Spieltrieb - Juli Zeh (2004)

Mooie roman over getroubleerde hedendaagse hyperintelligente jeugdigen in Duitsland. Is sterk geinspireerd door De Man Zonder Eigenschappen van Robert Musil. De auteur verbergt dit niet. Voordeel is dat het een mooi en zelfs spannend boek oplevert, nadeel is dat je al gauw met Musil gaat vergelijken en daar kan deze auteur niet aan tippen. Maar dat neemt niet weg dat het in veel opzichten een gelaagd en geslaagd boek is van een veelbelovende schrijfster.

Een net niet boek. Net niet genoeg diepgang, net niet origineel genoeg, net niet boeiend genoeg. Net iets te voorspelbaar allemaal. Ik vond het een puberaal boek. Misschien wat dat ook de bedoeling en dan is dat goed gelukt in het boek om dat weer te geven. Die typische too cool for school tieners die op hun bek gaan. Maar een diepere laag, levenslessen, heb ik niet gevonden in dit boek.

Ada is een externe leerling op een middelbare school in Bonn. Ze is intelligent, maar ook brutaal en destructief. Nihilistische opvattingen ontdekt ze door Nietzsche en Musil te lezen. Ze verwerpt de conventionele normen en waarden, gelooft nergens meer in. Dat is een reactie op persoonlijke negatieve ervaringen, maar ook op de actualiteit: 11 september, de Irakoorlog, schietpartijen op middelbare scholen...

Alev deelt z'n naam met de eerste letter van het Hebreeuwse alfabet. Hij is het alfamannetje dat zich opwerpt als leider. Deze homo ludens vat het leven op als een spel, waarin hij mensen manipuleert en gebeurtenissen naar z'n hand zet. Tot de oudere generatie behoort Smutek, een leraar uit Polen. Hij is opgegroeid tijdens de Koude Oorlog, toen de wereld opgedeeld was in twee duidelijke kampen. In de complexere moderne tijd vindt hij z'n weg niet.

Juli Zeh was een tijdlang rechter. Het is dus niet toevallig dat ze in het eerste hoofdstuk een vrouwelijke rechter aan het woord laat, die vindt dat ze om moraalfilosofische redenen geen oordeel kan vellen. De schrijfster beschouwt alledaagse zaken vanuit een verrassende invalshoek, en springt naadloos heen en weer tussen highbrow en lowbrow. Het is een eigenzinnige portrettering van een generatie jongeren zonder idealen.

manonvandebron wat is een externe leerling? En wat is highbrow en lowbrow?

Een externe leerling is iemand die thuis overnacht, dus niet op het internaat.

Highbrow en lowbrow is intellectueel vs. populair. Zo springt ze bv. van een Latijns citaat naar de tekst van een popliedje. Tussenin heb je ook nog middlebrow.