Ik heb de eer de eerste Boekmeter-stem te mogen uitbrengen op een boek van Carlos Fuentes, die wordt gezien als Mexicos belangrijkste schrijver.
Zijn oeuvre is een stuk groter dan wat er op dit moment op de site staat, zie bijvoorbeeld
Wikipedia. Ook van Wikipedia haal ik de link tussen
Citizen Kane en
De dood van Artemio Cruz; inderdaad vertoont de roman zowel stilistisch als inhoudelijk opvallende parallellen met de klassieker van Orson Welles.
De dood van Artemio Cruz gaat over een man die vanaf zijn sterfbed terugkijkt op zijn leven. Artemio Cruz was eerst een revolutionair, hoewel hij eigenlijk vanaf het begin niet echt gedreven lijkt door idealen maar eerder door opportunisme. Hoe dan ook, hij raakt al gauw meer en meer gecorrumpeerd door geld en macht, en eindigt als een kille mediamagnaat die moeiteloos het lot en leven van anderen voor zijn eigen belangen opoffert. (Deze ontwikkeling wordt ook gesymboliseerd door de vier vrouwen in zijn leven.)
Fuentes gebruikt een nogal ingewikkelde structuur, vol flashbacks en tijdssprongen, met wisselende perspectieven en stijlen. In dat opzicht zou ik literair vooral een parallel willen trekken met Faulkner.
En hoewel ik het boek over de gehele linie behoorlijk goed vind, zijn de stukken vanaf het sterfbed (in stream-of-consciousness) nogal kunstmatig. De gedeelten met een alwetende verteller, gemarkeerd door een datum-aanduiding, vond ik een stuk beter, met zelfs enkele fenomenale passages (waaronder het niet-gevoerde gesprek tussen Artemio en Catalina, Cruz in de gevangenis en zoon Lorenzo in Spanje). Fuentes slaagt erin je geleidelijk van informatie te voorzien en daarbij het verhaal begrijpelijk te houden zonder de suspense te verliezen.
Inhoudelijk zijn er twee grote pijlers. De één is natuurlijk de strijd tussen de klassen, het socialisme dat in Zuid-Amerika zo vaak de kop heeft opgestoken in de 20e eeuw, en dat even zovele keren weer neer is geslagen. De tweede is persoonlijke onvervuldheid, en hoe keuzes hun onherroepelijke stempel kunnen drukken op een leven. Beide thema's spreken me bijzonder aan.
Ik word net van vier sterren afgehouden door de wat mij betreft te gekunstelde stijl in bepaalde delen, en de gemaakt ingewikkelde structuur, maar dat het boek veel kwaliteit bevat leidt geen twijfel. Wat is de Latijns-Amerikaanse literatuur toch rijk en wat valt er nog veel te ontdekken!
Terra Nostra wordt vermoedelijk een leesproject van me in 2015.