, springt Reve over naar de volgende alinea die vaak nauwelijks aansluit op de vorige. Persoonlijk stoort mij dit veel meer dan de naargeestige sfeer.

Ik zal geen vrienden maken met liefhebbers van de Nederlandse literatuur, maar in zekere zin vind ik ‘De avonden’ vergelijkbaar met ‘Minder dan niks’ van Bret Easton Ellis. In beide boeken is er vrijwel geen mooie zin te vinden, kruipen de karakters niet onder de huid en is er geen ‘verlossing’. Vreemd genoeg wist ik beide boeken wel redelijk rap uit te lezen.

Is Reves klassieker dan een prul? Nee, zeker niet. Met name de dromen die Frits ’s nachts heeft, zijn origineel bedacht en interessant omschreven. Ook is er in het laatste hoofdstuk eindelijk iets zichtbaar van Reves schrijftalent. Deze elementen weerhouden mij ervan een onvoldoende uit te delen. Het moge echter duidelijk zijn dat andere schrijvers de komende tijd hoger op mijn leeslijst staan.

3*

Leuk boek over een vervelende kerel, die werkelijk niks te beleven heeft. Geen wonder dat hij de uren aftelt. Grappig, maar bij vlagen ook bizar en vervreemdend. En soms ook wel weer herkenbaar. Niet het meesterwerk waarop ik hoopte, maar plezierig was het zeer zeker.

Geweldig boek. Het is me duidelijk geworden waarom Herman Brusselmans zo van het werk van Reve houdt. Sterker nog, het is me duidelijk waar Brusselmans zijn stijl vandaan heeft. Gortdroge humor, hele passages die feitelijk nergens over gaan en toch geniet ik als lezer van kleine, stiekeme stukjes genialiteit. De paniek die bij onze hoofdpersoon opsteekt als het gesprek in een gezelschap even lijkt stil te vallen. Alles beter dan pijnlijke stiltes denkt hij, en begint vervolgens vrienden tot vervelens toe aan te vallen op beginnende kaalheid of te bestoken met shockerende verhalen of stellingen (iedereen boven de 40 jaar zou moeten sterven, het leven is dan immers voorbij?).

Het aftellen tot een avond voorbij is. Zelf vrienden (ongevraagd) bezoeken en na 5 minuten al wanhopig constateren dat je vervolgens met goed fatsoen niet snel meer weg kan komen en de minuten aftellen en vullen met teksten en gedachten die grenzen aan waanzinnigheid. De vrienden lijken het al normaal te vinden en reageren gelaten of zelfs helemaal niet. Mooie fragmenten volgen elkaar in hoog tempo op. Heel knap gedaan, want het is 240 bladzijden lang genieten terwijl er totaal niets gebeurd .

Er zijn al veel boeken over verveling verschenen. De grootste uitdaging is altijd om er geen vervelend boek van te maken. Reve slaagt daar aardig in. Hij heeft een eigenzinnige schrijfstijl en hij vrolijkt het verhaal op met allerlei licht-absurde situaties en dialogen. Dat kan ik wel smaken, maar memorabel vind ik De Avonden nu ook weer niet.

Van de tien hoofdstukken springen er eigenlijk maar twee écht uit: het laatste hoofdstuk, dat ik oprecht mooi en ontroerend vind, en het het hoofdstuk waarin Frits zich bezat, omdat ik goed gebrachte kolder altijd waardeer. De andere hoofdstukken waren gewoon oké, niet meer, niet minder.

Die hoge score heeft dit boek m.i. vooral aan zijn klassiekerstatus te danken. Want ja, deze roman heeft de tand des tijds aardig doorstaan. Ondanks de (mooie) archaïsche taal voelt De Avonden nog steeds eigentijds en relevant aan. Het werk heeft ook als inspiratie gediend voor tal van andere romans over de dagelijkse sleur, zoals ‘De Man Die Werk Vond’. Literatuur-hipsters zullen hiervan smullen. Fijn voor hen, ik mis echter wat bezieling. 3*

Eindelijk eens gelezen. Het was vermakelijk, helaas voor mij (nog?) niet een meesterwerk. Ik ga het zeker eens herlezen, waarschijnlijk de laatste 10 avonden van het jaar.

Het geouwehoer met zijn vrienden vond ik leuk om te lezen, de bizarre gedachten en uitspraken van Frits van Egters deden mij meerdere keren lachen. De reden dat het voor toch niet een meesterwerk is gebleken is omdat het mij niet echt geraakt heeft. De houding van Frits naar ouders toe vond ik verschrikkelijk, misschien had ik ook in die tijd moeten leven of heeft het culturele redenen, maar ik ergerde mij aan zijn houding. Maar goed, heb er wel plezier aan beleefd. Ben ook benieuwd naar mijn bevindingen na een herlezing.

Deze zomer heb ik bij een lokale vintage winkel deel één en drie van het verzameld werk van Gerard Reve gescoord. In deel één staan negen boeken en verhalen waaronder De Avonden en deze heb ik gelezen met het Audioboek - Gerard Reve leest De Avonden beschikbaar op YouTube. Dat leverde een interessante en plezierige leeservaring op.

Een boek waarvoor ik nochtans een beetje huiverig was door de negatieve reacties op de sombere en oubollige stemming van het verhaal. Maar dat viel me enorm mee. De stijl is zeer aansprekend en de treiterende humor of cynisme van Frits van Egters maakt het eigenlijk wel luchtig. Echter denk ik wel dat De Avonden een boek is dat je het beste op rijpere leeftijd kan lezen. Op de middelbare school had dit werk me waarschijnlijk minder aangesproken. Dat ik heb gehad met de boeken van Wolkers en Mulisch.

Voor mij was het als middelbare scholier juist het boek dat me de weg wees naar literatuur. Ok, ik zag de gelaagdheid nog niet direct, maar het was al een hele ervaring dat literatuur niet per definitie zwaar en saai was. En de herkenbaarheid van menselijk gedrag, dat was ook wel iets dat specifiek De Avonden me leerde over literatuur. Veel meer dan bijv Mulisch en Haasse die ik rond die tijd ook las.

Mooi dat je er van hebt kunnen genieten!

De eerste en enige keer dat ik deze roman las, zat ik nog op de middelbare school. Het heeft sindsdien altijd in mijn top10 aller tijden gestaan. Ik was wel benieuwd wat ik er nu, 15 jaar later, van zou kunnen maken.

Ik vind het nog steeds een heel erg goed boek. De grappige verhalen die Frits bij zijn vrienden vertelt, de manier waarop hij zuchtend en steunend het leven ondergaat (vooral het aftellen van de uren/minuten vond ik echt heel fijn), zijn dove vader die mij regelmatig hardop deed lachen, de eenzaamheid en verveling die het boek ademt, ik snap direct waarom ik dit boek toen zo leuk vond en nu, zoveel jaren later, komen die elementen nog steeds heel sterk over.

Voor mij zijn de hoogtepunten de feestavond en de kater waarmee Frits de volgende dag wakker wordt. Het deed mij meteen denken aan al die avonden met vrienden toen ik nog studeerde. Het boek is ruim zeventig jaar geleden geschreven, maar je hoeft geen enkele moeite te doen om de sfeer en de gebeurtenissen van toen naar het heden te vertalen.

Toch heb ik wel een aanmerking, en ik kan me herinneren dat ik daar bij de eerste keer lezen ook al over viel. De dromen. Ik vond ze ronduit saai. Ik weet niet wat het is, maar ik kan de beschrijving van dromen nooit waarderen, ook in films niet. Persoonlijk ergernisje zullen we maar zeggen. Ook hier heb ik geen idee wat ze toevoegen en wat ik er als lezer mee moet.

Ik vond die droombeschrijvingen wel dermate storend dat ik me even ga bezinnen over de plek van De Avonden in mijn top10. Maar die 4,5* blijven sowieso staan. Eigenlijk vind ik het wel opvallend hoe weinig er in al die jaren is veranderd aan mijn leeservaring. Voor 2021 misschien nog een paar herlezingen op de planning zetten, want deze is me heel goed bevallen.

Ik weet niet meer waar ik het las, misschien wel op Boekmeter, maar het beschrijven van dromen is een trucje van schrijvers om magisch realisme in het verhaal te verwerken. Zit wat in. Volgens mij las ik het in een recensie van Marieke Rijneveld.

Hier is het eerder om de depressie van Frits te bekrachtigen. Maar hoewel ik rationeel heus wel snap wat dit soort droombeschrijvingen probeert te doen, zie ik ze toch altijd als een zeer onwelkome onderbreking. Juist ook als een boek een lekkere vaart heeft doet zo'n slaapverwekkende beschrijving daar altijd afbreuk aan.

Op zijn minst storen ze me niet (zoals bij Marieke Lucas), maar boeiend vind ik ze nooit.

Grappig, want je houdt wel van het werk van David Lynch, toch? Ik associeer zijn werk wel met dromen/nachtmerries. (Eén van zijn mooiste scènes vind ik die scène uit Mulholland Drive waarin een nachtmerrie beschreven en herbeleefd wordt.) Ik houd over het algemeen wel van dromen in kunst - vooral in films, want dat kan, mits het goed uitgevoerd wordt, mooie hallucinante scènes opleveren.
In literatuur ligt het misschien wat anders, want het is lastig om dromen goed te beschrijven. (Meestal lees je aan de gezichtsuitdrukking van je gesprekpartner af dat het niet helemaal overkomt.) Ik vond de dromen in De avonden ook wat saaiig, kan ik mij herinneren.
Op het internet vond ik nog een droomanalyse van De avonden, geschreven door Michiel "Snijtafel" Lieuwma (klik!), maar dat is jammer genoeg meer een droomanalyse naar aanleiding van De avonden.

Dat klopt, ja! Dat is inderdaad echt heel erg raar, want mijn favoriete films van hem zijn een grote droom. Misschien klopt het wat je zegt, als het een soort van surrealistische, hallucinante ervaring bewerkstelligt kan ik een droom wel hebben. Vooral de ongrijpbaarheid van zo'n droom trekt me heel erg aan. Ook in de beeldende kunst vind ik droombeelden / surrealistische zaken heel fijn. Nu ik er zo over nadenk.

Ik denk eigenlijk dat ik moet concluderen dat ik vooral de slechte ervaringen met dromen in films / literatuur onthoud. Ik vind het vaak een enorm goedkoop trucje, je weet bij 99% van de films ook echt al na een seconde dat je naar een droom zit te kijken als de toon opeens verandert van de film. Zo doorzichtig.

Ook als een droom zogenaamd van alles in de werkelijkheid moet verklaren, haak ik helemaal af. Ja, dat zit ook in David Lynch, maar bij hem weet je juist niet wat droom is en wat werkelijkheid is en dat spanningsveld vind ik dan weer heel erg intrigerend. Bij David Lynch valt er nog altijd van alles te raden en te overdenken. Als er echter geen ruimte is voor eigen inbreng vind ik zo'n droom al gauw heel erg vervelend. Ik wil vooral niet dat zo'n droominterpretatie helemaal dichtgetimmerd wordt/is.

Bij De Avonden voelde het te veel als zo'n trucje. Dat heeft deze roman helemaal niet nodig. En dan zit het er ook nog eens niet een keer, maar 5,6,7 (?) keer in. Bovendien is er dus helemaal geen sprake van enig spanningsveld of ongrijpbaarheid. Houd dan maar op, hoor.

Bedankt, Ted, voor je kritische vraag. Ik was weer veel te kort door de bocht blijkt.

Ik heb er nog even een videootje over gemaakt. Wil dit jaar sowieso wat meer klassiekers bespreken op mijn site, want tot nu toe vooral recent uitgekomen werk besproken (dat blijf ik ook wel doen hoor).

Leuke video weer Madelon!

Een eigenaardig maar boeiend verslag van een aantal opeenvolgende (niet-alledaagse) dagen die een jongvolwassen Nederlander doormaakt kort na de oorlog. Hoewel van grootse gebeurtenissen geen sprake is en niet alles wat geschreven staat op vertellend gebied bijster interessant genoemd kan worden, komt de hoofdpersoon met zijn bijzondere mijmeringen en beweringen vaak verrassend uit de hoek. Het is dan ook de grillige persoonlijkheid van Frits van Egters die dit boek tot een indrukwekkend werk maakt, al heeft het psychologische aspect mij een te groot aandeel om het als een voltreffer te kunnen bestempelen; voor mijn part mag een roman verhalenderwijs wat meer omvatten.

Een fascinerende, inspirerende en aangename tuf in mijn aangezicht. Frits wist mijn hart te stelen.

Ik had verwacht dat Frits een eenling was, zonder werk of vrienden, die enkel in het ouderlijk huis rondhing en hoogstens wat op straat ('k had de filmposter gezien), maar dat liep dus anders.

Het is grotendeels een herhaling van zetten (samen eten, rondhangen in huis, bezoekjes en wandelingen), maar vooral die gesprekjes met Maurits fascineerden me en regelmatig heb ik hardop moeten lachen om heerschap van Egters en zijn gedachten, uitspraken en interacties, die met van alles tobt, maar telkens weer vrij makkelijk zijn zinnen verzet met humor en voortvarendheid, zodat het uiteindelijk een wat mij betreft wat ongrijpbaar portret oplevert. Wat niet erg is.

Van de dromen vroeg ik me ook af wat ze nou toevoegden aan het toch al wat vage verhaal, maar het meeste ervan kon me wel bekoren. Ergens las ik dat dit boek gaat over de generatiekloof en dat de ouders een sterk communistische achtergrond zouden hebben (weet helaas niet meer waar) ik dat las, maar met al die 'hallelujah' verwijzingen leken ze meer eerder katholiek en aangaande de relatie met zijn ouders vond ik die eerder aandoenlijk dan heel hard wringen.

Hoe dan ook heb ik me er goed mee vermaakt, hier en daar heel erg goed, dus dikke acht.

Momenteel voor 7,50 euro te koop vanwege 75-jarig bestaan. Heb het zojuist gekocht. Wilde het sowieso weer eens lezen met de juiste mindset.