Der Sotn in Goray - Isaac Bashevis Singer (1935)

Deze moest wel even bezinken. Sowieso is het een hele overwinning voor mij om weer eens een boek te lezen dat niet uit kortverhalen bestaat. Mijn insteek was tot kort geleden: als ik één keer aan een boek begonnen ben, wil het ook uitlezen en dat is praktisch gezien onmogelijk, dus met 'Der Sotn in Goray' heb ik die regel laten varen.

Ik was er al es in begonnen en het stukje van vrouwen die verkracht werden, en wiens buiken vervolgens opengesneden werden, er een kat in gestopt werd en weer dichtgenaaid werden, joeg me de stuipen op het lijf. En zo gaat Singer vaker op de horror toer, maar ook fantasy mag als genre aangemerkt worden. Dit is dan gebaseerd op een aantal feiten (pogroms, Sabbatai Zvi - waarvan ik dat van de laatste aanvankelijk niet doorhad, dank chris reifert), er wordt van alles bijgehaald en als je totaal geen voeling hebt met religieuze verhalen, dan kan dit nog een zware dobber zijn. Voor mij sluit het als afvallige precies aan bij waar ik religie vaarwel heb gezegd, maar nog altijd behoefte heb aan Het Mystieke, Het Fantastische en het Verschrikkelijke.

Onderweg vroeg ik een paar keer af hoe de door mij zo gewaardeerde schrijver hier een eind aan zou breien, en het moet gezegd dat hij het volledig uit de bocht laat vliegen, waarbij de film 'The Exorcist' verbleekt, in mijn optiek, om dan droogjes af te sluiten met een gemeend en letterlijk 'moraal van dit verhaal' - hij zal wel enig medelijden voor zijn lezers gevoeld hebben... Zelf weet ik nog steeds niet goed wat ik van dat einde vind, ik had het ergens wat nuchterder verwacht, maar toch is het een intrigerend boek vol bizarre gebeurtenissen, fantasierijke wezens, en treurige types die klap na klap te verduren krijgen, mooi opgebouwd met vele kleine hoofdstukjes en in twee delen gesplitst.

De stijl van (be)schrijven is in ieder geval weer verslavend, sommige stukken zijn zo spannend dat je wel twee keer zo snel aan het lezen lijkt te zijn, zo graag wil je weten hoe dat afloopt...

Vooralsnog een dikke acht.

Over een joodse gemeenschap in het 17e eeuwse Polen dat zich probeert te herpakken nadat een groot deel is uitgemoord tijdens een pogrom. Deze angstige tijden blijken een voedingsbodem voor allerlei religieuze waanzin. Nobelprijswinnaar Singer schreef zijn werk in het Jiddisch en met veel oog voor Joodse gebruiken en tradities. Niet voor niets bevat de vertaling van deze debuutroman een lange verklarende woordenlijst. Het verhaal zelf is bondig en daarmee tamelijk gestileerd verteld, de laatste hoofdstukken zelfs in plechtstatig oudtestamentische stijl. Het nadeel van de verhalende stijl is dat dialogen vrijwel ontbreken en de psyche van de personages op afstand blijft. Sowieso is dat laatste een manco dat ik vaker aantref bij de behandeling van massahysterie als thema. In dit geval zou je kunnen stellen dat zo’n beetje alles in het religieuze wordt getrokken. Elk voorval wordt als hoopgevend religieus teken uitgelegd. Wat een zeer wankele basis van bestaan vormt die ruimte biedt aan extreme uitwassen.