The Corrections - Jonathan Franzen (2001)

Midden de jaren negentig verscheen Prozac Nation van ene Elizabeth Wurzel. Wurzel bediende zich van een Talpa-achtig proza, een Bret Easton Ellis in het kwadraat. De roman bracht het verhaal van een lethargisch pillenslikkende familie.

Het boek vond zijn weg naar drommen lezers, het hysterisch realisme van Wurzel werd gesmaakt. En meteen vergeten. Het is het lot van de meeste bestsellers, even de massale behoefte naar "een nieuw geluid" vervullen en meteen oplossen in het grote Niets.

Uitzonderingen bestaan bij regel van clichés, dat wordt gestaafd door The Corrections. Ook hier weer humt de farmaceutica een aardig deuntje mee. Het verschil met Wurzel's freakverzameling is dat hier met mensen te maken hebben. U kunt ze wel: die wezens met zelfbewustzijn

Net zoals bij Houellebecq vormt het thema "sleutelen aan mensen" de hoofdmoot. Alles wat enigszins mank loopt, denkt, wandelt of zingt dient gecorrigeerd te worden (ik denk nu meer specifiek aan de massale nood aan Rolls Royce-achtige geneesmiddelen).

Waarmee meteen het unieke in elke mens weggecorrigeerd wordt: net dat ene foutje in de genetica waarmee hij zich een individu voelt. Franzens personages gaan gebukt onder twijfel en pijn. Het is de motor van hun aangeboren melancholie. Het is hun talent, gegroeid vanuit hun gebrek.

De mens is geen kuddedier, eerder een compensatiedier - lijkt deze roman te zeggen. Het is de absolute perfectie die ons omkat tot kuddedieren.

Mooi stukje. Ik heb dit boek net van mijn vader geleend, ik ben benieuwd. Er stond in het NRC Handelsblad een paar dagen terug trouwens een interview met Jonathan Franzen waarin hij over de muziek praat die een belangrijke rol heeft gespeeld of op een bijzondere manier associeert met iets. Onder andere Talking Heads, The Moody Blues, Bob Dylan en The Supremes.

Graag had ik een ode geschreven aan dit fenomenale boek van Franzen, maar gezien het stuk hierboven van Zachary Glass lijkt mij dit overbodig. Mijn complimenten voor uw mooie en complete recensie, meneer Glass, waarin u mijns inziens terecht een parallel trekt met het werk van die andere geniale maatschappijcriticus, Michel Houellebecq.

Maartje Bronkhorst, Amsterdam

Als ik me niet vergis maakt men hier ook een film van. Met o.a. Judi Dench.

Samen met De Verborgen Geschiedenis is dit is eigenlijk de enige niet-(auto)biografische roman waar m'n moeder wild over is. Ik heb haar ooit 100 Jaar Eenzaamheid, Elementaire Deeltjes en De Geheugenloper cadeau gedaan, maar helaas. Daar vond ze niets aan (ik kan me trouwens die Elizabeth Wurtzel-hype nog herinneren. Dat was zo'n blonde stoot op hoge hakken met verstand. Een onoverwinnelijke combinatie. ). Mede daarom ben ik ook wel nieuwsgierig naar dit verhaal. Bovendien heb ik wel een zwak voor familiekronieken (De Buddenbrooks staat hoog op m'n verlanglijstje) en Amerikaanse romans. Het is misschien een vreemde opmerkingen maar Amerikaanse romans geven me vaak zo'n Hollywoodiaans gevoel, Hollywood in de gouden jaren dan. Net alsof je naar A Rebel Without a Cause zit te kijken.

Alles behalve dat hoor, het is m.i. een geweldige roman. Zie ook bericht Zachary. Met name: het gaat over mensen met hun pijn en twijfels. Hier valt niets aan toe te voegen.

Klopt. Of toch een ijdele poging?

Hoe Franzen naar het einde van de roman zijn personages stuk voor stuk als menselijke individuen opstelt en naakt laat defileren voor de lezer, het heeft iets ontzettend pijnlijk. Toch gaat de parallel met Houellebecq in die zin niet op dat Franzen zijn personages lijkt te benijden om wie ze zijn, hun menselijke (lees: minder verheven) kanten voor lief neemt en hen niet neersabeld. De nasmaak is niet bitter - zoals bij Houellebecq - maar vooral triest. Het diep-menselijke is een universele tragedie, een herkenbare dimensie. De humor en de maatschappijkritiek lijken alleen maar een middel om het psychologische dragelijk te maken.
Bovendien leest 'De Correcties' niet als "zomaar een bestseller". Franzen heeft een rijk vocabularium, waardoor een bepaalde eruditie zijn genadeloze vertelkunst tot iets hoger brengt.

Hier en daar gaan stemmen op dat dit het beste boek van het decennium, zelfs van de komende eeuw, zou zijn. Zo voortvarend wil ik niet zijn, maar dit verdient stilaan toch wat meer aandacht. Misschien moeten we hier een kwartaalboek van maken, om hem de top250 binnen te loodsen?
3,75*

Wow, wat een prachtig boek! In deze magistrale roman vertelt de schrijver het verhaal van een gezin uit de Amerikaanse 'middle class'. Enerzijds krijg je een inkijk in het leven van de ouders die elkaar, in het inmiddels leeggelopen ouderlijke nest, voortdurend in de haren zitten. De wanhoop voor de verloren jaren en de angst voor de onzekere toekomst die hen nog rest druipt van elke pagina af.
Anderzijds volgt de lezer(in 3 afzonderlijke hoofdstukken) de levens van de 3 kinderen die, elk op hun manier, wanhopig de fouten van de vorige generatie trachten te 'corrigeren' maw ze willen voor zichzelf een gelukkiger leven. Ze moeten echter constateren dat dit een grote illusie blijkt te zijn. Dit boek spreekt me zo geweldig aan omdat dat gegeven zo universeel is. Elke generatie tracht 'het beter' te doen dan de vorige maar de harde waarheid is dat dit geen enkele garantie op geluk inhoudt.
Ondanks deze bittere boodschap slaagt Franzen erin met zijn geweldige sarcastische humor de lezer toch niet verweesd achter te laten, er is dus nog hoop....

Het is inderdaad wel zo dat de woordenschat die de schrijver hanteert enorm uitgebreid is. In het begin zocht ik de 'ongekende' woorden op maar dat heb ik na een tijdje opgegeven. Ook sommige uitwijdingen vond ik soms belastend en brachten me een beetje uit het verhaal. Maar alles wordt goedgemaakt door de intensiteit van prachtige zinnen zoals deze:

'de ochtend achter het spiegelglas van de ramen van de toonzaal was helder,winderig,koud. Een vel krantenpapier vouwde zich met erotisch lijkende wanhoop om een parkeermeter. Zonneschermen kraakten en spatlappen van automobielen huiverden'

Voor mij de beste 'weersbeschrijving ooit'

Meer is dan ook niet toe te voegen.

Had hier heel veel van verwacht, maar blijf toch wat teleurgesteld achter. Het 'grote' boek waarvoor het soms doorgaat, heb ik echt nooit weten te bespeuren. Het lukt Franzen inderdaad om heel mooie personages op te bouwen, maar het verhaal waarin ze spelen, vind ik soms wat dunnetjes of alledaags. Dat is op zich geen zo'n groot probleem, want sterke karakterschetsen kunnen zeker en vast een verhaal dragen (De Kleine Vriend van Donna Tartt lukt daar bijvoorbeeld wel in), maar hier vind ik het echt niet werken. Zo lijken de lotgevallen van Chip helemaal niet te passen binnen deze familiegeschiedenis (het personage Chip daarentegen wel), of was er waarschijnlijk wel wat interessanters te vertellen rond Alfred en Enid dan dat breed uitgesponnen verhaal over die cruise. Niet slecht, maar toch ook niet zo bijster goed...

Mooi boek over het langzaam uiteenvallen van een amerikaans gezin, vaak erg grappig, soms ook behoorlijk schrijnend. Qua schrijfstijl niet altijd even pakkend; vooral het gedeelte op het cruiseschip is taaie kost. De observaties zijn echter eersteklas en de personages worden uitstekend uitgewerkt.

Erg goed geschreven, en een van de meest deprimerende boeken die ik ooit gelezen heb. 2,5 *

Want waarom vind je het erg goed geschreven ...



vind je het tegelijkertijd een van de meest deprimerende boeken die je gelezen hebt



en kom je uit op 2,5 (van de 5*) ???

Sommige scènes zijn hartverscheurend, o.m. die over de relatie van de vader met zijn kinderen.
Aan de ene kant is de problematiek in het boek universeel, maar anderzijds is het toch ook een vernietigende kritiek op de Amerikaanse samenleving, met het streven naar geld en succes als enige drijfveer.
Ik vond “Vrijheid” eigenlijk beter, of is dat alleen maar omdat ik dat eerst las?

Te veel gedoe over pillen en Kerstmis. Dat stuk in Litouwen is lachwekkend.

De onweerstaanbare drang van de mens tot perfectie, al was het maar om de buitenwereld te laten geloven dat alles goed is. Moeder, Enid, blijft wanhopig geloven in perfectie, haar hele leven doet ze dat al, alsof het leven oneindig is, alsof de dood omzeild kan worden. Ondertussen takelt Alfred, vader, verder af en is haar kroost ook wanhopig op zoek naar de dromen die ze misschien wel nooit hebben gehad. Franzen schets een op het oog doodgewoon Amerikaans gezin en dat doet hij op fenomenale wijze.

Toen ik begon met lezen moest ik wennen aan de massa’s aan details waarmee hij zijn zinnen had overladen. In nagenoeg iedere alinea lijkt zich een verwijzing naar iets anders voor te doen. Zo smokkelt Franzen vanuit alle hoeken en gaten aspecten van de westerse maatschappij binnen zijn verhaal en koppelt ze aan de weergaloos uitgekristalliseerde protagonisten, waarmee hij vooral de eenzaamheid, de neergang, de melancholiek wil benadrukken. Die andere kant van de vooruitgang die het westen zo typeert.

De schrijver bewaart enige afstand tot zijn hoofdpersonen. Dat vond ik jammer. Hij geeft de gezinsleden voornamelijk rationele gedachten mee waardoor ze de onderliggende emotie daarom slechts toe kunnen laten als alles even niet te beredeneren meer valt, als hun wereldje instort. Verder lijken alle beslissingen, in ieder geval achteraf, beredeneert te zijn of verklaard te worden. Dat hoeft niet altijd. Het geeft aan de andere kant heel goed de moderne drang tot controle weer. Want die wil de moderne mens niet verliezen. Als dat wel zo is, dient dat onmiddellijk gecorrigeerd te worden.

Niet de verpletterende leeservaring die ik verhoopt had. Naar het einde toe wil het boek nog wel een beetje op dreef komen en ik hoopte ergens nog op een weergaloze, verbluffende finale, maar finaal zakt het toch terug een beetje in.

Het zal natuurlijk wel aan mij liggen. Deze net iets te hoge concentratie aan narigheid heb ik nu toch al wel gezien. Het ontmaskeren van de American Dream waar werkelijk iedereen mislukt en ongelukkig is… pffff… van het goede te veel. Of van het slechte te veel eigenlijk.

Natuurlijk kan Franzen wel schrijven en in het verhaal van Denise was ik echt geïnteresseerd omdat er liefde in het spel was en vooral de verrassende, onvoorspelbare machinaties van de liefde en de hunkering. Daarnaast vind het altijd prettig om rake observaties te lezen, wat voor mij de hoofdreden is om een boek goed te vinden: herkenning, maar dan van iets dat beschreven en blootgelegd wordt, alsof ik het voor het eerst zo scherp afgebakend zie. " hey, ja, dat is zó waar en juist…" Enfin, zo waren er dus wel een paar momentjes, maar uiteindelijk toch net te weinig.

Soms (en dat ligt ook weer aan mij) vind ik Frantzen wat té goed schrijven: zo goed geresearcht en ingewerkt op meer dan één domein en er zo vlekkeloos en achteloos over schrijvend dat het mij ronduit ging irriteren. dan werd het mij soms wat te patserig. Dat heb ik echt niet nodig.

Ik vond The Corrections een stuk moeilijker door te komen dan Freedom, vooral omdat het wel een 'investering' was om alle personages te leren kennen. Maar uiteindelijk greep het verhaal me zeker aan. Volgens deze recensie is het boek "een grandioos epos over verstikkende gezinsverhoudingen die hun schaduw werpen over de relaties die de gezinsleden later in hun leven aangaan". Daar kan ik me alleen maar bij aansluiten: het is fascinerend hoe Franzen de beklemmende sfeer en de personages uitwerkt. Kortom, met iets minder plezier gelezen dan Freedom maar wel weer een ijzersterk boek.

Ik vind het lastig om dit boek op waarde te schatten. Enerzijds weet Jonathan Franzen ronde karakters te creëren, die op zoek zijn naar geluk en een eigen identiteit, maar die steeds worden geconfronteerd met hun mankementen, verleden en verlangens. Dit maakt het verhaal menselijk en meeslepend. Anderzijds had ik enige moeite met de zelfvoldane wijze waarop The American Dream wordt gereduceerd tot naakte statusdrift. Ietwat clichématig en mijns inziens ook niet geheel valide. Wat wel weer voor het boek spreekt, is dat de hypocrisie en lege kinderlijkheid van Chip, als tegenwicht, eveneens leidt tot leedvermaak . De pluriforme verteltrant, waarin elk karakter (onsuccesvol) zijn eigen daden rationaliseert, is dan ook een grote troef. Al met al kijk ik positief terug op dit verhaal. Het heeft echter niet de krachtige impact waarop ik had gehoopt.

De Correcties van Jonathan Franzen kwam op mijn pad omdat Bret Easton Ellis in White - Bret Easton Ellis (2019) - BoekMeter.nl schreef, dat hij graag had gewild, dat hij dit boek geschreven had en jaloers was op het talent van Franzen. Na het lezen van deze loftuiting werd ik nieuwsgierig en gemotiveerd om het boek te lezen.

Het eerste hoofdstuk was flink zwoegen en ik moest wennen aan de schrijfstijl maar zodra de personages meer werden uitgewerkt kwam ik er toch in. Qua thematiek en personages is het logisch dat Ellis onder de indruk is, maar zelf vond ik dit niet de meest prettige leeservaring.

Het voornaamste probleem is dat Franzen de ziekelijke neiging heeft om elk detail tot in de puntjes uit te werken. Puristen zullen hier vast heel gelukkig van worden maar voor mijn smaak ging Franzen voortdurend in op bijzaken, die uiteindelijk weinig tot niets toevoegde aan het verhaal of de personages. Het absolute dieptepunt vond ik het hoofdstuk op het cruiseschip waar Franzen het net iets te bond maakt qua absurdisme. Halverwege dit hoofdstuk heb ik het boek gefrustreerd in een hoek gegooid waar het een half jaar stof heeft gevangen.

Dankzij een column van Sylvia Witteman - BoekMeter.nl, die vol lof over het boek schreef begon ik me af te vragen hoe het met de personages zou aflopen en uiteindelijk heb ik de rest van het boek in een week en met plezier uitgelezen. Hoewel een groot deel van het boek een stroeve leeservaring was moet ik Franzen nageven dat hij personages heeft geschreven die je bij blijven en uiteindelijk ervoor zorgen dat je tot de laatste pagina wilt weten hoe het afloopt.

Verder wil ik geen afbreuk doen aan een boek dat voor veel lezers zal gelden als een klassieker. Bij herlezing zal er vast weer van alles boven komen drijven dat bij de eerste leesbeurt niet gelijk opvalt, maar voor nu vind ik, dat Franzen er in is geslaagd om een mooi familiedrama op papier te zetten. De gelaagdheid en de maatschappijkritiek was interessant, maar stond nogal los van het familiedrama, dat alleen al voldoende was geweest voor een mooie roman.

Laat ik dan toch een beetje crue eindigen. Als dit werk 200 pagina's dunner was geweest en zich had beperkt tot het menselijke aspect, dan had ik hem veel hoger beoordeeld. In deze omvang was het een bijzondere maar zware leeservaring die me bij zal blijven maar niet uitsluitend op een goede manier.

Liefhebbers van The Great American Novell zullen hier veel meer van genieten en voor die doelgroep is dit zeker verplichte kost.