The Crossing - Cormac McCarthy (1994)

Opvolger van All the pretty horses, met andere personages, waarbij ik de eerste 150 pagina's dacht dat dit misschien wel nóg beter zou kunnen zijn. De queeste van de 17-jarige Billy Parham die een wolf vangt en deze op sleeptouw neemt naar Mexico is een uniek stuk literatuur. Sterk is de manier waarop de band tussen deze twee wezens wordt beschreven, zonder dat de wildheid van de wolf hiervoor wordt opgeofferd, integendeel. Dit alles culmineert in een onvergetelijke passage over een hondengevecht en waar dat Billy toe aanzet.

Vanaf dan verandert het boek van gedaante. Er volgt een nieuwe onderneming samen met jongere broer Boyd, nadien nog één alleen, en hoewel de kernscènes van het verhaal onverminderd goed blijven (hoe een dokter de schotwond van Boyd verzorgt, rustig en met gevoel voor detail beschreven, wauw!), zit er ook heel veel ballast in het boek. De constante stroom van ontmoetingen en bijpersonages die voorbij komen, het is teveel. Cormac McCarthy probeert hierin telkens het onderwerp van hoe de wereld zich verhoudt tot de (mannelijke) geest ter sprake te brengen. Met lange monologen of dialogen. De hele sfeer van een natuurlijke, ongeschonden en rauwe omgeving, wat nu juist zo goed was aan deze literatuur, gaat hierin verloren. Het is best mogelijk dat de auteur dit ook zo wilde, maar hoewel je daar dan als concept bewondering voor kunt hebben is het resultaat toch teleurstellend.

Als voorbeeld even het allerlaatste stuk. Billy stuit eerst op een groep struikrovers, waarvan ééntje zijn paard een messteek geeft. Direct daarop is er een groep zigeuners die het paard verzorgt en een lang verhaal opdist over een vliegtuig dat ze op sleeptouw hebben. En voor je daarvan bent bekomen dient alweer een soloreiziger zich aan die zijn eigen versie heeft van het vliegtuigverhaal. Ik was het personage Billy en diens coming-of-age saga op dit punt eigenlijk al kwijt en het koste me wat moeite om het boek, dat met 450 pagina's er zo'n 150 te lang is, uit te lezen. Dit terwijl All the pretty horses geen concessies doet aan je betrokkenheid met John Grady, compacter is en meer uit één stuk.

Het begin neigde naar 4,5 maar het laatste deel is krap 3* waard, dus ik kom uit op 3,5. Het begin van Cities of the plain, het derde deel van de trilogie, doet nog niet veel beterschap vermoeden.

'The Crossing' begint als een klassieke Joseph-Campbell’ esque heldenmythe. Hoofdpersonage Billy Parham verlaat de thuissituatie om een wolf te lokaliseren. Het blijkt een zwangere wolvin te zijn. Uit welhaast instinctieve compassie wil Billy de wolvin begeleiden naar haar heimat. Een welbekende parabel over de plaats van de mens binnen de natuur volgt aanvankelijk, maar het boek heeft wredere plannen.

Het voornoemde uitgangspunt omvat namelijk slechts één van de drie reizen die het hoofdpersonage onderneemt. Na elke reis wordt de samenleving door richtingloze wreedheid verder uit het lood geslagen. Zo slachtoffert de mens ongerepte natuur aan destructief hedonisme en biedt de geborgenheid van het gezin geen bescherming meer tegen kwaadzinnigheid. Door het landschap zwerven bovendien bandieten. Zij fungeren als wandelende brokstukken van een vergane tijd. Door de Tweede Wereldoorlog zijn hun regionale strubbelingen voorts steeds meer een onbeduidende kanttekening. Al hun aspiraties veroorzaken slechts dood en leed. Keer op keer komt Billy immers slachtoffers tegen wier levens door (uiteindelijk) nutteloos geweld zijn vernietigd. Het gebrek aan zingeving breekt hun nog het meest op. Ook Billy zelf wordt geconfronteerd met de schijnbaar betekenisloze vernietiging van zijn vetrekpunt.

Een uitweg voor al dit chaotisch lijden wordt gezocht. Hoe realistisch is deze zoektocht naar orde echter als de mens de werkelijkheid niet naar zijn hand kan zetten? Zelfs deze twijfel is overigens niet nieuw. Zo betogen de zigeuners -richting het eind van het boek- dat de goden de wereld elke dag weer opnieuw creëren, waardoor de mens steeds een onkenbare toekomst trotseert. Een primitieve gedachte als het lot lijkt daarom het enige richtsnoer te zijn dat recht doet aan deze blindheid van de mens. Het belang van de individuele wil is in deze gedachte nagenoeg nihil. Desalniettemin hint het boek ook naar een ander hoopvoller kader. Werkelijk iedereen ondergaat namelijk dezelfde oncontroleerbare destructie van het verleden. De enige leedverheffende norm die daarom overeind blijft, is medemenselijkheid; juist omdat het niet van de mens vergt om zichzelf buiten de tijd te plaatsen. Billy Parham is zodoende binnen de narratief heldhaftig omdat hij zijn (instinctieve) compassie behoudt ondanks het alomvattende verval. Naast oneerlijke wreedheid komt hij immers ook onbaatzuchtige menslievendheid tegen en daar richt hij zich op.

In wezen sluit het boek met deze thematiek aan bij het postmodernistisch cynisme tegen ‘grand narratives’, maar dan zonder de betweterige ironie. Een serieuze, mistroostige blik op het einde van een tijdperk en de wijze waarop de mens hierop reageert. Weliswaar een wat taaier boek dan 'All the Pretty Horses', maar het verhaal is wederom buitengewoon indringend en intrigerend.