menu

Masumiyet Müzesi - Orhan Pamuk (2008)

Alternatieve titel: Het Museum van de Onschuld

mijn stem
4,00 (7)
7 stemmen

Turks
Romantiek / Psychologisch

621 pagina's
Eerste druk: İletişim, Istanbul (Turkije)

Het 'Museum van de Onschuld' is het verhaal van de liefde van Kemal, een rijke Istanbulse zakenman, voor Füsun, een ver familielid dat veel jonger is dan hij. De liefde wordt zorgvuldig gedocumenteerd door middel van allerlei voorwerpen die met Füsun te maken hebben. De lezer wordt door een museum geleid waar de voorwerpen liggen, en het verhaal ontvouwt zich aan de hand daarvan. De liefde brengt Kemal in alle uithoeken en in de meest uiteenlopende kringen van het Istanbul uit de jaren zeventig.

zoeken in:
avatar van Freud
5,0
Orhan Pamuk is hard op weg om een van mijn favoriete schrijvers te worden, en zijn nieuwste boek is in mijn ogen ook ineens zijn meesterwerk (maar ik heb nog wel wat boeken van hem te gaan voor ik daar zeker over kan zijn...). Het is een liefdesgeschiedenis met een dramatiek en een omvang die gemakkelijk die uit Liefde in Tijden van Cholera evenaart, alleen is de stijl en de context zo totaal anders, dat beide boeken voor de rest moeilijk met elkaar te vergelijken vallen.
Meer nog eigenlijk dan in Istanbul, schetst Pamuk hier immers een schitterend, heel realistisch en fascinerend beeld van zijn stad (zoals ze was in de jaren zeventig, dat is voordat de toeristenhordes Istanbul ontdekt hebben en de stad eigenlijk min of meer geïsoleerd van de wereld bestond, met zijn compleet eigen cultuurmix, enorme armoede, vreemde gewoontes en unieke stedelijke sfeer). En niet alleen van zijn stad, ook de Istanbulse bevolking in al zijn facetten wordt raak getypeerd en meedogenloos ontleed, de man-vrouw relaties, de ambigue tweespalt tussen modern willen zijn in seksualiteit en niet kunnen breken met jarenlange sociale tradities, hoe iedereen het eigenlijk allemaal goed bedoeld met elkaar, maar tegelijk niet om de stereotypische rollen heen kan, en ook heerlijk hoe de sociale druk vaak oplegt om totaal absurde en eigenlijk ongehoorde toestanden gewoon te verzwijgen en te doen alsof alles heel gewoon is, ook al is iedereen in de buurt al jarenlang op de hoogte. Een meesterlijke sociologische schets dus.

De liefdesgeschiedenis zelf dan, die is niet minder meesterlijk. Ik moet zeggen (en ik heb identiek hetzelfde gelezen in de recensie van De Standaard, ik denk dat het een constante is bij iedereen die het boek leest) dat ik halverwege het boek zwaar genoeg had van Kemal, met zijn zielige en pathetische verlangens, pijn en zijn totale onvermogen om de liefde van zich af te zetten en met zijn gewone, meer dan behoorlijk geslaagde, leven voort te zetten. Hij is een slappeling en zijn verdriet en pijn kunnen je op den duur geen lap meer schelen. Maar juist doordat je deze fase in het boek ook als lezer moet doorworstelen (ik heb eerlijk waar overwogen het boek gewoon weg te leggen), kun je begrijpen wat er nadien gebeurt en krijgt het hele museum-concept, dat zacht gezegd toch wel behoorlijk radicaal is, zijn volle betekenis.

Het museum in kwestie bestaat overigens echt (althans dat heeft Pamuk in interviews uitgebreid uitgelegd en ik denk niet dat hij daarmee zijn lezers voor de gek wil houden), je kunt het bezoeken en alle voowerpen die in het boek aan bod komen, zullen er staan (het moet nog opengaan). Dat tot en met de 4213 sigarettenpeuken van Füsun die Kemal verzameld heeft. Met het toegangsticket in het boek kun je ook gratis binnen, alleen jammer dat ik deze zomer pas in Istanbul geweest ben en niet direct van plan was terug te gaan...

Net als in Sneeuw is Pamuk ook zelf heel aanwezig in het boek: het boek is geschreven in de ik-vorm alsof Kemal het vertelt, maar al van in het begin wordt duidelijk gemaakt dat het eigenlijk een andere schrijver, Orhan Pamuk, is die het boek schrijft. Tegen het einde neemt Pamuk het dan zelf over en vertelt over zijn ontmoetingen met Kemal en zijn onderzoek om het boek eerlijk te kunnen schrijven. Dat, en dan het feit dat het hele museum ook nog eens echt lijkt te zullen bestaan, maken dit boek bijna tot een tot werkelijkheid gebracht (helemaal uit de hand gelopen) waanbeeld van een geschifte schrijver, als je dan weet dat Pamuk eigenlijk de bedaardheid zelf is en waarschijnlijk met een glimlachje om de mond toekijkt hoe iedereen hopeloos in de war raakt van dit boek, dat fictie is maar waarvan alle elementen eigenlijk gewoon echt lijken te bestaan, kun je gewoon niet anders dan de brave man tot in de tippen van je tenen bewonderen voor zijn heerlijke eigenzinnigheid en onconventionaliteit...

Een vrij waanzinnig boek is dit, dat een unieke inkijk biedt in het (verwarrende en mateloos fascinerende) sociale leven in Istanbul veertig jaar geleden, waarin de allesverterende liefde van een man voor een meisje pijnlijk uit de doeken wordt gedaan (tot het zelfs de lezer teveel wordt...), en dat alles in een vrij unieke vorm en in de heerlijke, droge maar vaak enorm analytische schrijfstijl van Pamuk, die alles beschrijft alsof het een soort medische diagnose is, maar met elke beschrijving pal op de werkelijk zit en deze tot in de puntjes weet te ontleden. Een boek zoals het een nobelprijswinnaar waardig is!

Dit klinkt geweldig, Freud. Ik ben net in Sneeuw bezig, en de allure waarmee Pamuk schrijft is herkenbaar. (btw, heb je Proust al uit? )

avatar van Donkerwoud
4,5
Ik heb weinig meer toe te voegen aan Freud's fantastische recensie, maar hier dan toch een bescheiden poging.

Orhan Pamuk is zo'n soort schrijver waarbij de neiging bestaat om zijn werk te vangen in nietszeggende superlatieven, maar die je eigenlijk gewoon zou moeten ervaren. Zijn romans zijn zo veelomvattend. Op macro-niveau slaat hij een brug tussen Oost en West en hoe beide werelden elkaar beïnvloeden met hun gemeenschappelijke raakvlakken. In deze roman beschrijft hij midden jaren zeventig waarin westerse waarden (vrije partnerkeuze, seks tijdens de verloving) in opkomst zijn, maar hoe deze tegelijkertijd conflicteren met de complexe maatschappij van familietradities als trouwen binnen dezelfde stand en het belang van de deugdzaamheid van de vrouw.

De ik-figuur, Kemal, lijkt alles binnen handbereik te hebben. Hij komt uit een gerespecteerde, gegoede familie en is verloofd met een aantrekkelijke partij, de, in hun kringen begerenswaardige, Sibel. Hij heeft alleen een groot probleem: hij houdt eigenlijk meer van een winkelbediende, zijn nichtje Fusun, wiens waardigheid op de huwelijkse markt ooit is beschadigd door haar deelname aan een schoonheidswedstrijd. Ze starten een amoureuze affaire waarmee de arme Fusun haar maagdelijkheid verliest. Kemal wordt zo gedwongen tot een keuze tussen de traditionele Turkse opvattingen of de vrije liefde, maar weet die keuze niet te maken en raakt Fusun uiteindelijk toch kwijt. Het gemis van zijn enige ware liefde wordt tot een obsessieve en ziekelijke kwaal en uiteindelijk moet ook Sibel afhaken.

Deze ziekelijke obsessie (of betekent het juist een extreme uiting van liefde? Dat houdt Pamuk keurig in het midden) komt tot een hoogtepunt als Fusun weer terug in zijn leven komt en hij zich opdringt aan haar familie. Hij komt bij ze langs, bekijkt zijn geliefde in haar persoonlijke leven, besluit op een gegeven moment zelfs akkoord te gaan met de filmplannen die zij heeft met haar man Feridun. Het zijn deze passages die het meeste indruk op me hebben gemaakt. Als lezer word je meegenomen in de psyche van een man die de intimiteit van een relatie alleen maar tot uiting kan laten komen door naar haar te kijken, door af en toe te mijmeren over wat er in haar omgaat, door soms zelfs hints te krijgen over dat het misschien toch niet zo hopeloos is als hij begint te vermoeden. Hoewel het geheel iets heeft van de stalker die macht uitoefent op een prooi, is het in de roman juist ontroerend. De enorme heftigheid waarmee emoties tot uiting komen als bijvoorbeeld haar hand vluchtig de zijne raakt laat ook de lezer niet onberoerd. Kemal wordt zeker niet gebracht als een engerd, maar als een gevoelige man die met deze constructie iets van het verleden terug probeert te halen.

Voor mij gaat deze roman uiteindelijk over de kracht van het moment, over het niet invloed uit kunnen oefenen op andere mensen en hun keuzes, maar wel de herinneringen zo kunnen rangschikken dat ze in hun betekenis een eigen leven gaan leiden. Het gaat ook over hoe anders de innerlijke wereld van een mens is ten opzichte van maatschappelijke en religieuze opvattingen.

Pamuk is een schrijver van wereldformaat en dat komt tot uiting in zijn boeken. Hij legt een zelfverzekerdheid in zijn schrijverschap door elk symbool of verwijzing in zijn werk deel te maken van het grotere geheel. Niks staat op zichzelf, maar is onderdeel van wat komen gaat. Maar hij doet dit op zo'n innemende manier dat het overtuigend blijft en nooit geconstrueerd aanvoelt. Literatuur op het hoogste niveau dus.

avatar van Donkerwoud
4,5
Freud schreef:
Het museum in kwestie bestaat overigens echt (althans dat heeft Pamuk in interviews uitgebreid uitgelegd en ik denk niet dat hij daarmee zijn lezers voor de gek wil houden), je kunt het bezoeken en alle voowerpen die in het boek aan bod komen, zullen er staan (het moet nog opengaan). Dat tot en met de 4213 sigarettenpeuken van Füsun die Kemal verzameld heeft. Met het toegangsticket in het boek kun je ook gratis binnen, alleen jammer dat ik deze zomer pas in Istanbul geweest ben en niet direct van plan was terug te gaan...


Dat zou echt tof zijn; in eerste instantie als monumentale ode aan het geschreven oeuvre van deze fantastische schrijver, maar in de tweede plaats is het ook een goede manier om de jaren zeventig van Turkije in leven te houden. Het is ook zo komisch dat werkelijkheid en fictie zo een worden, een rode draad in meer van zijn boeken. Het verder leven van datgene wat Pamuk voor ons bedacht heeft is ook weer terug te voeren op het thema dat hij in de roman weer heeft gestopt door zichzelf een spil tussen Kemal als karakter en de werkelijke geschiedenis te maken. Ja, iemand die zo scheppend met taal omgaat verdient zeker een Nobelprijs.

avatar van Freud
5,0
Toevallig genoeg ben ik vandaag net terug van een tiendaagse reis naar Istanbul Uiteraard ben ik het museum gaan zoeken, heb dankzij het kaartje achterin het boek het huis ook kunnen vinden - maar enkel om vast te stellen dat het weliswaar al helemaal gerenoveerd is (met name compleet van boven tot onder, rolluiken en dak incluis, rood geschilderd...) maar ook potdicht met zware hangsloten afgesloten. Om van het alarmsysteem en de veiligheidscamera's nog maar te zwijgen

Dus: het museum is op komst, dat lijkt me duidelijk, maar jammer genoeg nog niet af!

avatar van Donkerwoud
4,5
Freud schreef:
Toevallig genoeg ben ik vandaag net terug van een tiendaagse reis naar Istanbul Uiteraard ben ik het museum gaan zoeken, heb dankzij het kaartje achterin het boek het huis ook kunnen vinden - maar enkel om vast te stellen dat het weliswaar al helemaal gerenoveerd is (met name compleet van boven tot onder, rolluiken en dak incluis, rood geschilderd...) maar ook potdicht met zware hangsloten afgesloten. Om van het alarmsysteem en de veiligheidscamera's nog maar te zwijgen

Dus: het museum is op komst, dat lijkt me duidelijk, maar jammer genoeg nog niet af!


Die informatie bewaar ik voor als ik ooit weer in de omgeving ben.

avatar van eRCee
4,0
Ben hier nu in bezig, maar ik wil alvast eRCee's geheimtip vrijgeven; luister als je halverwege Het museum van de onschuld gekomen bent, naar Neil Youngs Like a hurricane. Nu is het sowieso altijd aan te bevelen om dat nummer te beluisteren (computer wel even aansluiten op een fatsoenlijke versterker met dito boxen, dat spreekt voor zich), maar in combinatie met de beschrijvingen van wat Pamuk consequent 'liefdespijn' noemt, snijden de gitaarpartijen nog dieper. Sterker nog; volgens mij was een gitaarsound nooit eerder zo van toepassing op een boek.

Once I thought I saw you
in a crowded hazy bar,
Dancing on the light
from star to star.
Far across the moonbeam
I know that's who you are,
I saw your brown eyes
turning once to fire.

You are like a hurricane
There's calm in your eye.
And I'm gettin' blown away
To somewhere safer
where the feeling stays.
I want to love you but
I'm getting blown away.

I am just a dreamer,
but you are just a dream,
You could have been
anyone to me.
Before that moment
you touched my lips
That perfect feeling
when time just slips
Away between us
on our foggy trip.

You are like a hurricane
There's calm in your eye.
And I'm gettin' blown away
To somewhere safer
where the feeling stays.
I want to love you but
I'm getting blown away.

You are just a dreamer,
and I am just a dream.
You could have been
anyone to me.
Before that moment
you touched my lips
That perfect feeling
when time just slips
Away between us
on our foggy trip.

You are like a hurricane
There's calm in your eye.
And I'm gettin' blown away
To somewhere safer
where the feeling stays.
I want to love you but
I'm getting blown away.

avatar van eRCee
4,0
In musea boeien mij meestal maar één of twee stukken, doorgaans de kroonjuwelen van de collectie. Pamuks literaire museum kent slechts één pronkstuk en kan derhalve direct op mijn belangstelling rekenen. Het draait allemaal om Füsun, een jonge Turkse vrouw die vanaf haar 18e het voorwerp van liefde wordt voor de ik-figuur (Kemal, een rijke ondernemer uit Istanbul).

De eerste pakweg honderd pagina's zinderen van de sensuele spanning en trekken je helemaal het verhaal in. Zoals hierboven reeds geschreven, plaast Pamuk zijn liefdesgeschiedenis in het Istanbul van de jaren '70, en schetst hij direct een tijdsbeeld, zowel van de historische stad als van de mensen die er woonden. Erg interessant, eerlijker (opener) ook voor mijn gevoel dan in z'n eerdere boeken.
Het middenstuk is zeker niet het beste deel van Het museum van de onschuld. Pamuk laat zijn hoofdpersoon wat te lang doormeieren in zelfbeklag en lethargie (gelukkig heb je voor dit deel de jankende gitaren van Neil Young, niet vergeten). Ook in de beschrijvingen van Istanbul en zijn burgers sluipt herhaling, soms valt Pamuk terug op een gedachte die hij reeds eerder opvoerde. Wel leuk vond ik (in tegenstelling tot enkele recensenten die ik las) opnieuw de cameo van Orhan Pamuk, en aan het einde van het boek geeft hij er nog een nieuwe draai aan.
Over de helft komen er weer frisse elementen in het verhaal, en de laatste honderd bladzijden is Pamuk echt in topvorm. Niet alleen de onthulling van de onvermijdelijke afloop, maar ook het vervolg, de verzamelwoede van Kemal, zijn poging de tijd te verzegelen, en uiteindelijk ook het inzicht dat hij de lezer geeft; dat het niet altijd gaat om de lijn die je voor jezelf aanbrengt in de gebeurtenissen van je leven, het kan ook gaan om het gelukkig zijn in het Nu.

Trouwens grappig hoe Pamuk de rolpatronen omdraait; waar Kemal aanvankelijk nog droomt van het ideale leven van de Turkse man (gelukkig getrouwd en een maîtresse die van je houdt achter de hand) wordt hij eigenlijk in de rol van de vrouw geduwd; hij hunkert naar liefde terwijl het voorwerp van zijn aanbidding hem slechts aandacht geeft naar hoe het uitkomt.
Wat me nog niet helemaal lekker zit is hoe ik Füsun moet zien. Ze lijkt in het laatste deel geraffineerd en berekenend te werk te gaan, en de idolatie van Kemal daarmee niet te rechtvaardigen. Natuurlijk is ze voor een deel slachtoffer van de bekrompen maatschappelijke normen, en van de man die haar gevangen houdt in zijn liefde, maar is ze zelf ook niet schuldig?

Daarom weet ik ook niet goed hoe ik de titel nu moet duiden. In een recensie las ik dat 'onschuld' ironisch moet worden opgevat, namelijk als 'geperverteerde onschuld'. Maar dat vind ik onbevredigend. Want ten eerste is Füsun geen weerloos slachtoffer geweest, ten tweede is de liefde van Kemal wel degelijk oprecht en leidt hij er net zo goed onder als zij. Misschien moet meer gedacht worden in de richting van de voorwerpen die Kemal heeft verzameld; goed, hij draagt schuld tegenover de vrouw, maar die schuld strekt zich toch niet uit tot de voorwerpen waarmee hij zich stukjes van haar leven probeert toe te eigenen. Kemal wil met die voorwerpen het Nu van Füsun vereeuwigen terwijl ze al dood is, werd er ooit een grootser en tegelijkertijd onschuldiger monument voor een vrouw opgericht?

Overigens heb ik nu een heel belangrijk aspect van dit boek nog niet eens benoemd, en dat is dat het leest als een trein. Pamuks museum is absoluut niet stoffig maar wervelt als het nachtleven van Istanbul. Het leesplezier dat zijn roman biedt geeft meteen de doorslag naar de vier sterren. Kwalitatief sla ik Sneeuw nog wat hoger aan, maar een heerlijk boek is Het museum van de onschuld zeker.

avatar van manonvandebron
4,0
Oude voorwerpen kunnen herinneringen opwekken aan vervlogen tijden. Dat kan een mooi uitgangspunt zijn voor een roman. In het geval van Kemal wordt het echter een obsessie. Zijn uitgebreide verzameling objecten die hem aan z'n geliefde Füsun herinneren, wordt een heuse museumcollectie. Doordat het verhaal uit zijn standpunt verteld wordt, ben je als lezer geneigd sympathie te voelen voor deze nostalgische romanticus, maar je kunt hem ook zien als een creep of een stalker die de eer van twee vrouwen bezoedelt. Hij misgunt haar de kans om filmster te worden, omdat hij zijn persoonlijke liefdesobject dan met met anderen zou moeten delen. De kitsch, het haantjesgedrag en de censuur in de Turkse filmindustrie worden op de hak genomen.

Pamuk voert zichzelf op als nevenpersonage en als schrijver. Hij verwoordt de ervaringen van Kemal in de ik-vorm. Alleen in de epiloog richt hij zich rechtstreeks tot de lezer. Het is een liefdesgeschiedenis die zich afspeelt in Istanbul in een woelige politieke periode. Staatsgrepen en bloedbaden zijn slechts in de achtergrond aanwezig. Alleen de avondklok heeft een directe impact. Het woord onschuld in de titel kan verwijzen naar "de jaren van onschuld" maar dat kun je best ironisch opvatten.

Gast
geplaatst: vandaag om 13:15 uur

geplaatst: vandaag om 13:15 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.