Dead Air - Iain Banks (2002)

Ondanks het openingshoofdstuk dat op 11 september 2001 speelt, wil Dead Air toch geen post-9/11 roman worden. Zeker, de belevenissen van de Schotse enfant terrible radio-DJ Ken Nott en zijn inner circle schetsen een tijdsbeeld. Nu zo’n 20 jaar later leest het toch meer als een roman van vóór heel veel ontwikkelingen: vóór de Brexit, vóór de smartphone, vóór social media, vóór MeToo, vóór wokisme en cancelling. De Motorolas en Nokias lossen de belofte van connectiviteit nog niet in, zo vaak zijn batterijen leeg en nummers onbereikbaar. Uiteindelijk is het een ouderwets antwoordapparaat dat een sleutelrol zal spelen in de finale. Symbolen wellicht van de communicatieve onmacht van de personages. Typerend is dat menige verhouding door geheimen en leugens getekend wordt, waardoor de verhoudingen op kwetsbare bubbels lijken. In extreme vorm wanneer Ken een relatie aanknoopt met een gangsterliefje. Die verhouding kan enkel bestaan in een zelf gecreëerde bubbel, waarin niets van de buitenwereld naar binnen sijpelt en er geen verleden is. Natuurlijk wordt die (on)mogelijkheid van een sociale bubbel op de proef gesteld.

Met een flinke voorkeur voor gekruide dialogen kabbelt Dead Air zo’n beetje voort, naar het einde toe steeds vaker onderbroken door overdreven spectaculaire gebeurtenissen. Satirische ingrepen wellicht, of toch een serieuze poging thrillerelementen te verwerken in deze maatschappijkritiek? Amusant, vooral door de gewaarwording dat een roman van zo kort geleden toch zo voelbaar uit een geheel andere tijd stamt.