Le Feu (Journal d'une Escouade) - Henri Barbusse (1916)

Indringend verslag vanuit de loopgraven, waarin de Grote Oorlog klein wordt gehouden. Barbusse gebruikt aanvankelijk vooral korte anekdotes rond verschillende manschappen om zijn verhaal te vertellen. Als schrijver houdt hij zich op de achtergrond (om pas aan het einde heel duidelijk sturend op te treden). Eén van de mooiste passages gaat over een soldaat die het op zich neemt een paar vrouwenlaarzen te poetsen en dat met een aan liefde grenzende passie doet. Ook elders laat Barbusse de menselijke maat prevaleren: een passerende luitenant die opsnoeft over Verdun krijgt helemaal geen aandacht, voor de mannen van het beschreven peloton bestaat alleen de oorlog die ze aan den lijve ervaren. In Het vuur komt eigenlijk slechts één duidelijk militaire handeling voor, in het langste en wellicht meest indrukwekkende hoofdstuk. Hierin vindt een bestorming van de Duitse stellingen plaats. Niet te bevatten. Als contrast krijgen enkele personages niet veel later verlof en blijkt dat ze zich in Parijs zodanig schamen over de misère waar ze vandaan komen dat ze er maar over liegen. In de laatste pagina's wordt er nogal expliciet een pacifistische boodschap in het boek gestopt, wat destijds (we schrijven 1916!) ongetwijfeld nodig was maar voor mij als lezer nu enigszins overbodig aanvoelt na alle voorgaande gruwelijkheden. Dat het boek echter ook nu nog gelezen dient te worden mag wel blijken uit het feit dat er leeghoofden zijn die een hack op een Japans bedrijf vanwege een derderangs komedie beschouwen als een 'act of war' tegen de VS.