Diplodocus Deks & De Jossen - Tom Lanoye (2004)
Alternatieve titel: Diplodocus Deks: Triomf der Archeologie & De Jossen: Val en Revival der Saamhorigheid
Nederlands
Verhalenbundel
Psychologisch
155 pagina's
Eerste druk: Prometheus,
Amsterdam (Nederland)
Ergens in de Vlaamse Ardennen draait een kabellift doelloos rondjes tussen de Bruineberg en de Groeneberg. Onder de grond zijn, door een amateur-archeoloog genaamd Deks, beenderen gevonden van een voorhistorische planteneter, een diplodocus. Niemand ligt daar wakker van tot een rare snuiter - zoon van moslimgastarbeiders - met een buitenissig plan op de proppen komt: de kabellift afbreken en een dinopark beginnen. Bruin vanbuiten, wit vanbinnen, zwaait hij met oliedollars en voorspelt hij, in perfect Vlaams, een nieuwe elan en grote winsten. Zolang alles maar bij het oude blijft. Want volgens hem heeft het geconserveerde, tot fossiel geworden Vlaanderen alles om een toeristische trekpleister van wereldformaat te worden. De Jossen zijn trots op hun Josdom. Ze wijden er liederen aan. Standbeelden. Triomfbogen. Niemand kan het bestaan zo eren met een rondedans als net de Jossen. Maar 's morgens, voor de badkamerspiegel staand, kunnen ze de waarheid niet langer ontkennen. Ze haten de Jos in zichzelf en de Jos in de ander. Oh, niet langer een Jos te moeten zijn! Dan kammen ze snel hun haar en vinden, al kammend, hun tevredenheid weer. Tot op een mooie dag een van de Jossen wil ontsnappen. Hij heeft zelfs gevonden hóe. Dan gaat niet de Jossen maar de poppen aan het dansen. En al snel zijn de Jossen nooit meer wat ze tevoren waren - Jossen.
Diplodocus Deks is origineel in de zin dat het achterstevoren vertelt wordt (wat ongetwijfeld al wel eens gedaan geweest zal zijn) en heeft een hilarische laatste zin.
De Jossen wil naar mijn mening te duidelijk zijn boodschap door drukken en wist zelfs met zijn amper vijftig pagina's niet te boeien.
3.5* voor de mooie, grappige en droeve Triomf Der Archeologie.
'Diplodocus Deks' is een ingenieus opgezet drama waarvan de impact pas volledig duidelijk wordt nadat het spreekwoordelijke doek gevallen is. Ik ben eens benieuwd of het boek zich ook van akte één naar akte acht laat lezen, dus in de "correcte", omgekeerde volgorde. De plot, die niet zoveel om het lijf heeft, verliest zo misschien een stuk van haar beklemming (het mysterie zet de lezer juist aan tot doorlezen), maar kan anderzijds veel gelaagder uit de verf komen? En zou Lanoye het stuk werkelijk in deze volgorde hebben uitgewerkt?
'De Jossen' laat zich voor mij niet zo gemakkelijk lezen. Liever had ik een interpretatie gezien van Olympique Dramatique, voor wie het stuk duidelijk geconcipieerd is. Er wordt kostelijk "gemuild" en pseudo-emotionele afscheidsredes worden bij de vleet afgestoken, wat de nodige hilariteit oplevert. Helaas hangt de tekst slechts met haken en ogen aan elkaar. De slotnoot is tragikomisch, zoals we dat van Lanoye gewoon zijn. Maar uiteindelijk blijft weinig hangen.
Beide teksten laten Lanoye's genie slechts gedeeltelijk zien. De taalvirtuositeit van pakweg 'Mefisto for Ever', 'Fort Europa' of (bij uitbreiding) Lanoye's romans valt amper te bespeuren en beide stukken hadden geestiger / wranger gekund. Desondanks interessant leesvoer van onze Belgische grootmeester...voor fanatici.
3*
Diplodocus Deks:
https://www.lanoye.be/sites/default/files/theatre/Diplodocus-Deks.-Triomf-der-archeologie.pdf
De Jossen:
https://www.lanoye.be/sites/default/files/theatre/De-Jossen.-Val-en-revival-der-saamhorigheid.pdf