...stilte...
Nee, nee, voorstellen kan men zich niets ter wereld, niet het minste. Alles is uit zoveel verschillende bijzonderheden samengesteld die niet toelaten dat je er van afziet. Als je je een voorstelling vormt ga je daaraan voorbij en merk je niet dat ze ontbreken, snel als je bent. Maar werkelijkheidheden zijn langzaam en onbeschrijflijk uitvoerig.
Ja, zo serieus nam Rilke kunstenaarschap.
De aantekeningen van Malte Laurids Brigge lijken misschien fragmentarisch, maar Rilke was in de eerste plaats een dichter. En het vereist een andere manier van lezen om de samenhang tussen de fragmenten te ontdekken... proza en poëzie zijn erin versmolten. Bijvoorbeeld het veelvuldig gebruik van de met elkaar rijmende beelden zoals de spiegel, het masker en de (blinde) muren. Het hangt allemaal samen, en niet als symbolen maar beeldend.
Het is al zeker veertig jaar geleden dat ik De aantekeningen voor het eerst las en ik was toen jonger dan Rilke toen hij het schreef. En ook al heb ik me in de tijd ervan verwijderd is het me nu meer nabij gekomen. Misschien dat ik nu pas rijp genoeg ben om er iets van te begrijpen.
De eerste keer was ik vooral onder de indruk van het overweldigende begin van de jaren in Parijs, maar ditmaal waren het eerder de jeugdherinneringen die me boeiden... de betovering die er vanuit gaat bracht me terug naar mijn eigen kindertijd.
Daarna werkt Rilke zich door de tijd heen terug naar het begin en het slotakkoord. Het laatste stuk over De verloren zoon is zo prachtig mooi.
Wisten zij veel wie hij was. Hij was nu vreselijk moeilijk lief te hebben, en hij voelde dat slechts Een daartoe in staat was. Die echter wilde nog niet.
Na het voltooien van de roman staat Rilke jarenlang droog tot hij aan zijn andere grote schepping begint, de Duineser Elegien.
De aantekeningen van Malte Laurids Brigge is absoluut een van de mooiste en rijkste boeken die ik heb gelezen...