Eating Animals - Jonathan Safran Foer (2009)

Tot nu toe hebben drie boeken mijn kijk op de wereld fundamenteel veranderd: Cradle to Cradle dat me duidelijk maakte dat er echt iets te doen is aan onze vervuilende manier van leven, The Shock Doctrine, dat me duidelijk maakte dat het kapitalisme veel meer kapot gemaakt heeft dan de kruidenier om de hoek, en dit boek, dat me na een half jaar vegetariër-bestaan ineens duidelijk maakte waarom ik dat eigenlijk aan het doen was. Het is gestart uit milieu-overwegingen en die overwegen nog steeds (met alle respect, maar ik heb prinicipieel niets tegen het doden van dieren om ze op te eten), maar dit boek heeft me weten te overtuigen dat het eten van vlees in onze maatschappij veel en veel fouter is dan het op je geweten hebben van wat koeienscheten. Foer benadrukt regelmatig dat het hierbij niet gaat om sentimentalisme of overdreven dierenliefde: als je echt weet hoe je biefstuk of kippenbil op je bord is terecht gekomen, kun je hem gewoon niet meer met een gerust geweten opeten. Dat wel doen, is je verstand opzij schuiven ten voordele van louter hongerdrift: dat is een veel minder rationele handeling. Eigenlijk zouden trouwens vooral die mensen die echt van vlees beweren te houden, bij het besef van wat voor industrieel geproduceerde rommel ze eigenlijk op hun bord krijgen, geen biefstuk meer mogen aanraken...

Safran Foer heeft met dit boek een internationaal manifest van het vegetarisme afgeleverd waarbij zijn grootste verdienste is dat hij (toch minstens in het begin) daarin met open geest op onderzoek gaat. Dat hij dat niet lang volhoudt is natuurlijk niet zijn schuld, maar een logisch gevolg van zijn onderzoek zelf. Hij schrijft zijn boek op zijn gekende manier, met voortdurende perspectiefwissels en experimenten met vertelvormen, wat het lezen vaak veraangenaamt, maar verhindert dat hij zijn betoog echt logisch kan opbouwen. Meteen ook het grootste probleem van dit boek: het gaat van de hak op de tak en mist voor een non fictie manifest ook een duidelijk besluit - dit moet de lezer tussendoor zelf samenstellen, en dat werkt hier niet zo goed. Maar dat zijn details, hij levert hier een heel breed en goed gedocumenteerd verhaal af dat de veeteelt- en vleesindustrie in al zijn facetten belicht, van kip tot koe, van ei tot biefstuk, van de prehistorie tot in de vleesfabriek.

Over de inhoud wil ik het hier niet hebben - het boek bevat zoveel informatie dat die ook moeilijk hier weer te geven valt. Ik heb het boek bij ons thuis een maandje wat laten rondslingeren op de salontafel waar mijn huisgenote het op een gegeven moment uit verveling is beginnen lezen - ze eet nu ook geen vlees of vis meer. Dat lijkt me nog het beste bewijs

Dieren eten, dus niet vlees eten, is de titel. Een sterke titel. Hoewel dit boek ook gaat over vlees en wat daar allemaal ingestopt wordt gaat dit voornamelijk over de dieren voordat ze als vleeswaren in de supermarkt liggen. En dan voornamelijk gaat het boek over de bio-industrie in vergelijking met enkele biologische boeken. En het zegt ook wel iets over hetgeen de schrijver kwijt wil.

Het boek is wel wat rommelig. Safran Foer wil overduidelijk wat kwijt en is al onderzoekende gaan schrijven en dat merk je in de structuur, die is niet echt rechtlijnig. Hij zegt van alles en ergens zit er een rode lijn in het boek qua thematiek maar het voelt allemaal wat onaf aan. Allicht speelt ook mee dat we inmiddels 13 jaar verder zijn en wat hij zegt allemaal niet zo baanbrekend meer is, eerder gekend. Al was dat volgens mij in 2009 ook niet helemaal onbekend. Wat hij wel goed doet is zonder opsmuk beschrijven hoe dieren worden gehouden in de intensieve veeteelt en hoe ze worden verwerkt. Rauw, kaal, precies zoals het moet.

In het begin probeert hij ook nog leuke dingen. Een van de eerste hoofdstukken is als een verklarende woordenlijst, daarna komen nog wat bladzijden met steeds maar twee woorden. Maar richting het einde wordt het allemaal wat normaler. Verder ook niet helemaal mijn smaak door de ik-persoon op de voorgrond te zetten en te richten op de ontmoetingen die die persoon heeft, dat vind ik altijd net wat minder interessant dan gewoon een algeheel verhaal. 3,0*.