Solar - Ian McEwan (2010)

De Standaard was in ieder geval laaiend enthousiast.

Vrij Nederland ook.

Solar is een vreemde eend in het oeuvre van Ian McEwan. Hoewel er altijd al humor zat in het werk van de Brit, gaat hij in Solar pas echt los. Onder alle lolbroekerij zit nog wel een boodschap verborgen, een boodschap waar je niet al te vrolijk van wordt. Maar dat werd ik ook al niet van de humor.

Globaal kent de humor bij McEwan twee varianten. Er is de zeer geslaagde talige humor: de ironische woordkeuze, de geestige dialogen, de grappige omschrijvingen. Het tweede soort humor is wat mij betreft heel wat minder geslaagd. Het gaat dan om kolderieke gebeurtenissen. Deze vind je bijvoorbeeld terug in Amsterdam, The Child in Time en Enduring Love. Het zijn stukken die vloeken met de doorgaans serieuze toon van de boeken en ze zijn soms erg vergezocht.

In Solar wemelt het van zulke stukken. Er is een mallig misverstand in de trein, een tweetal ontmoetingen met ijsberen, een lollige rit op een ijsscooter en een idiote list om een echtgenote op het verkeerde spoor te brengen. Op zichzelf zijn deze stukjes soms nog wel grappig, alleen zijn ze totaal niet geloofwaardig. Zo praat hoofdpersoon Michael Beard tegen een vrouwenstem op de radio, om zo zijn echtgenote (net teruggekomen van haar minnaar en zich bevindend in een ander deel van het huis) te laten denken dat hij vrouwelijk bezoek heeft. Zoals gezegd, veel te vergezocht.

Het serieuze deel dan maar. Solar gaat over de flierefluitende wetenschapper Michael Beard die de wereld moet gaan redden met de hulp van zonne-energie. Die wetenschapper is de uitvergrote personificatie van het belangrijkste probleem van de mensheid: het individuele gewin op korte termijn dat het altijd wint van een door de ratio ingegeven toekomstvisie. Voor Beard zijn minnaressen, copieuze maaltijden en liters sterke drank veel en veel belangrijker dan de toekomst van de mensheid. En als hij al iets doet voor de wereld, dan komt het alleen omdat het zijn ijdelheid streelt. Deze thematiek is best boeiend en urgent, maar erg origineel is het allemaal niet.

Ander minpuntje is het sterk plotgerichte van de roman. Plots zijn naar mijn idee niet McEwans sterkste punt, en het maakt deze roman vaak te fragmentarisch. Grote tijdssprongen, scènes die qua lengte niet altijd in evenwicht zijn en sommige stukjes die alleen voor de humor lijken geschreven en de voortgang van de plot juist verstoren.

Kortom, na het schitterende On Chesil Beach is dit wat mij betreft een grote stap terug. Ian McEwan is een held en zal dat altijd blijven. Maar volgende keer liever iets serieuzer.

Boeiend, bijna een misdaadverhaal. Het ligt er allemaal wel zo dik op, dat ik me ging afvragen of dit alleen maar een humoristisch effect moest hebben, dan wel gewoon een zwakheid was van een auteur aan wie de stof ontsnapt was.

Wat een taai en matig boeiend verhaal schreef McEwan met zijn Solar. Oppakken, wegleggen, toch weer oppakken en stukje bij beetje verder. Het verhaal werd voor mij nergens echt boeiend echter tegen het einde lukte het me beter om mijn aandacht erbij te houden.

Met Solar vertelt McEwan het verhaal van Michael Beard, een fysicus die eerder in zijn leven de Nobelprijs won voor zijn werk dat een aansluiting gaf op de relativiteitstheorie van Einstein. Zo ontstaat de Beard-Einstein synthese. Door zijn beroemdheid wordt Beard gevraagd deel te nemen aan onderzoek mbt Klimaatproblematiek. Tot zover weinig problemen lijkt het!
Wat wil echter het geval? Beard is een tot in de puntjes uitgewerkte narcist met meer interesse in de basale geneugten van het leven ( eten, drinken, vrouwen en sex) en nul interesse in het klimaat.
Deze kant van Beard wordt tot in den treure uitgewerkt en hoewel een karakter nooit helemaal uit negatieve eigenschappen kan bestaan kon ik geen sprankeltje aan positiviteit vinden.
Het karakter ontbeert werkelijk alle inlevingsvermogen in anderen en dus is het voor de lezer ook moeilijk zich in de hoofdpersoon in te leven.
Tegen het eind begint het verhaal en het leven van Beard net iets meer van de grond te komen maar helaas voor mij te laat.
Zelfs tot tien pagina's voor het eind lukte het zonder enig probleem het boek weg leggen en het licht uit te knippen! Kortom het was voor mij een worsteling... Maar..... Volbracht!

Waar ik de schrijver Ian McEwan om waardeer is dat hij voor zijn boeken steeds andere min of meer actuele onderwerpen kiest. Voorbeelden, Child in time gaat over ontvoering, Enduring love over stalking, Amsterdam over euthanasie, Chesil beach over liefde en ongelukkige seks, Children act over religie en de wet. Zijn boek Solar gaat over de milieu problematiek en hoe een kleine, kale, dikke, womanizende professor het milieu gaat redden (of niet). Eens was hij een talentvol wetenschapper die de Nobelprijs ontving voor de Beard-Einstein synthese. In het eerste deel, in het jaar 2000 ligt dat hoogtepunt achter hem. Hij gaat nog naar het laboratorium waar het eigenlijke werk wordt gedaan door de paardenstaarten, zoals hij zijn assistenten noemt. Beard teert nog op zijn roem en heeft de leiding van een project. Hij is getrouwd met de beeldschone Patrice, maar uit een soort gewoonte bedriegt hij haar met andere vrouwen. In deel 2 worstelt hij met overgewicht. Hij wil er graag iets aan doen, maar kan de verleidingen niet weerstaan. Wel houdt hij een mooie toespraak, na zich eerst te hebben volgepropt met overheerlijke zalmbroodjes en hij opent met de zin: De planeet is ziek. Grote delen van de toespraak zijn van toepassing op de problemen vandaag de dag, dus heel actueel. In deel 3 het jaar 2009 gaat het helemaal mis. Juist wanneer Beard eindelijk menselijke trekjes begint te vertonen, zoals liefde voor zijn 3 jarige dochtertje haalt McEwan alle geesten van man’s verleden uit de fles. Jammer voor Beard, ook al was hij een schurk, die een concurrent in de liefde onschuldig in een gevangenis liet opsluiten. Heb genoten van dit boek. Je kunt er nog over discussiëren of Beard de zich volvretende en overdadig consumerende aardbewoner moet voorstellen, die hard hollend op weg is naar het einde van de wereld zoals wij die kennen. Het kan ook zijn dat McEwan gewoon een leuke roman wilde schrijven en daarover informatie inwon bij de wetenschappers die hij in zijn nawoord bedankt.

Dit lijken mij juist perfecte voorbeelden van tijdloze onderwerpen.

Je hebt gelijk Ted. Alleen Amsterdam en Solar zijn actuele onderwerpen, de andere die ik noemde zijn inderdaad tijdloos. Eigenlijk wilde ik er mee zeggen McEwan herhaalt zich niet, zoals sommige andere schrijvers.