A Hora da Estrela - Clarice Lispector (1977)

*****

Volkskrant recensie

Dat wijdverspreide enthousiasme - niet alleen in de Volkskrant verscheen zo'n lyrisch stuk - deel ik toch niet helemaal: ja, het is knap hoe Lispector gelaagdheid in haar verhaal aanbrengt door niet alleen het personage maar ook de (fictieve) schrijver aan het woord te laten (die zo natuurlijk ook een personage is), en ja, ze speelt op die manier en met interpunctie aardig met je verwachtingspatroon, en weet daarbij haast terloops veel grote onderwerpen te behandelen, maar: wereldliteratuur? Echt van de bovenklasse? Nee, daarvoor vind ik het toch te afstandelijk. Te eentonig ook, ondanks al die verspringen en taalkundige oprispingen. En daarvoor trok deze roman te anoniem aan me voorbij: ik las het geboeid, maar weet nu al dat ik over een halfjaar weinig meer van het verhaal zal weten, hooguit de vreemde, geslaagde vorm waarin het geschreven is.

Overigens, in de Volkskrant-recensie wordt gesproken van "ultiem-vrije taal": wat is dat?

'Het Uur van de Ster' (1977) is een feministische ideeënroman rond een vilein incestueuze relatie, waarin een mannelijke verteller zich moet verhouden tot zijn zelfgecreëerde vrouwelijke protagoniste. Geeft Rodrigo S.M. (de interne verteller) werkelijk om het volksmeisje Macabéa (zijn schrijfsel) dat hij liefdevol tergt met al het leed in de wereld? Vol compassie of sentimenteel en larmoyant? Of is Macabéa als een blank canvas waar een mannenbrein zijn eigen frustraties, verlangens en beperkte wereldbeeld op projecteert, terwijl zijn muze misschien alleen de schim is van ervaringen uit een vrouwenleven? En wat zegt dat eigenlijk weer over machtsverschillen in klasse en maatschappelijke privileges tegenover hoe de verhalen van een onderklasse vorm krijgen? Clarice Lispector legt met sardonisch plezier zowel de schrijver als zijn schrijfsel bloot als pathetische personages in dezelfde klucht: de almacht van een mannelijke blik als de norm der dingen.