Everything Is Illuminated - Jonathan Safran Foer (2002)

De naam Salinger dook geregeld op in de overwegend lovende recensies van Foers "Extreem luid en ongelooflijk dichtbij", een boek dat gretig afname vond bij het trendgevoelig volkje (ondergetekende behoort daar tevens toe tijdens de even dagen, gedurende oneven dagen wentelt hij zich in wollige uitspraken als daar zijn: "De literaire canon is reeds lange tijd geschreven. Literatuur heeft geen betekenis meer").

Wat Foer en Salinger delen, is een vorm van schaamteloos "lief" proza. Op de vraag "Wat vindt u van Holden Caulfield (= hoofdpersonage van The Catcher in the Rye?" antwoordde William Burroughs: "Een vervelend slap karaktertje. Mocht ik hem ontmoeten op straat, ik zou hem verdorie in mekaar timmeren".

Wat zouden Burroughs bevindingen zijn omtrent Foers eersteling "Everything is illuminated"? Waarschijnlijk zou de letterenmasochist het kwalificeren als "misselijkmakend mierzoet damesproza", Burroughs had immers een reputatie te verdedigen.

De roman draagt reeds de elementen in zich die "Extreem luid & ongelooflijk dichtbij" uit het letterenpeloton deed ontsnappen; te weten de ingenieuze typografie, een van vertelkleur verschietend verhaal en het bij momenten naïeve taalgebruik. Er wordt in "Everything ..." gegraven naar het verleden van Jonathans grootouders dat het een aard heeft, waar bij momenten een poëtisch filosofische zijstraat wordt ingereden ("De leegte begint pas buiten het gat"). Bij de eindafrekening bekruipt echter het gevoel dat dit eerder een boek is dat moest geschreven worden voor Foer, en moeten levert in weinige gevallen memorabel proza op ...

Zachary, ik heb je gemist

Zachary kun jij terugkomen op Musicmeter? Dank je!

Een van de tekenen van oud worden is constateren dat steeds meer schrijvers waarvan je boeken leest ná je het levenslicht zagen. Zo ook Jonathan Safran Foer, geboren in 1977 (toen kon ik bijna lezen), die vier jaar geleden debuteerde met Alles is verlicht, een postmoderne roman die door zijn creatieve en originele vorm bijna overal enthousiast werd onthaald.

In Alles is verlicht reist het hoofdpersonage, die net als de auteur Jonathan Safran Foer heet, naar Oekraïne om er ene Augustine te zoeken, waarvan hij enkel een oude, vergeelde foto heeft. Deze vrouw zou tijdens de Tweede Wereldoorlog in de joodse sjtetl Trachimbrod Jonathans grootvader uit de handen van de nazi's gered hebben. Had ze dit niet gedaan, dan was Jonathan nooit geboren, zo simpel is het. Vandaar de verbetenheid van de jonge Amerikaan om zijn doel te bereiken.

Maar Jonathan kent natuurlijk geen woord Oekraïens, laat staan dat hij de weg zou vinden naar een piepklein dorpje op het Oekraïense platteland. Daarom doet hij een beroep op de jonge Alex en zijn grootvader. Deze laatste maakt zich nuttig als chauffeur, terwijl Alex tolk speelt.

Het boek bevat twee verhalen. Jonathan Safran Foer vertelt de geschiedenis van zijn familie, van het moment dat een meisje in 1791 uit de rivier de Brod wordt gered tot de gruwelen die zijn grootvader tijdens de Tweede Wereldoorlog meemaakte. Het zijn boeiende en rijke verhalen, vaak amusant, soms beklijvend.

Daarnaast doet niemand minder dan Alex het relaas van hun zoektocht naar Augustine. Allemaal goed en wel, maar het Engels van Alex is nogal krakkemikkig. De kromtaal die hij uitbraakt, is vaak hilarisch, maar soms nogal flauw. Een fragment misschien? "Vader ging zichzelf laten inslapen, maar Grootvader en ik bleven nog vele uren televisie kijken. Wij zijn alle twee mensen die zeer laat bij bewustzijn blijven (...) We keken naar een Amerikaans televisieprogramma dat de woorden in het Russisch onder aan het scherm had. Het ging over een Chinees die vindingrijk was met een bazooka." In het Engels klinkt het misschien allemaal nog beter (een fragment kan je hier lezen), maar de Nederlandse vertaler heeft zich toch goed van zijn taak gekweten.

beide boeken van Jonathan vind ik meesterlijk, beide staan dan ook op mijn (lange) lijst van favoriete boeken. ik heb beide boeken in het Nederlands gelezen, dat wel, en ik ben zeker nog van plan om ze in het Engelse te lezen.
wat ik jammer vind is dat er door vele wordt beweerd dat de Nederlandse editie's lang zo goed niet zijn als de originele uitgaven, maar toch heb ik zeker genoten van de vertalingen en ik ben het dan ook met Jeroen eens wanneer hij zegt dat de Nederlandse vertaler zijn werk goed heeft gedaan.

de manier waarom Jonathan Safran Foer verschillende verhaallijnen door elkaar vlecht en toch op één punt weer uitkomt vind ik erg knap, vooral omdat veel schrijvers er niet voor kunnen zorgen ook duidelijk te hóuden waar het over gaat. Jonathan Safran Foer kan dit wél goed, heel goed zelfs, en het is niet één keer voorgekomen dat ik niet meer snapte waar het over ging.

een heerlijk verhaal, met grappige, indrukwekkende maar soms ook erg prachtige uitspraken. een ontzettende aanrader.

Let op! De Nederlandse vertaling van dit boek is echt tandenknarsend slecht! Met name de NL versie van het kromme engels van Alex is buitengewoon irritant. Bijna alle onbedoelde woordegrapjes en verhaspelingen gaan verloren. Neemt niet weg dat dit één van de beste debuten is van de laatste jaren.
De film is ten onrechte een beetje geflopt. Ook na het lezen van het boek is deze zeker de moeite waard.

schitterend boek.
Die woordspelingen zijn inderdaad ongelooflijk!
Ook die verhaallijnen door mekaar...
En die humor,om te lezen en te herlezen!

Ik zou toch echt nog een keer het laatste deel van het boek lezen. Het is kan idd wel een einde zijn waar je even over na moet denken maar als je het einde niet begrijpt mist het boek een groot deel van zijn kracht en emotionele waarde.

Ik heb het gedaan, maar ben me nog steeds niets wijzer geworden, ik zou het erg waarderen als je het uit zou willen leggen!
frappant dat je het op 18 maart post trouwens, belangrijke datum in het boek!

Ik heb het net uit en blijf zitten met dezelfde onduidelijkheid als ataronchrononon. Vond de vorm van het boek bij vlagen boeiend, maar even vaak vermoeiend. Het verhaal heeft me bij de les gehouden, maar niet van harte. Een krappe voldoende...

Zucht.... ik weet niet zo goed wat ik van dit boek moet vinden. Het verhaal boeide me matig; de schrijfsels van Alex vond ik wel aardig; het reageren op de schrijfsels van Jonathan was leuk gevonden... ontroerend vond ik het nergens, maar dat werd veroorzaakt door de karikatuurachtige personages.
Het blijft allemaal teveel op afstand, te onecht, te dwaas en daardoor raakte het me niet, wel een glimlach, nooit een lach.... nooit ontroerd, nieuwsgierig gemaakt maar nooit echt gegrepen.

Origineel opgezet boek, maar voor mij 'werkte' het niet... Foer kan wel schrijven, dat wel.. ik heb nooit de neiging gehad het boek weg te leggen, wilde er wel in blijven lezen. Extremely Loud and Incredibly Close ligt al klaar, maar zal nog even moeten wachten. Dit boek heb ik in het Nederlands gelezen en ik vraag me af of de originele Engelse versie me beter zou zijn bevallen .

Waanzinnig sterke debuutroman van Jonathan Safran Foer. Zijn stijl voelt aan het begin wat onwennig aan door de wat kolderieke karakters en zijn flauw aandoende gevoel voor humor. Maar gaandeweg blijken het juist de karikaturale, vreemde karakters te zijn die het geheel zo ontzettend innemend maken. De boel is in elkaar gevlochten tot een vreemdsoortig complexe constructie, waarin langzaamaan alle losse eindjes tot een samenhangend geheel worden gebracht. Heerlijk ook hoe hij steevast zijn eigen taalgebruik uitvindt door het verhaal te laten vertellen door iemand wiens Engels zich beperkt tot woordenboeken, maar hij doet dat nooit op een manier die storend onecht aanvoelt. Ik verwacht veel van deze nog jonge schrijver en zal zijn tweede roman ook zeker eens oppakken.

Het is mij ook niet voor de volle 100% duidelijk, wat ik wel eruit begreep is dat het einde een metaforische breuk met het verleden inhield. De dood van de baby is als het ware een beeld van een kind dat meegezogen wordt door de tragiek waarmee de ouders op zijn gezadeld. Eigenlijk net zoals de geschiedenis zich ook voordeed rond Trachim en zijn dodelijke tocht, maar deze keer wordt het kind meegezogen naar de diepte i.p.v. gered.

De grootvader van Jonathan is vermoedelijk naar Amerika gevlucht en heeft daar een nieuwe vrouw ontmoet, denk ik. Want Jonathan kent immers zijn grootmoeder persoonlijk en ze is dus nog in leven.

De verhaallijn met Alexander en Alexander ( ) betekent voor mij ook een symbolische breuk met het verleden. Na het juk van leven onder de zwaarte van de tragiek, maakt grootvader Alex zich los van zijn trauma. Hij snijdt de banden tussen de ''verloren' generaties af en maakt dat Alex volledig vrij is als nieuweling. Eindelijk kan de verschrikking van de WO2, en de effecten die het op de generatie erna had, afgedaan worden en een plaats krijgen in de harten van de mensen.

Een jonge auteur die de wildste kunstgrepen uithaalt om de lezer te betoveren. Kluwen stream of consiousness lopen door rauwe stukken sociaal realisme, bij elkaar getimmerd door een opzichtig experimentele structuur en toon, met rukwinden (Joodse) humor om het modieus in de war te blazen.

De auteur ligt bijna op zijn knieen om erkend te worden als urgent literair genie. Deze lezer ontdekte tussen de smeekbedes een handvol indrukwekkende holocaustfragmenten, en een paar aandoenlijke bespiegelingen over familie. Verder is dit een ergerlijk labyrintische stijloefening, die de grens van tijdverspilling vaak overschrijdt.

Dat liegt er niet om, en eerlijk is eerlijk; mooi gezegd. Maar waarin zit volgens jou dan het verschil met zijn tweede roman, die jij wel hoog waardeert?

Dank je voor de reactie! En goede vraag. Het is al enige tijd geleden dat ik Extremely Loud... het gelezen, dus het verschil in waardering is een kwestie van geheugen.
Die tweede roman is natuurlijk niet helemaal vrij van dweepzieke trucjes, maar daar vond ik dat ze het verhaal versterkten, in plaats van te zijn neergeschreven zodat we de schrijver geniaal gingen vinden. Het verhaal in Extremely Loud... is beter gemotiveerd, de thematiek is serieuzer uitgewerkt en minder flauw. Bovendien is hoofdpersoon Oscar een echte vondst.
Het talent van Foer is wel al zichtbaar in Everything Is Illuminated, maar in de roman gebruikt hij het verkeerd. Zoiets, denk ik. Maar voor een serieuze recensie zou ik het boek moeten herlezen.

Oke, duidelijk. Aangezien ik de trucjes van "Extremely Loud..." al een beetje teveel van het goede vond, zal ik hier maar niet in beginnen dan. Overigens is de 'vondst' Oscar deels afkomstig van Gunter Grass (Die Blechtrommel).

Zou kunnen. Ben wel begonnen in Grass' beroemde boek maar blijven steken in een vlaag van luiheid. Hij komt op mijn lijstje

Alles is verlicht begint goed maar zakt naar het einde toe steeds verder weg. Dat komt met name omdat er in het eerste gedeelte vrij veel humor zit. Zo staat mij een scene bij in een Oekrains restaurant waar het personage van Foer probeert duidelijk te maken dat hij vegetarier is. Hilarisch. Daarna begint de stijl echter steeds meer te vervelen en wordt het verhaal dramatischer en sentimenteler. Vooral de stilistische probeersels van Foer werken niet echt (die fragmenten uit Het boek der antecedenten ). Wel zijn er aardige verhaalvondsten, zoals die van de Kolker met het zaagblad in zijn hoofd, maar aan het eind overheerst vanwege de algehele zoetheid toch een lichte teleurstelling. Niet bepaald het debuut van een literair genie dus, als je het mij vraagt.

Jonathan Safran Foer levert met zijn debuutroman "Alles is Verlicht" een boek dat een mengelmoes vormt van verhalen, stijlen en sferen. Een korte scan van bovenstaande reacties leert al, je vindt het geweldig, of je vindt het niks. Ik moet bekennen dat ik bij de tweede groep hoor.

Veel mankementen aan "Alles is Verlicht" zijn hierboven al benoemt. De Grunberg-achtige absurde humoristische situaties in het begin van het boek beloven een geweldige boek, maar al snel doet een Amerikaanse sausje van pronkerige stijlen en oversentimentele dramatische effecten het boek definitief de das om. En eerlijk is eerlijk, met het boek der antecedenten was ook de rek in de absurditeiten wel bereikt.

Tel daar bovenop nog de karikaturale personages en de onverklaarbare onderlinge verhoudingen (dat brieven schrijven is leuk verzonnen, maar wat hadden die 2 nou eigenlijk met elkaar?), dan is de enige conclusie mogelijk dat het een tegenvallend boek is dat ten ondergaat aan zijn eigen overdaad aan stijl en tekorten aan intermenselijke beschrijvingen.

Kan iemand mij alsjeblieft (en deze alsjeblieft is zeer welgemeend) mij uitleggen wat er zo speciaal is aan het einde van dit boek? Alles zou bij elkaar komen tot een "climax met uitzonderlijke kracht", en alles zou Verlicht worden, maar zo heb ik dit totaal niet ervaren? Wat is er uberhaupt verlicht? En wat is hier de climax?

Ik twijfel op dit moment erg aan mijn denkvermogen, aangezien ik totaal niet het idee heb wat er op de flaptekst op de achterkant staat. Het lijkt wel alsof ik een hoofdstuk mis waarin alles nog verlicht moet worden.

zeer graag jullie reacies.

Vertrouw nooit een flaptekst. Dat ten eerste.

Zelf zou ik, terwijl ik het boek een jaar geleden las en ook recent de film zag, niet direct het einde kunnen reproduceren. Volgens mij wordt er onder andere wat duidelijk over de vertaler, een van de hoofdpersonages van het boek. Daarnaast is er de scene waarin het bedrijven van de liefde in Trachimbrod leidt tot een uitbundige sterrenhemel of iets dergelijks, denk dat de titel daar onder meer naar verwijst.

mm, ik herinner mij een soort sexscene, maar het is meer dat het einde bij elkaar zou komen, en dat is niet echt gebeurd.

Verder is er wat betreft die vertaler volgens mij weinig over gezegd. Alleen dat hij zijn vader de laan uit gestuurd heeft (wat ook wel een vreemd iets is omdat Jonathan precies deze scene al eens in zijn boek geschreven heeft).

Ik vind dit zeer tergend:p en heb het boek nog wel zeer nauwlettend gelezen naar ik weet.

Was het niet neer iets in de zin dat ''het verleden'' van Trachimbrod eindelijk wordt onthuld. Maar ook bij mij is het redelijk blurry.

Ben niet zo kapot van dit boek, op de keper beschouwd gebeurt er ook bijzonder weinig. Ook van het einde ben ik niet onder de indruk.