The Space Merchants - Frederik Pohl en C.M. Kornbluth (1953)

De toekomst die in dit boek wordt geschetst: De aarde wordt beheerst door enkele mega-bedrijven, er zijn nog wel regeringen, maar die worden grotendeels geleefd door de vermelde bedrijven.
Mensen zijn in wezen schapen die de reclame van deze mega-bedrijven zonder nadenken volgen en snel verslaafd raken aan producten zoals "Coffiest", een koffie vervang middel. Die producten bevatten slechts voedsel-vervangende middelen en echte producten zoals vlees zijn extreem schaars en duur. Toekomst? Klinkt allemaal toch een beetje naar de wereld zoals hij nu is?

Niet alleen omwille van dit mooi staaltje toekomst voorspelling is dit een van de betere oude SF werken die nog overeind blijven, zelfs 60 na de eerste druk. Het verenigt elementen uit "Do Androids dream of sheep" (dat wel 15 jaar later verscheen!) en zelfs "Brave New World", al is dit wellicht iets minder literair waardevol.

Prima stukje science fiction. Geschreven in de fifties is het natuurlijk ook een reflectie van dat tijdperk, in haar pogingen om afstand te nemen van de toen heersende maatschappelijke consensus. Tegelijk worden de grote (breuk)lijnen van de toenmalige consumptiemaatschappij tot grote hoogte aangescherpt. Omdat de wereld nog steeds - en misschien meer dan ooit - in een neo-liberale spiraal zit, geeft het alvast de indruk dat het gaat om een visionair werk. Het is goed geschreven, bevat spanning en humor op verschillende niveau's.

De geschetste toekomstige samenleving blijkt dus wel wat overeenkomsten te hebben met wat we vandaag om ons heen zien. ‘Consumenten’ die vastzitten aan jobs die hen niet boven de armoede uittillen. De paternalistische visie van de corporate business die in se enkel draait om het veiligstellen van de eigen belangen en afwijkende meningen simpelweg negeert of afstoot. Hoogtepuntje is ongetwijfeld de scène waarin de president van de USA een simpele ambtenaar blijkt, mijlenver onder de positie van de economische elites die aan de touwtjes trekken. Ook op sociaal vlak zijn er nog wel overeenkomsten tussen het werk en de huidige tijd. De afbouw van het huwelijk als hoeksteen van de samenleving bijvoorbeeld. In het boek is het huwelijk een soort contract met proeftijd geworden, hilarisch genoeg, een vrijblijvendheid wordt benaderd in contrast met wat in de fifties gangbaar was. Ook opvallend dat homoseksualiteit in de futuristische samenleving wijdverbreid is, en dan vooral een pleziertje om armlastige consumenten bezig te houden. Zowat de antipode van de fifties waarin homoseksualiteit strafrechtelijk verboden was in de USA. Enfin het is een boek dat op verschillende niveau’s triggert en geen seconde verveelt. Ik heb het werk leren kennen via een uitgave van The Library of America en blijkbaar is dit op de Amerikaanse markt een gewaardeerde klassieker. Weer een gat in mijn cultuur opgevuld.