More than Human - Theodore Sturgeon (1953)

Een klassieker op science-fiction gebied in het subgenre dat wordt omschreven als 'superhuman'. Centraal gegeven is de vorming door een aantal personen van een gestalt, een organisme/entiteit dat/die meer is dan de som van de deelnemende personen. Het boek bestaat uit drie delen (dus is eigenlijk ook een gestalt!). Als groep gaan ze nu verder door het leven maar op veel begrip kunnen ze niet rekenen.
Het eerste deel beschrijft de 'geboorte' van de gestalt. De geestelijk achter gebleven Lone, ook wel 'de Idioot' genoemd, kan amper communiceren maar bezit wel telepathische vermogens, Janie bezit telekinetische krachten, de tweeling Bonnie en Beanie kan niet praten maar ze kunnen wel objecten verplaatsen en Baby is een mongoloïde baby maar met een denkvermogen dat haast op een computer lijkt. Individueel zijn deze personen amper tot iets in staat maar gezamenlijk vormen ze een geheel, een 'homo gestalt'.
Het tweede deel speelt een aantal jaren later. Het is geschreven in de vorm van een lange psychiatrische sessie met het gestoorde en misbruikte straatjoch Gerry. Lone is nl. om het leven gekomen maar heeft zijn geest naar Gerry kunnen 'overzetten'. De gewelddadige Gerry is de nieuwe leider van de groep. Was de gestalt eerst gehandicapt door de beperkte geestelijke vermogens van Lone, nu is ze gehandicapt vanwege Gerry's immorele geest. Maar daardoor is de gestalt wel in staat om te overleven. Aan het einde van de sessie blijkt dat hij de telepatische krachten van Lone ook heeft 'geërfd' want hij laat de psychiater alles vergeten dat hij verteld heeft.
In het derde deel, dat zich weer een aantal jaren later afspeelt, draait het om het vinden van het element dat de gestalt nog mist om zijn evolutie te kunnen voltooien. De jongeman Hip is het slachtoffer van een wrede telepatische aanval door Gerry. Janie komt in opstand en verpleegd Hip. Daarna zoekt Hip de confrontatie met Gerry en al doende wordt hij het laatste onderdeel van de gestalt, namelijk het geweten. De gestalt is nu volwassen.
Sturgeon beschrijft alles in een krachtige, haast gespierde, en toch ook poëtische stijl. Geen gemakkelijk boek maar - niet in het minst door de filosofische lading over waar het heen moet met de mensheid - zeer de moeite waard en zeker niet verouderd ondanks dat het is geschreven in 1953 .

Een origineel verhaal is dit wel maar ik kan niet zeggen dat ik er erg van genoten heb. Heb me er bij momenten moeten doorsleuren, om dan op het eind bij een filosofische pointe te kunnen uitkomen. Het vergt dus sowieso wat om erin te komen en te snappen waarover dit verhaal gaat. Het idee van de Gestalt lijkt me ook een typisch concept voor die tijd aangezien de gestalttherapie in de psychologie van de jaren veertig net een bloeiperiode achter de rug had. Als concept - zonder rekening te houden met de gedateerde naam - zou het ook vandaag nog wat kunnen betekenen. In die zin een tijdloos concept omdat het geen hapklare brok is, zoals een vliegende schotel met marsmannetjes bvb., maar iets waarover je toch moet reflecteren om het goed te kunnen laten doordringen.

Is dit boek goed geschreven? Toch wel.
Zal ik het ooit herlezen? Toch niet. Maar liefhebbers van science fiction/psychologie/filosofie zou ik het wel aanraden om het een keer uit te proberen.