Nadja - André Breton (1928)

Net zoals bij Mei van Herman Gorter kon ik het boek wel waarderen, maar wist het me niet echt te raken. Vooral interessant omdat de historische context van het surrealisme als kunststroming me wel interesseert.

Wie, zoals ik, surrealisme vooral associeert met droomachtigheid, ontwrichtende logica en absurdisme, zal verrast worden door de relatieve zakelijkheid van Bretons sleutelroman binnen het surrealisme. Het verhaal van een mislukte, vluchtige romance, is vooral een kapstok om een aantal stellingnames te illustreren. Breton meent dat de persoonlijke aard vooral te ontdekken is op momenten van plotse veranderingen; intuïtie en associatie onthullen meer dan bedachtzaamheid. Zo kan het dat kleine details meer openbaren dan dikke levensbeschrijvingen. Gaandeweg de vluchtige romance met Nadja ontdekt de ik-persoon ook de keerzijde: de impulsieve, onvoorspelbare Nadja maakt haar ongrijpbaar; haar onaangepastheid ongeschikt voor een relatie. Breton lijkt dan ook wat ambivalent over zijn eigen stellingen, waardoor Nadja, ondanks het wat gekunstelde concept (met bijv. ook tientallen foto's om beschrijvingen te vermijden), niet heel pamfletterig is. Het middendeel, de romance zelf, komt het meest los van de theorie, en is als roman dan ook het meest te genieten. Vooral de wandelingen door Parijs, van associatie naar associatie, werken prachtig: toch een beetje het dromerige van het surrealisme zoals ik dat ken.