Hard Times - Charles Dickens (1854)

In deze roman volgt Dickens een aantal personages uit zowel de hogere middenklasse, als de arbeidersklasse van een industriestadje. Toch ligt de nadruk niet zo zeer op de kloof tussen beide klassen, als wel vooral het verschil in mentaliteit tussen mensen, soms zelfs binnen één gezin. Het belangrijkste thema is het onderscheid tussen een rationeel denken in feiten, en een benadering waarbij ruimte is voor gevoel en fantasie. Langs deze lijn vindt de ontwikkeling van personages, en de opbouw van dramatische spanning plaats. Het ligt er daarbij dik bovenop waar Dickens sympathie ligt.

Hoewel ik de roman weer met veel plezier heb gelezen, met name genietend van de talige creativiteit, is er het een en ander dat de roman in de weg zit. Met name de plaats van de arbeidersklasse in het geheel, en de uitbeelding daarvan, vind ik niet sterk. Voor een sociaal bewogen schrijver als Dickens, is de schets van het 'harde leven' erg vaag. Zo krijgen we niets te zien van de barre werkomstandigheden, weinig van de leefomstandigheden, en zijn de twee personages die er het meest uitspringen van een tenenkrommende messiaanse goedheid. Sowieso zijn de personages weer schematisch van opzet, waarbij ik me stilaan begin te ergeren aan de verborgen geschiedenissen die elke keer opduiken om personages in een heel ander licht te zetten. Dat karakterontwikkeling een zwak aspect in de romans van Dickens is, hoef ik niet meer te zeggen.