menu

El Astillero - Juan Carlos Onetti (1961)

Alternatieve titel: De Werf

mijn stem
3,50 (4)
4 stemmen

Spaans
Psychologisch

196 pagina's
Eerste druk: Companía General Fabril Editora, Buenos Aires (Argentinië)

Een Argentijnse scheepsbouwer, Larsen, wordt de nieuwe eigenaar van een oude, verlaten scheepswerf. Met de gedrevenheid van een ter dood veroordeelde probeert hij de werf nieuw leven in te blazen. Langzaam zakt de moed hem in de schoenen, maar zo af en toe wordt hij opgeschud door een vlaag van zelfbedrog en gelooft hij dat het hem zal lukken de oude glorietijden van de werf te laten herleven. Ondertussen roesten onder zijn toezien niet alleen de boten, maar ook de mensen zelf weg.

zoeken in:
avatar van eRCee
3,5
Soms twijfel ik wel eens of ik te streng ben voor hedendaagse schrijvers. Ik heb bijvoorbeeld net Onder het water van Daisy Johnson gelezen en dat is een prima boek waarbij ik echter niet hoger kom dan 3*. Gelukkig bevestigt Juan Carlos Onetti vervolgens dat je wel degelijk wat meer mag vragen van literatuur. De werf is een uitstekend boek, goed geschreven en vol absurdistische levensfilosofie.

Kafka en Camus zijn niet ver weg in dit werk van Onetti, hoewel de Urugayaan een wat zwartgalliger absurdisme aanhangt dan Camus. Hoofdpersoon van het boek is ene Larsen, een man met een duister verleden die, in zijn nadagen, een betrekking aanneemt op een vervallen scheepswerf. Vanaf het begin is hem al wel duidelijk dat er iets aan de zaak niet klopt, de werf is namelijk al jaren buiten bedrijf. Toch kan hij de droom van de vele miljoenen die misschien in het verschiet liggen niet loslaten en gaat hij dus tot het einde mee in het spel.

De handvol personages die Onetti opvoert in het boek zijn allemaal onuitsprekelijk treurig, ofwel omdat ze zichzelf willens en wetens bedriegen, ofwel omdat ze zich onttrekken van enige participatie aan het leven, ofwel omdat ze langzamerhand aan de komedie kapot gaan. Misschien werd ik nog wel het meest getroffen door de dorpsdokter, ene Díaz Grey, een vrijgezelle man die zijn avonden in volkomen tevredenheid vult met het draaien van altijd maar dezelfde plaat en een kaartspel. Als Larsen hem bezoekt volgt deze passage:
"[...] hij voelde zich plotseling blij, bevangen door een ontwend gevoel van warmte, deemoed, geluk en dankbaarheid, omdat het leven van de mens altijd even absurd en zinloos bleef en hem altijd weer een boodschapper stuurde om deze absurditeit en zinloosheid te bevestigen."
En iets verderop deze analyse:
"U, zij, wij allemaal weten dat onze leefwijze een frase is, wij zijn in staat om het toe te geven, niet om er iets aan te doen, want ieder van ons heeft de behoefte een persoonlijke komedie op te voeren, ook ik, natuurlijk. Petrus is een komediant als hij u de directie aanbiedt en u bent er een als u erop ingaat. Het is een spel en zowel hij als u weet van de ander dat hij speelt. Maar u zegt geen van beiden wat en doet of u erin gelooft."

Zo'n boek dus, en dit is dan maar één perspectief, want zo helder als hier wordt voorgesteld zitten de zaken ook weer niet in elkaar. De vertelinstantie is hoogst merkwaardig en interessant. Bijvoorbeeld de slotalinea, die wordt gevolgd door een tweede, aanvullende slotpassage tussen haakjes, omdat de verteller verschillende bronnen zegt te gebruiken voor zijn reconstructie van de gebeurtenissen.

De werf is één van die erg goede boeken die bij mij toch niet hoger uitkomen dan 3,5 sterren. Van dezelfde auteur vind ik Het korte leven wat warmbloediger en organischer. De werf is eerder kil, hoewel de wereld die wordt opgeroepen fascinerend is, en ook koste het telkens wat moeite weer in het verhaal te komen. Maar wel literatuur zoals ik die heel graag lees en herlees.

...stilte...
De hoofdpersoon Larsen zie ik nog steeds voor me...
Spontaan zin om deze eens te herlezen.(kortgeleden een nieuw exemplaar gevonden)

avatar van eRCee
3,5
Larsen is niet bepaald sympathiek, misschien dat het boek me anders meer had gedaan. Maar deze hele wereld van vreemde figuren die Onetti schetst bezit een grote kracht, dat is zeker.

...stilte...
Daar zeg je wat... Ik vraag me af of ik Onetti sympathiek had gevonden. De man lag de hele dag in bed te drinken en te roken.

avatar van eRCee
3,5
Hanne Buis, afgelopen jaren de directeur van Lelystad Airport, is onze eigen Larsen.

...stilte...
De vergelijking met bovenstaande dame uit de luchtvaart gaat niet helemaal op. Waar bij Lelystad Airport (hopelijk) nooit een vliegtuig van de grond zal komen, is in De werf het schip namelijk al gezonken.

Wanneer toont de mens zijn ware gezicht?
Dat is misschien wat Onetti zoekt in de zinloosheid van het bestaan, temidden van het verval, de desillusie en mislukking:

"Niemand heeft het ooit gezien, dat gezicht, als ze het al heeft. Want ze kan het alleen vrijuit tonen als ze alleen is en er geen spiegel of vuile ruit is om per ongeluk of expres in te loeren. Het ergste is nog dat zij - en niet alleen zij - het gezicht dat zij vanaf haar dertiende angstvallig verborgen heeft gehouden, niet eens zou kunnen liefhebben of zelfs maar herkennen, als zij het door een wonder, toeval of beraad zou zien. Maar nu heeft zij tenminste het voordeel dat ze min of meer jong zal sterven, tenminste voordat de rimpels haar een nieuw, definitief, minder makkelijk afneembaar masker opleggen. Misschien dat zij dan, als haar gezicht tot rust gekomen is en bevrijd van de troosteloze, rusteloze zorg om te leven, het geluk heeft dat twee oude vrouwen haar afleggen en becommentariëren. En het is niet uitgesloten dat er dan een kerel de hut binnenkomt voor een borrel en stijf en onzeker een takje dat in wijwater is gedrenkt uitschudt boven haar voorhoofd en kijkt naar de merkwaardige kristalvorm die de druppels een minuut lang in het grillige kaarslicht aannemen. Dan zal iemand eindelijk haar ware gezicht zien en dan zal zij, om zo te zeggen, niet voor niets geleefd hebben."

Onetti lezen is genieten van dit soort prachtige fragmenten en zinnen waar de roman vol mee staat.

Na het herlezen van De werf ga ik me nu eens wagen aan Laat de wind maar spreken zijn laatste (vertaalde) roman.

avatar van eRCee
3,5
Dergelijke observaties over iemands ware gezicht staan vrijwel identiek ook in Ernesto Sabato's roman Over helden en graven uit exact hetzelfde jaar, die ik nu aan het lezen ben. Wat een literatuur hebben ze daar toch voortgebracht.

...stilte...
In Over helden en graven ben ik helemaal vastgelopen (blz. 150), maar ik wil het toch graag een keer uitlezen. Ben erg benieuwd wat je er van vindt.
En ik kan je aanraden om eens iets van Eduardo Mallea te lezen. Dat blijft toch mijn favoriet. Zijn twee belangrijkste romans Chaves en Al het groen zal vergaan zijn prachtig vertaald en uitgegeven bij Coppens & Frenks.

Gast
geplaatst: vandaag om 08:15 uur

geplaatst: vandaag om 08:15 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.