The Secret History - Donna Tartt (1992)

Van de 2 boeken die Tartt sinds 1992 nog maar heeft geschreven, is dit het beste voorbeeld hoe zij thema's als schuld en verantwoordelijkheid op ethisch-filosofische wijze in een verhaal giet.

The Secret History is dan ook spannend, maar vooral heerlijk beheerst en stijlvol geschreven, met flinke stof tot nadenken achteraf. Geen enkel personage is eenzijdig, en hoe ver ze in hun handelingen uiteindelijk ook gaan, je sympathie voor hen verdwijnt nooit. 4.5*

Nee, op één gaat hij toch echt niet komen. Want 100 jaar eenzaamheid is nog steeds stukken beter als deze, maar toch is dit een zeer welverdiende nummer 2.

Schitterend boek, destijds in één ruk uitgelezen (terwijl ik tot nu maar niet door De Kleine Vriend kom). Spannend en meeslepend, intelligent geschreven met veel gevoel voor dramatiek zonder dat het overdreven wordt.

4,5*.

Een maand of twee kostte het mij om dit zeer gedetailleerde verhaal vanuit het perspectief van student Klassiek Grieks Richard Papen uit te lezen. Zijn bizarre relaas over het leven van zijn klasgenoten ('hoogst onbenaderbare figuren') en hun briljante, maar schimmige docent, waarin hijzelf langzamerhand wordt meegezogen, boeide mij van begin tot eind. Toch waren er periodes waarin ik het boek even aan de kant heb gelegd. Enerzijds doordat er andere dingen prioriteit kregen, en anderzijds doordat ik af en toe mijn buik echt even vol had van het lege studentenleventje van Richard (en zijn vrienden.) In wezen is dat - hoe gek het ook klinkt - de verdienste van Donna Tartt, die het kennelijk voor elkaar gekregen heeft om het negatieve zelfbeeld van Richard zo indringend te beschrijven dat je jezelf af en toe afvraagt of jouw ouders niet uit het noorden van Silicon Valley komen. Overigens is het beslist niet zo dat er niks gebeurt in het studentenbestaan van Richard en de andere studenten, integendeel, je hebt constant het gevoel dat er iets broeit... alleen wanneer komt die uitbarsting?

Het eerste deel van het boek is spannend, het tweede deel (vanaf hoofdstuk 6) nog spannender (met uitzondering van enkele passages), maar het einde kon mij toch niet geheel bevredigen. Daarom 4*. Misschien had het verhaal in zijn algemeenheid wel zo'n hoge verwachting gekweekt dat het einde ook alleen maar kon tegenvallen. Niettemin levert dit stilistische hoogstandje van Tartt veel leesplezier en naderhand genoeg stof tot nadenken.

Donna Tartt kan goed schrijven. Dat en de boeiende personages houden het boek in stand. Verder is het stiekem best een dun verhaal, wat dankzij de dynamiek en wat slimme spanningsboogjes interessant blijft. Ik voelde vrij weinig sympathie voor de personages (eigenlijk voelde ik het meest mee met Richards verliefdheid op Camilla; een makkelijk en doorsnee spanningsboogje wat het verhaal nauwelijks dient, maar slechts de aandacht vast houdt) en zodoende las ik het op een vrij afstandelijke en objectieve manier, in plaats van (wat je natuurlijk liever wilt) betrokken en emotioneel. Dit klinkt allemaal vrij negatief maar ik probeer slechts te verklaren waarom mijn waardering flink lager uitvalt dan het gemiddelde. Het boek was erg leuk om te lezen, maar zal niet eeuwig bijblijven, daarom lijkt me een 3,5 voldoende.

Mijn moeder had dit boek aangeschaft omdat ze dacht dat dit zo'n literaire thriller was zoals ze die verslindt (je weet wel: kinderloos koppel van middelbare leeftijd vindt het lijk van een kind in een bos, norse politie-inspecteur komt de zaak ter plaatse uitspitten, in de hechte dorpsgemeenschap vallen overal lijken uit de kast). Ik begon er echter in te lezen omdat dit op BoekMeter zo hoog aangeschreven staat. En al snel merkte ik waarom.
Dit is geen literaire thriller, maar een zorgvuldig uitgewerkte Griekse tragedie met veel aandacht voor psychologie, intrige en detail. Het hoofdpersonage Richard is een buitenstaander en daarom de perfecte persoon om de lezer, immers ook steeds een buitenstaander, in het verhaal te betrekken. Eigenlijk zijn Henry, Bunny, Francis, Charles en Camilla verwaande, arrogante, elitaire, snoevende types, maar omdat Richard je aan de hand meeneemt, word je als het ware samen met hem langzaamaan lid van het selecte groepje studenten dat centraal staat in het verhaal. Hun fascinatie voor het oude Griekenland gaat ook jou fascineren, ook als die fatale gevolgen heeft. Dat is meteen de tweede sterkte van het boek, naast de schitterende, levende personages: de plot, die anders gaat dan je zou willen en de personages film noir-gewijs zwaar in nesten doet belanden. De opbouw zit erg strak en werkt effectief.
Natuurlijk is dit boek zeer Amerikaans (zo begint het meteen met het overlopen van Richards jeugd, wat eigenlijk niet echt noodzakelijk is voor de verdere verloop van het verhaal) en worden in de epiloog te duidelijk alle overgebleven eindjes aan elkaar geknoopt. Toch is De verborgen geschiedenis een erg knap boek. De nevenpersonages en de vakkundig verwerkte verwijzingen naar de oude Grieken maken het gewoon af. Tijdens het lezen van dit boek heb ik gewoon een hele tijd mee in Hampden College gewoond (dat ik het afgelopen winter las, toen het hier ook maar blééf sneeuwen, zal wel een beetje geholpen hebben) en ben ik door de protagonisten meegesleurd in hun verborgen geschiedenis.

Een mooi opgebouwd verhaal, maar Tartt neemt wel erg ruim de tijd voor de afwikkeling. Na de climax die zich ongeveer halverwege aandient is het nog een lange zit tot het einde. De personages zijn goed uitgewerkt en het verhaal is boeiend genoeg, maar er gebeurt net iets te weinig om de forse lengte van het boek te kunnen rechtvaardigen.