Achtendertig Nachten - Janne IJmker (2006)

Een zeer aangrijpend en indrukwekkend boek. Het verhaal wordt gekenmerkt door onder andere veel flashbacks, maar de verhaallijn blijft helder.
De eenzaamheid en verantwoordelijkheid van een jong meisje dat zich volledig wegcijfert en uitgroeit tot een vrouw, wordt met emotie beschreven.
Een boek dat zich afspeelt in de achtiende eeuw sprak mij in aanvang niet aan, maar eenmaal aan het lezen geslagen kon ik niet meer stoppen. Heb na afloop de eerste bladzijden nogmaals gelezen, om het een en ander nu met voorkennis te kunnen lezen. Een aanrader!

Achtendertig nachten is één van de weinige Nederlandse boeken die ik tot nu toe de moeite van het (her)lezen waard vond. De eerste keer was alweer een poos geleden en ik vroeg mij af of het boek mij bij een tweede leesbeurt opnieuw zo zou raken.

De eerste paar bladzijden was ik lichtelijk teleurgesteld, maar bijna vanaf het moment dat Elsjen zelf het woord neemt begreep ik weer helemaal waarom ik Achtendertig nachten de eerste keer zo mooi vond. Sterker nog, ik waardeer het boek na een tweede leesbeurt des te meer. Omdat ik al op de hoogte was van de afloop lijkt het alsof de 'spanning' er dan misschien uit is, maar het blijkt dat heel veel dingen in de loop van het verhaal juist meer betekenis krijgen als je weet waar die dingen uiteindelijk toe geleid hebben.

Eigenlijk heeft Janne IJmker dit boek gewoonweg enorm knap geschreven. Elsjen is een bijzonder intrigerend karakter dat meerdere lagen heeft, die allemaal langzaam zichtbaar worden. In de flashbacks kom je erachter hoe zij de vrouw geworden is die op verdenking van moord in de gevangenis zit. De ontwikkeling van het vrije en onbezonnen meisje dat over de hei zwierf en in sprookjes geloofde tot de huisvrouw die altijd maar hard werkt om niet te hoeven zien hoe haar leven is misgelopen, is zeer goed beschreven. Janna zegt ergens in het boek: 'Jij bent verdwaald, Elsjen, je bent de weg kwijtgeraakt.' Dat is precies hoe ik het beschouw, en je ziet het ook echt gebeuren in het verleden van Elsjen. Langzaam gaat het met haar helemaal de verkeerde kant op en daardoor belandt ze uiteindelijk in de gevangenis.

Eenmaal in de gevangenis maakt Elsjen opnieuw een ontwikkeling door. Ze gaat zichzelf begrijpen, waarom ze de keuzes maakte die ze heeft gemaakt en waar die toe hebben geleid. Ik weet nog dat ik, de eerste keer dat ik het boek las, aanvankelijk dacht dat Elsjen onschuldig was. Later, als blijkt dat ze het wel degelijk gedaan heeft, dacht ik nog dat het per ongeluk was. Zelfs na een tweede leesbeurt weet ik niet helemaal of Elsjen zich wel volledig bewust was van waar ze mee bezig was. Zelf komt ze uiteindelijk tot het inzicht dat ze inderdaad schuldig is aan moord. Ze ziet dat het niet alleen haar fouten zijn, maar ook niet alleen die van Jan Albers. Ze heeft echter haar man de kans ontnomen om het goed te maken of om, zoals zij nu doet, tot zelfinzicht te komen. Ik denk dat ze daar het meest van spijt van heeft, dat hij die kans niet heeft gehad en dat zij nu nooit zijn kant van het verhaal zal weten.

Het is mijns inziens vooral de karakterontwikkeling van Elsjen - die in het verleden, en opnieuw in de gevangenis - die Achtendertig nachten zo'n goed boek maakt. En het einde, denk ik. Wellicht had het boek minder impact gehad als Elsjen vrij was gekomen en opnieuw met haar leven had kunnen beginnen. Ik denk ook dat het besef van haar nadere einde Elsjen aanzet om haar verhaal te voltooien én dat het een grote rol speelt in de verlossing die ze uiteindelijk vindt. Bovendien is dit echt gebeurt, dus in dat opzicht had Janne IJmker ook niet veel keus. Hoe dan ook, het einde maakt het verhaal nog indrukwekkender en nu ik het boek uit heb blijft het in mijn hoofd rondspoken.

Er zou zo nog maar eens een keer een derde leesbeurt kunnen komen. Eerst wil ik het andere boek van deze schrijfster lezen, dat, zo meen ik, verbanden heeft met dit verhaal. Verder hoop ik dat meer mensen Achtendertig nachten zullen lezen, want dit boek verdient dat.

Vanmorgen heb ik Achtendertig Nachten uitgelezen. Op de éen of andere manier had ik moeite in het eerste derde deel van het verhaal te komen; misschien omdat ik gedurende enkele weken het boek af en toe oppakte en als het ware steeds opnieuw begon. De rest las ik in twee dagen.
Hoe verder ik las hoe meer ik betrokken raakte bij Elsjen Roelofs. Als lezer wist ik waarheen haar gevangenschap zou leiden. En wat haast nooit gebeurt, ik heb de laatste pagina's gehuild. Mededogen is daarbij het juiste woord.
Ik vind het mooi dat Janne IJmker Elsjen Roelofs van wie na haar dood vrijwel niets meer overbleef een gezicht heeft gegeven.

In het begin kost het me moeite om in het verhaal te komen. Wel is duidelijk dat Janne IJmker zich zeer goed heeft verdiept in dit stukje geschiedenis en daardoor een realistisch beeld kan schetsen van hoe het toen was. Dit boek is een echte aanrader voor wie van historische romans houdt.

Leesreis door de provincies: Drenthe | Lalagè leest - lalageleest.wordpress.com